تهران در زلزله ۷ ریشتری هم محکوم به فنا نیست!

      سازمان مدیریت بحران در خصوص برفی که اخیراً در تهران بارید چه کاری انجام داد؟ روز یک‌شنبه گذشته برف بسیار سنگینی را تجربه کردیم که بعد از برف بهمن ۹۶ بی‌سابقه بود. برف بهمن ۹۶، ۲۱ سانتی‌متر بود و برف یک‌شنبه ۲۳ بهمن ۱۹ سانتی‌متر که ۱۹ ساعت هم به شکل مداوم بارید. در این شرایط برای اولین‌بار در تاریخ شهرداری بود که تشخیص داده شد از ظرفیت سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران و از اتاق بحران یا مرکز هماهنگی عملیات‌های اضطراری eoc که پایتخت دارد و در اختیار سازمان است، استفاده شود. غیر از این دوستان هم آمادگی میدانی جدی پیدا کرده‌بودند و از شب قبل پاشیدن شن و نمک شروع شده که نزدیک ۱۱ هزار تن در ۲۴ ساعت پاشش انجام شده‌بود. مهم‌ترین ویژگی که برف یک‌شنبه داشت، مدیریتی بود که انجام شد و با وجود اینکه برف آن از پنج‌شنبه قبل هم سنگین‌تر بود ولی در این برف سنگین‌تر اتفاقات پنج‌شنبه را شاهد نبودیم و گره ترافیکی بابت برف شکل نگرفت.  با مدیریت علمی که اتفاق افتاد و هماهنگی همه دستگاه‌ها که همگی در یک مکان گرد هم آمدند، این کار انجام شد، آنجا با استفاده از ظرفیت دوربین‌های شهری، سامانه‌های مختلف حوزه هواشناسی، پایش لحظه‌ای دما و میزان بارش برف در نقاط مختلف تهران و همینطور آمادگی عملیاتی خیلی خوبی که بود، این مدیریت انجام شد در کنار آن حضور خیلی خوب رسانه‌ها که لحظه به لحظه در کنار ما بودند و به شکل مداوم اخبار را رصد می‌کردیم و اجازه نمی‌دادیم شایعه‌ای شکل بگیرد و به افکار عمومی توضیح می‌دادیم موجب شد تا بتوانم بگویم به نظر ذائقه افکار عمومی کمتر تلخ شد و ما توانستیم برف روز یک‌شنبه را بهتر مدیریت کنیم.    چرا این موضوع برای روز پنج‌شنبه اتفاق نیفتاد؟ بالاخره از قدیم یک رویه‌ای در شهرداری بوده‌است و خدا را شکر برای یک‌شنبه اتفاقات بهتری افتاد، البته پنج‌شنبه دلایل دیگری هم داشت. در هر صورت من مسئول برف نیستم و مسئول برف آقای نظری معاون خدمات شهری و محیط‌زیست شهرداری تهران است با این حال می‌گویم که از پنج‌شنبه بهتر بودیم اینکه پنج‌شنبه خوب یا بد بود را من کاری ندارم.    شما در ماجرای برف فقط کار ستادی انجام می‌دادید؟ بله همه کار‌های ما ستادی است و چهارشنبه هم ستاد برف را داریم. از بامداد سه‌شنبه نیز ستاد کوچک‌تری بر پاشش نمک و آمادگی‌ها قبل از شروع جدی بارش‌ها نظارت می‌کند.    وقتی این نوع کار ستادی را انجام می‌دهید چند درصد هم‌افزایی اتفاق می‌افتد؟ ما که مطالعه نمی‌کنیم چند درصد است، ولی اوضاع به شدت بهتر شده‌بود، وقتی که رودرو پلیس، صداوسیما، حمل‌ونقل و ترافیک، خدمات شهری، مناطق بیست و دوگانه، هواشناسی و هرکس دیگری که ربطی به موضوع داشت همه در یک اتاق نشسته‌اند و هر مشکلی که پیش بیاید نماینده آن بی‌سیم می‌زند، به زیر مجموعه خودش که موضوع را حل کنید و حتی اگر می‌بینیم مشکل دارد، جدی می‌شود از مناطق دیگر مثلاً ماشین برف‌روبی کمک می‌گیرند و می‌فرستند، همان یدالله مع الجماعت می‌شود و خدا هم کمک می‌دهد.    از همین موضوع بحران برف می‌خواهم پلی به امکان زلزله در تهران بزنیم. برف ممکن است در پنج‌شنبه یا یک‌شنبه اتفاق بیفتد، ولی زلزله یکبار اتفاق می‌افتد و اینگونه نیست که بگوییم دفعه بعدی هماهنگ‌تر می‌شویم.  زلزله یک موضوع خیلی جدی تهران است، به هر حال زلزله در تهران خواهد آمد که زمان آن را هیچ کسی نمی‌تواند پیش‌بینی کند، ربطی هم به زلزله خوی و ترکیه هم ندارد، آن‌ها نمی‌توانند گسل‌های تهران را فعال کنند. ولی سال‌های سال در تهران زلزله آمده و بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ سال یکبار تهران زلزله‌ای به بزرگی ۷ ریشتر داشته‌است. گسل‌های تهران توان زلزله‌خیزی ۷ ریشتری را دارندکه عدد بسیار بزرگی است، چون هر ریشتر ۳۲ برابر قبلی است. در زلزله‌های زیر ۵/ ۵ ما فقط اختلال عملکردی خواهیم داشت که شامل ترافیک، ازدحام، پخش شایعات و هجوم به سمت خروجی‌های شهر است ولی در زلزله‌های بالای ۶/۵ و ۶ ما مسائل تخریب و آسیب جدی در بافت فرسوده را هم ممکن است شاهد باشیم.  خلاصه قصه این است که برای زلزله تهران کار و برنامه‌ریزی زیاد شده‌است، ما همین دوشنبه در ۲۲ منطقه شهرداری به همراه ستاد مرکزی یعنی در ۲۳ نقطه شهر همزمان مانور زلزله ۲/۵ ریشتری را دور میزی داشتیم و ستاد اصلی و ۲۲ ستاد منطقه‌ای همزمان فعال شد که یک تمرین خوبی بود، ۲۲ دستگاه تخصصی حضور داشتند، ۱۵ کارگروه تخصصی مانند کارگروه سلامت، کارگروه امداد و نجات، کارگروه آتش‌نشانی و موارد خطرناک، کارگروه امنیتی و انتظامی، کارگروه پخش مواد نفتی و دیگر کارگروه‌ها نیز حضور داشتند و در مورد تکالیف و وظایف آن‌ها در زلزله بحث شد که این یک برنامه‌ریزی مدیریتی است.  در مورد سوله‌های مدیریت بحران هم ما در مجموع ۱۰۵ پایگاه داریم. در هر منطقه شهرداری یکی از آن‌ها پایگاه ویژه محسوب می‌شود که مدیر بحران منطقه و کارشناسان مربوطه در آن مستقر می‌شود و همینطور هم در هر ناحیه شهرداری هم یک پایگاه پشتیبانی داریم که البته ۳۵ تا کم است که باید به سرعت ساخته شود، پنج پایگاه هم به عنوان معین در ورودی‌های شهر هست و استان‌های معین که می‌خواهند کمک کنند در آن پایگاه‌ها بارانداز و محل تجمع نیرو‌های آنهاست تا در شهر توزیع شوند. این پایگاه‌ها در حال نگهداری هستند و روز به روز اضافه می‌شوند که نقش فرماندهی محلی را برعهده دارند و البته نقش اسکان اضطراری را ندارند.    البته گفته شده خیلی از پایگاه‌ها اجاره داده شده‌است.  این مربوط به سازمان ورزش است که ۵۲ عدد از آن‌ها در اختیار ورزش قرار گرفته است و با دستور صریح شهردار تهران هر چند قرار نیست، آن‌ها را از ورزش پس بگیریم و ورزش در آن نشود، ولی باید اختیار آن در دست سازمان بحران قرار بگیرد که هر لحظه که حادثه‌ای شد سریع بتواند به شرایط اضطراری بازگردد و برای شرایط بحرانی تغییر کاربری پیدا کند، اما الان اینگونه است که به اسم ورزش بانوان گرفته شده ولی دوستان بعدازظهر‌ها هم به آقایان اجاره می‌دهند و بحث‌های درآمدزایی از آن را پیگیری می‌کنند.  حتی زمانی در یکی از این‌ها برنامه تلویزیونی نیز ساخته می‌شد.  خندوانه و این‌ها هم بود که جمع شده‌است. الان تقریباً غیر از یکی دوتا استثنا که موارد خاص است، تقریباً ما موضوع دیگری نداریم. ولی آن ۵۲ تای ورزش را هنوز سازمان ورزش تحویل نداده‌است که داریم تلاش می‌کنیم اقدامات اداری آن انجام شود.    اگر زلزله بالای ۵/ ۵ ریشتر مانند ۶ یا ۷ داشته باشیم چند درصد تهران سالم می‌ماند؟ به هر حال اینگونه نیست که تهران در زلزله‌ها محکوم به فنا باشد و تهران محکوم به این نیست که آهک روی آن بپاشند و اینکه می‌گویند همه می‌میرند و همه جا ویران می‌شود، تفکر غلطی است. هر چند اینگونه نیست که میزان خسارت‌های جانی و مالی تهران بعد از زلزله کم باشد ولی اینگونه هم نیست که قرار باشد روی کل تهران حتی در زلزله ۷ ریشتر خاک بپاشیم، چون حداقل هر دو گسل آن با هم فعال نمی‌شوند و قاعدتاً فقط یک گسل تهران فعال می‌شود، در خود بم نیز فقط یک طرف شهر بیشتر تخریب شد.    یک گسل فعال شود گسل دیگر را فعال نمی‌کند؟ گسل شمال شرق ربطی به گسل جنوب غرب ندارد، گسل مشا فشم که منتهی به شمال تهران می‌شود، اگر فعال شود، مناطق شمالی عمدتاً تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند و مناطق جنوبی از گسل کهریزک و ری متأثر می‌شوند. البته زلزله شدید فقط بستگی به ریشتر آن هم ندارد و عمق کانون زلزله، دوری و نزدیکی کانون آن به شهر و خیلی از مؤلفه‌های دیگر در آن تأثیرگذار است که بحث‌های فنی و علمی آن را نمی‌خواهم در اینجا مطرح کنم، ولی به هر حال همه شهر با هم از بین نمی‌رود هر چند بالاخره اختلال عملکردی و مسائل جدی در شهر خواهیم داشت که دانه به دانه دارد پیگیری می‌شود.   جمله‌ای که می‌خواهم بگویم، این است که کار‌های زیادی انجام داده‌ایم و باید در فرصت وسیعی فقط به شکل کامل آن‌ها را توضیح داد ولی این را باید توجه داشت که زلزله و هر بحران مهم دیگری مانند کرونا، جنگ و ... نه در ایران و نه در هیچ جای دنیا بدون مشارکت فعال مردم قابل مدیریت‌شدن نیست مردم هم برای اینکه مشارکت کنند اول از همه باید آگاه باشند که ما در این خصوص طرح پویش آموزش همگانی شهر را آماده داریم و مردم می‌توانند در سایت سازمان ما https://tdmmo. tehran. ir/ ثبت‌نام کنند یا در سرا‌های محلات یا حتی به سوله‌های بحران برای آن مراجعه و ثبت کنند و ما آموزش رایگان به آن‌ها می‌دهیم. هر سازمان، ارگانی یا هر جای دیگری که تعدادی از مردم را دور هم جمع کنند ما در هر روزی از هفته باشد افراد را برای آموزش دادن به آن‌ها می‌فرستیم.  نکته دیگر این است که من از مردم خواهش می‌کنم برای خودشان چادر بخرند و در منزل داشته باشند، کیف اضطراری در خانه، ماشین و محل کار را که وسایل آن هم در سایت سازمان هست، نیز تهیه کنند و بدانند در شرایط بحرانی باید چکار کنند تا در خودامدادی و خود‌اتکایی آمادگی لازم را داشته باشند. لازم است که مردم کمک کنند، چون در جایی مانند تهران عده و عُده آنقدر زیاد است که نمی‌شود در شرایط اضطراری فقط به دولت و حکومت سپرد.