جدال ویلاسازی در زمین کشاورزی با امنیت غذایی

خرد شدن اراضی و تهدید غذایی هشداری جدی در بخش کشاورزی بوده و در این باره زنگ‌های خطر به صدا درآمده است. رئیس سازمان امور اراضی کشور خرد شدن اراضی را معضل جدی بخش کشاورزی می‌داند که در دهه‌های گذشته مورد توجه نبوده است. افلاطونی معتقد است: در این سال‌ها قانون ارث محدودکننده بوده، زیرا کشاورزان بر اساس قانون ارث زمین‌های خود را قطعه قطعه می‌کنند و این باعث خرد شدن زمین‌ها می‌شود. در این زمینه باید فرهنگ‌سازی و قوانین بازدارنده در مجلس برای ممانعت از این کار تصویب شود.
بر اساس مطالعه مرکز پژوهش‌های مجلس متوسط اراضی کشاورزی در کل دنیا ۷/۸ هکتار است که این مقداردر قاره‌های آسیا، آفریقا، اروپا، امریکای‌مرکزی، امریکای‌جنوبی و امریکای‌شمالی به ترتیب برابر با ۰۶/۱، ۳/۱، ۷/۱۴، ۲/۲۲، ۷/۵۰ و ۱۸۶ هکتار است، در حالی که میانگین سطح اراضی کشاورزی در ایران ۹/۴ هکتار است که تقریباً معادل نصف میانگین اراضی کشاورزی در سطح جهانی است. رئیس سازمان امور اراضی کشور در نشست خبری به مناسبت سالروز تأسیس سازمان امور اراضی کشور در خصوص مشکلات موجود در این سازمان سخن گفت. وی عدم‌توجه به آمایش سرزمین و سنددار شدن اراضی کشاورزی را از چالش‌های اصلی بخش کشاورزی برشمرد و افزود: زمین نباید کالای سرمایه‌ای باشد تا عاملی برای ایجاد ثروت برای عده‌ای شود. مالک زمین کشاورزی باید کشاورز باشد، حتی اراضی کشاورزی نباید به غیرکشاورز واگذار و مالکیت آن‌ها باطل شود.
رضا افلاطونی گفت: در برنامه هفتم توسعه، پیشنهاد یکپارچه‌سازی ۶۰‌هزار هکتار از اراضی کشاورزی داده شده است که برای اجرای آن نیازمند تأمین منابع مالی از سوی مجلس هستیم. همچنین هدف‌گذاری شده است تا پایان سال ۱۴۰۲ تداخلات اراضی کشاورزی رفع شود که این مهم در صورتی روی خواهد داد که اعتبارات لازم تأمین و قوانین مورد نیاز برای اجرای این طرح اصلاح شود. افلاطونی تصریح کرد: گود شدن اراضی کشاورزی یعنی خارج شدن آن‌ها از حالت اقتصادی که با تأمین اعتبار مالی و اصلاح قوانین ما می‌توانیم به وعده خود برای سنددار شدن و رفع تداخلات آن‌ها عمل کنیم که این امر خود نیز منجر به حفظ اراضی خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه تغییر کاربری در اراضی کشاورزی به صورت مجاز و غیرمجاز انجام می‌شود، گفت: برابر با قانون هیچ زمین کشاورزی نباید تغییر کاربری یابد، مگر در مواقع ضروری که تشخیص آن با کمیسیونی مرتبط با این موضوع است. در صورت تشخیص این کمیسیون ممکن است در بعضی از اراضی کشاورزی تغییر کاربری‌های توسعه‌ای برای شهرک‌های صنعتی و گردشگری ایجاد شود. افلاطونی افزود: سازمان امور اراضی کشور متولی امنیت غذایی با حفظ اراضی کشاورزی است. ضرورت دارد برای امنیت زیستی سرزمین و محدودیت جغرافیایی از زمین‌های قابل کشت حفاظت شود، از این رو این شعار در حال تکرار است که اگر آب و غذا تمام شود، پول و سرمایه قابل تغذیه نیست. افلاطونی با اشاره به ریزگرد‌ها و آلودگی فعلی هوا اضافه کرد: صیانت از اراضی کشاورزی به معنی حفظ امنیت غذایی و زیستی است، از این رو وزارت جهاد کشاورزی موضوع صیانت از خاک و ممانعت از تغییر کاربری را به سازمان امور اراضی محول کرده است. همچنین توسعه اراضی کشاورزی جزو وظایف این سازمان است و در حال حاضر ما مجری و تکلیف‌مند حدود ۱۰۰قانون مختلف هستیم. رئیس سازمان امور اراضی کشور از تخصیص مشوق‌هایی برای یکپارچه‌سازی اراضی کشاورزی خبر داد و گفت: دولت برای یکپارچه‌سازی اراضی کشاورزی که از سال۱۳۸۵ تصویب شده است، مشوق اختصاص می‌دهد و مجلس شورای اسلامی هم در این زمینه تصمیمات لازم را می‌گیرد. به عنوان مثال سم و کود رایگان و ماشین‌آلات رایگان از مشوق‌های وزارت جهاد کشاورزی است.


هوشمندسازی طرح صیانت از خاک
رئیس سازمان امور اراضی در ادامه سخنان خود عنوان کرد: در کنار حدنگار زمین‌های کشاورزی تثبیت مالکیت‌ها دنبال می‌شود، همچنان که در کنار جلوگیری از تغییر کاربری غیرمجاز موضوع تغییر کاربری مجاز پیگیری می‌شود. وی گفت: در راستای حفاظت از اراضی کشاورزی و حفظ کاربری برنامه این است که از فضای سنتی به مکانیزه و مدرن عبور کنیم. هدف هوشمندسازی طرح صیانت از خاک است، اینکه با پایش تصاویر ماهواره‌ای بتوانیم اراضی کشاورزی را رصد کنیم و تغییر کاربری هوشمندانه پیگیری شود. افلاطونی با بیان اینکه این هوشمندسازی با پایلوت قرار دادن شهرستان دماوند آغاز شده است، بیان کرد: در این شهرستان بیش از ۹۷‌درصد اراضی راستی‌آزمایی شده و کار در حال انجام است.
رئیس سازمان امور اراضی درباره خرد شدن اراضی کشاورزی در بحث به ارث رسیدن زمین‌ها به فرزندان توضیح داد: خرد شدن زمین‌ها یکپارچگی اراضی کشاورزی را با خطر جدی مواجه کرده و این به معنی غیراقتصادی شدن زمین کشاورزی و این امر به معنی خارج شدن اراضی زیر کشت از چرخه تولید و در نهایت تهدید امنیت زیستی و غذایی کشور است.
افلاطونی درباره وضعیت باغ‌شهر‌ها که مجوز‌هایی نیز برای ساخت‌وساز به آن‌ها در اراضی کشاورزی داده شده است، افزود: ما وظیفه‌ای برای تأمین باغ ویلا نداریم بلکه وزارت جهاد کشاورزی مسئولیت تأمین امنیت غذایی را بر عهده دارد. ما هیچ مجوزی برای ایجاد باغ ویلا نداده‌ایم و با تخلفاتی که در این زمینه صورت گیرد، برخورد می‌شود. رئیس سازمان امور اراضی ادامه داد: باید توجه داشت که چند‌درصد از مردم ما به دنبال باغ‌ویلا هستند و چند‌درصد آن‌ها دغدغه تأمین معاش دارند. اولویت وزارت جهاد کشاورزی نیز در اراضی کشاورزی تولید غذا و تأمین امنیت غذایی مردم است.