به جای مدارس ادارات متولی آلودگی هوا را تعطیل کنید!

با وجود بارندگی در روز‌های اخیر و درست زمانی که می‌خواستیم از هوای تازه پس از باران نفسی تازه کنیم، باز دوباره با حرکت خودرو‌ها و ترافیک و سوخت ناقص، آلودگی‌ها به شهرمان هجوم آورند و نگذاشتند تا کمی از طراو‌ت باران لذت ببریم. به خصوص اینکه سرمای هوا هم موجب شکل‌گیری پدیده اینورژن یا وارونگی هوا شده و جابه‌جایی هوا در روز‌های سرد زمستان سخت‌تر صورت می‌گیرد. در نتیجه با توقف آخرین قطره‌های باران هجوم آلودگی‌ها آغاز می‌شود و نمی‌گذارد لااقل یک نفس راحت بکشیم. روز گذشته هم وضعیت آلودگی هوای تهران به رنگ قرمز درآمد و برای همه گروه‌ها و نه فقط کودکان، بیماران و گروه‌های حساس آلوده شد. این‌بار هم مثل همیشه کمیته اضطرار آلودگی هوا تشکیل شد و باز هم مثل همیشه، خروجی این کمیته غیر‌حضوری شدن کلاس‌های درسی مقاطع ابتدایی و متوسطه و تعطیلی مهدهای کودک و پیش‌دبستانی‌ها به جز دماوند و فیروزکوه بود! این در حالی است که شاید بهتر باشد دستگاه‌های متولی کاهش آلودگی هوا را تعطیل کرد! ۲۳ دستگاهی که از سال ۹۶ قرار است با اجرای قانون هوای پاک معضل آلودگی هوا را به شکلی ریشه‌ای‌تر حل و فصل کنند، اما خروجی عملکرد آن‌ها کاهش هر چه بیشتر روز‌هایی با هوای پاک و در نهایت تعطیلی مدارس است.
بر اساس اعلام شرکت کنترل کیفیت هوای شهر تهران، روز گذشته وضعیت هوای تهران با رسیدن به عدد ۱۵۵ به رنگ «قرمز» درآمده و برای همه آلوده است.
بر اساس اعلام شرکت کنترل کیفیت هوا، شاخص آلاینده «ذرات معلق کمتر از ۵/۲ میکرون» روی عدد ۱۵۵ یعنی شرایط ناسالم برای همه گروه‌ها قرار گرفت. همچنین آلاینده شاخص هوای پایتخت «ذرات معلق کمتر از ۵/۲ میکرون» با میانگین ۱۵۴ بود و کیفیت هوای پایتخت در شرایط ناسالم برای همه قرار داشت.
غلظت آلاینده‌ها تا ساعت ۱۳ روز پنج‌شنبه (۱۷ آذرماه) در وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس بود، اما از ساعت ۱۴ با رسیدن به عدد ۱۵۱ در شرایط ناسالم برای تمامی گروه‌ها قرار گرفت که این وضعیت تا ساعت ۶ صبح جمعه ادامه داشت. تنها از ساعت ۷ تا ۸ کیفیت هوا در شرایط آلودگی برای گروه‌های حساس قرار گرفت، اما دوباره از ساعت ۹ وضعیت هوای تهران با رسیدن به عدد ۱۵۵ به رنگ قرمز درآمده و برای همه آلوده شد.


کیفیت هوا (AQI) به پنج دسته اصلی تقسیم‌بندی می‌شود که بر اساس آن از عدد صفر تا ۵۰ در محدوده هوای پاک تعریف می‌شود، از ۵۱ تا ۱۰۰ هوا در محدوده قابل قبول، سالم یا متوسط بوده و از محدوده ۱۰۱ تا ۱۵۰ هوا ناسالم برای گروه‌های حساس است. در بازه ۱۵۱ تا ۲۰۰ نیز هوا در محدوده ناسالم برای همه گروه‌ها و از محدوده ۲۰۱ تا ۳۰۰ نیز هوا در محدوده بسیار ناسالم قرار می‌گیرد. بر اساس این دسته‌بندی در محدوده ۳۰۱ تا ۵۰۰ شرایط کیفی هوا خطرناک است.
بر اساس دستورالعمل احتیاطی صادره از سوی شرکت کنترل کیفیت هوای شهر تهران، در این شرایط افراد مبتلا به بیماری قلبی یا ریوی، سالمندان و کودکان باید از فعالیت‌های طولانی یا سنگین خارج از منزل خودداری ورزند. افراد دیگر باید فعالیت‌های طولانی یا سنگین خارج از منزل را کاهش دهند.
دو روز هوای پاک در تهران خروجی اجرایی نشدن قانون
با اجرایی نشدن قانون هوای پاک روز به روز وضعیت هوای کشور به خصوص کلانشهر‌ها بدتر و بدتر می‌شود. همچنانکه آلاینده‌ها بیشتر شده و تکالیف این قانون در جابه‌جایی سوخت‌های فسیلی با انرژی‌های پاک همچون انرژی بادی یا خورشیدی یا استانداردسازی بنزین و خروج خودرو‌های فرسوده از دستور کار خارج شده یا با سرعتی لاک‌پشتی اجرایی می‌شود. در چنین شرایطی طبق گزارش شرکت کنترل کیفیت هوای تهران درباره کیفیت هوای پایتخت در سال ۱۴۰۰، شهر تهران طی سال ۱۴۰۰، دارای دو روز پاک (۶/۰ درصد)، ۲۴۹ روز قابل قبول (۲/۶۸ درصد)، ۱۰۸ روز ناسالم برای گروه‌های حساس جامعه (۶/۲۹ درصد) و شش روز ناسالم
(۶/۱ درصد) بود. در مجموع تعداد روز‌های با شرایط نامطلوب از ۱۲۳ روز در سال ۱۳۹۶ به ۱۱۴ روز در سال ۱۴۰۰ کاهش یافت که این موضوع بیشتر در مورد شرایط ناسالم صدق می‌کند.
در سال گذشته ۹۵ روز آلاینده ذرات معلق کوچک‌تر از ۵/۲ میکرون، ۲۳روز آلاینده ازن، هشت روز آلاینده ذرات معلق کوچک‌تر از ۱۰‌میکرون و ۱۳ روز آلاینده دی اکسید نیتروژن فراتر از حد مجاز قرار داشت. در برخی از روز‌های آلوده بیش از یک آلاینده فراتر از حد سلامت قرار داشتند. در مجموع تعداد روز‌های با شرایط نامطلوب در مورد آلاینده ازن نسبت به سال ۱۳۹۶ به‌طور قابل ملاحظه‌ای کاهش یافت و درباره سایر آلاینده‌های ذکر شده بر تعداد روز‌های آلوده افزوده شد.
اجرای کمتر از ۱۰ درصد قانون هوای پاک
از نگاه سمیه رفیعی، رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس انتقادی که در زمینه اجرای قانون هوای پاک وجود دارد، این است که چرا از همه ظرفیت‌ها برای این موضوع استفاده نشد. وی می‌افزاید: «وقتی که طرح جامع کاهش آلودگی هوا را مصوب کردیم، تسهیلات بین‌المللی برای این موضوع گرفتیم، بودجه‌های زیادی در این زمینه هزینه شد، قانون تصویب و ابلاغ شد، ولی بعد از پنج سال شاهد هستیم که کمتر از ۱۰ درصد قانون هوای پاک اجرایی شده است.» از نگاه وی بعضی از اقداماتی که باید صورت می‌گرفت حتی نیازی به بودجه نداشت، نوشتن دستورالعمل و آیین‌نامه اجرایی جزو وظایف ذاتی دستگاه‌هاست، بنابراین اراده‌ای برای انجام کار نبوده‌است. همین چند روز پیش یعنی چهارشنبه ۱۶ آذر ماه هم در نشست هماهنگ‌سازی برنامه‌ها و پایش آخرین اقدامات به عمل آمده در اجرای «قانون هوای پاک» وظایف و اقدامات دستگاه‌ها بررسی شد.
در این نشست موضوع اعتبار و منابع مالی دستگاه‌ها به تفکیک برای اجرای هر چه قوی‌تر قانون هوای پاک، احصا و مقرر شد پیش‌بینی اعتبارات در منابع بودجه‌ای کشور برای سال آتی مورد توجه جدی قرار گیرد.
تأمین ۳۰درصد از افزایش سالانه ظرفیت مورد نیاز برق کشور از انرژی‌های تجدید‌پذیر، محور دیگر این نشست بود که مقرر شد وزارت نیرو و دستگاه‌های مربوطه برنامه عملیاتی خود را ارائه و بر اساس یک جدول زمان‌بندی نسبت به تحقق آن برنامه‌ریزی کنند. در اجرای ماده ۹ و ۱۰ قانون هوای پاک، سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های سراسر کشور هم برنامه نوسازی و بازسازی ناوگان حمل و نقل عمومی کشور را تا سال ۱۴۰۴ ارائه و بودجه و اعتبارات لازم را از سازمان برنامه و بودجه درخواست کرد. وزارت صمت هم مکلف شد برنامه ارتقای تولید فناوری درحوزه خودرو و موتور‌سیکلت را ارائه دهد.
با وجود این، اما هوای این روزهایمان نه فقط پاک نیست، بلکه آنچنان ناپاک است که سازمان هواشناسی برایش هشدار قرمز صادر می‌کند. هوایی که سهم برابر همه ساکنان کلانشهرهاست.