غول کنکور در هیبت امتحانات نهایی بازگشت!

امتحانات نهایی از سوم دی ماه آغاز شده و بسیاری از داوطلبان کنکور که سابقه تحصیلی نداشته یا خواهان ترمیم نمرات خود هستند، داوطلب شرکت در این امتحانات شده‌اند. این در حالی است که از همان روز اول برگزاری امتحانات نهایی، سؤالات در فضای مجازی منتشر شده‌است.   ماجرا چیست؟ برای مثال هنوز دقایقی از شروع آزمون نگذشته بود که در برخی کانال‌های درسی سؤالات درس ریاضی رشته تجربی را منتشر کردند و پس از چند دقیقه پاسخ‌های این سؤالات نیز روی کانال قرار گرفت. البته محسن زارعی، رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش و پرورش گفت: «انتشار سؤالات حین برگزاری آزمون به معنای لو رفتن نیست و به هیچ عنوان امکان دسترسی به سؤالات قبل از برگزاری آزمون وجود ندارد.» وی در گفتگو با شبکه خبر، نسبت به خبر لورفتن سؤالات امتحانات نهایی واکنش نشان داد و اظهار داشت: «زمان شروع امتحانات ساعت ۱۰ صبح بوده‌است. ما در برنامه اعلامی شروع فرآیند را از ساعت ۵/۹ صبح اعلام کردیم یعنی از نیم ساعت قبل داوطلبان باید در محل حوزه‌ها حضور داشته‌باشند که مراحل آماده‌سازی برای آزمون را پشت سر بگذارند که چنین اشتباهی صورت گرفت و در برخی مراکز ساعت ۵/۹ به عنوان زمان شروع آزمون در نظر گرفته شده‌بود.» زارعی افزود‌: «افرادی سودجو با کانال‌هایی که به دنبال انتشار سؤال بودند، ادعا کردند که به سؤالات دسترسی داشتیم و پاسخ‌هایی را انتشار دادند که این پاسخ‌ها مربوط به سؤالات اصلی نبود و پاسخ‌های غیر‌واقعی بود و مستندات آن هم موجود است.» او گفت: «در زمان برگزاری آزمون در ساعت ۱۰:۱۲ یکی از داوطلبان از امتحانات ریاضی علوم تجربی عکس گرفت و این عکس از طریق کانال‌ها و در شبکه‌های اجتماعی تحت عنوان اینکه به سؤالات دسترسی پیدا شده‌است، منتشر شد؛ در حالی‌که انتشار این برگه‌ها بعد از پخش سؤالات و برگزاری امتحانات صورت گرفته‌است. ساعت برگزاری آزمون ساعت ۱۰ بوده‌است، اما ساعت ۱۰:۱۲ سؤالات منتشر شده‌است و این به معنی لورفتن سؤالات نیست؛ لورفتن به معنی دسترسی به سؤالات قبل از امتحان است.»  مسئول لو رفتن سؤالات در مدرسه آموزش و پرورش است به دلیل اهمیت نتایج امتحانات نهایی در کنکور ۱۴۰۲، مسئولان آموزش و پرورش از پلیس فتا برای تأمین امنیت این امتحانات کمک خواسته‌اند. در این رابطه سرهنگ رامین پاشایی، معاون اجتماعی پلیس فتا به خبرنگار «جوان» می‌گوید: «برای پیگیری موضوع فروش سؤالات امتحانات نهایی و تبلیغات مرتبط با آن در فضای مجازی، کانال‌های بسیاری را شناسایی کرده‌ایم و ۹ پرونده به مرجع قضایی معرفی شده‌است که در این خصوص چندین نفر دستگیر شده‌اند.» او ادامه می‌دهد: «افراد دستگیر شده اصلاً سؤالات امتحان نهایی را نداشتند و به دروغ در کانال‌ها نوشتند که به سؤالات دسترسی دارند.» پاشایی با اشاره به اینکه مسئولیت جلوگیری از لو رفتن سؤالات امتحانات نهایی در داخل مدرسه با آموزش و پرورش است، اظهار می‌دارد: «پلیس فتا تا پشت در حوزه‌های امتحان در خدمت آموزش‌وپرورش است، اما سؤالات در فضای مدرسه لو می‌رود که مسئولیت آن برعهده آموزش و پرورش است.» معاون اجتماعی پلیس فتا به مواردی که افراد سودجو موفق به انتشار سؤالات امتحان نهایی شده‌اند نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: «برخی افراد با بردن وسایل هوشمند به داخل جلسه موفق شده‌اند از سؤالات عکس بگیرند و آن را در فضای مجازی منتشر کنند. چنین اقداماتی سیستم آموزشی کشور را بی‌اعتبار می‌کند و مسئولان آموزش و پرورش باید از ورود هرگونه وسیله هوشمند به داخل جلسه آزمون جلوگیری کند.» او با بیان اینکه فرآیند برگزاری آزمون‌ها در سیستم آموزشی متناسب با رشد تکنولوژی نبوده‌است، ادامه می‌دهد: «انواع ساعت، انگشتر و وسایل نوشت‌افزار وجود دارد که اگر از ورود این اقلام در جلسه امتحان جلوگیری شود و تجهیزات هوشمند تمام افراد حاضر در جلسه امتحان اعم از دانش‌آموزان و مراقبان از آن‌ها گرفته شود، امکان لو رفتن سؤالات به صفر می‌رسد.»  جای خالی شیوه‌های نوین برگزاری امتحان در این رابطه نرگس ملک‌زاده، کارشناس آموزش به خبرنگار «جوان» می‌گوید: «دو سال است که شیوه انتشار سؤالات تغییر کرده و حدود یک ربع قبل از شروع امتحان رمز سؤالات در اختیار مدارس گذاشته می‌شود تا آن‌ها برگه‌های امتحانی را تکثیر کنند. در این فاصله ممکن است سؤالات لو برود و این نشان می‌دهد که این شیوه برای انتشار سؤالات نیز از ایمنی کافی برخوردار نبوده است و باید برای آن فکری شود.»  او ادامه می‌دهد: «ساعت انتشار سؤالات در فضای مجازی نشان می‌دهد پس از اینکه سؤالات تکثیر شده یا به دست دانش‌آموزان رسیده‌است، در اختیار برخی از کانال‌ها قرار گرفته‌است، اما همین اتفاق نیز از جنبه روانی دانش‌آموزان را تحت‌تأثیر قرار داده‌است و آن‌ها احساس می‌کنند که حق‌شان ضایع شده‌است.» ملک‌زاده اظهار می‌دارد: «برای جلوگیری از لو رفتن سؤالات امتحانات نسبت به گذشته اقدامات خوبی انجام شده‌است، اما برای اینکه تا قبل از اتمام آزمون، سؤالات لو نرود باید شیوه‌های نوین برگزاری امتحانات در دستور کار قرار بگیرد. مثلاً اینکه از آزمون‌های برخط استفاده شود که به صورت رندوم سؤالات تغییر کند و در اختیار دانش‌آموزان قرار بگیرد.»   لزوم حساسیت بیشتر مسئولان از آنجایی که طراحان مصوبه کنکوری شورای عالی انقلاب فرهنگی بر اجرای مصوبه تأثیر ۴۰ درصدی امتحانات نهایی بر کنکور ۱۴۰۲ از همین امسال تأکید کردند، باید درباره وضعیت به وجود آمده و اینکه چه تضمینی وجود دارد این وضعیت در امتحانات نهایی خردادماه آن هم با جمعیت بیشتر دانش‌آموزان شرکت کننده، تکرار نشود، توضیح بدهند، چراکه انتشار سؤالات در شبکه اجتماعی موجب‌شده تا صحت و سلامت برگزاری امتحانات زیر سؤال برود و بسیاری از دانش‌آموزان از اتفاق پیش‌آمده گلایه کنند.  متأسفانه تعداد کانال‌هایی که سؤالات امتحانات و پاسخ‌های آن را منتشر می‌کنند، کم نیست و با توجه به اینکه بردن موبایل به داخل حوزه‌های امتحانات نهایی اتفاقی است که رخ می‌دهد، اگر داوطلبی بتواند به پاسخ‌ها دسترسی پیدا کند، حق سایر داوطلبان ضایع خواهد شد. به همین دلیل مسئولان آموزش و پرورش باید دقت بیشتری داشته باشند و نسبت به عدم انتشار سؤالات از محل آزمون، حساسیت بیشتری از خود نشان دهند.   از مصوبه اشتباه عقب‌نشینی کنید مصوبه جدید کنکوری انتقادات فراوانی را به همراه داشت. عدالت آموزشی در کشور ما با کنکور دچار چالش‌های جدی‌ای شده‌است. فلسفه وضع مصوبه جدید کنکوری، حرکت در مسیر عدالت آموزشی است. اتفاقات اخیر در امتحانات نهایی نه تنها مصوبه جدید کنکوری را بی خاصیت می‌کند، بلکه باعث می‌شود عدالت آموزشی از دسترس دورتر شود. از همان ابتدا هم واضح بود وقتی امکان تأمین امنیت کنکور که سالی یک‌بار و به صورت متمرکز در حوزه‌های مشخص برگزار می‌شود، به‌طور کامل فراهم نیست، طبیعتاً تأمین امنیت امتحانات نهایی هم که در همه مدارس برگزار می‌شود، نمی‌تواند به‌طور کامل صورت پذیرد.  تصمیمات شتابزده و توجه نکردن به انتقادات دلسوزان و کارشناسان، عواقبی دارد که نتایج آن بار‌ها محرز شده‌است. ای کاش مسئولان آموزشی و به‌طور خاص شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارت آموزش و پرورش تا دیرتر نشده نسبت به اصلاح مصوبه معیوب کنکور اقدام کنند. البته تجربه نشان داده که عقب‌نشینی از اقدامات غلط برای مسئولان ما سنگین است، ولی دوراندیشی و وجدان کاری اجازه نمی‌دهد روند معیوب و چرخه آسیب‌زای بی‌عدالتی در آموزش استمرار داشته باشد و به فاصله طبقاتی دامن زده و شکاف بین برخوردار و کمتر برخوردار را بیش از پیش عمیق کند.