روزنامه خراسان
1401/12/18
پاتک فارسی زبانان 3 کشور علیه مصادره «نظامی»
شاعر بزرگ قرن ششم هجری، بارها و بارها با افتخار از تعلقش به ایران یاد می‌کند و می‌گوید: «همه عالم تن است و ایران دل/ نیست گوینده زین قیاس خجل». حکیم نظامی راهی را که فردوسی بزرگ در ستایش وطن و عشق به آن باز کرد، ادامه داد و در سراسر پنج گنج خود بارها از ایران گفت. شاید نظامی یکی از معدود شاعران فارسی‌زبان باشد که شاعران بسیاری از آثارش تا قرن‌ها بعد از او تقلید کردند و در روزگار امروز هم آثارش الهام‌بخش هنرمندان در زمینه‌هایی مانند نگارگری، خطاطی، مجسمه‌سازی و... است. 21 اسفندماه، روز بزرگداشت حکیم نظامی، شاعر پرآوازه ایرانی است و حالا دو سالی میشود که ستاد ملی بزرگداشت این اندیشمند و شاعر بزرگ در کشورمان کارش را آغاز کرده است و به مناسبت روز بزرگداشت حکیم نظامی، برنامه‌های متنوعی در داخل و خارج از کشور در هفته منتهی به سالروز بزرگداشت او برگزار می‌کند. برای شناخت بیشتر این شاعر پرآوازه فارسی‌زبان با دکتر کاوه خورابه، دبیر پژوهشی ستاد بزرگداشت حکیم نظامی درباره جزئیات برنامه‌های بزرگداشت این شاعر، شاه منصور شاه میرزا، شاعر و نویسنده اهل تاجیکستان درباره جایگاه نظامی در میان مردم آن کشور و دکتر شکوفه اکبرزاده، پژوهشگر افغانستانی ادب فارسی گفت‌وگو کرده‌ایم. از اجرای ارکستر ملی تا رونمایی از تمبر نظامی دکتر کاوه خورابه، دبیر پژوهشی ستاد بزرگداشت حکیم نظامی، برنامه‌های هفته بزرگداشت این شاعر را این طور تشریح می‌کند: «ستاد ملی بزرگداشت حکیم نظامی، شاعر پارسی‌زبان قرن ششم هجری، فعالیت خودش را از چند ماه پیش آغاز کرد و از اول اسفندماه امسال فعالیت‌های پژوهشی، علمی و رویدادی خود را در سراسر ایران ادامه داد. اولین برنامه ما به صورت رسمی در دانشگاه الزهرا (س) بود که با حضور استادان ادبیات و حکمت برگزار شد. این برنامه‌ها در دانشگاه تربیت مدرس، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی (سمت) و دانشگاه حکیم سبزواری در سبزوار ادامه یافت. روز شنبه، 20 اسفندماه در فرهنگستان هنر، نمایشگاهی از آثار خمسه‌نگاریِ هنرمندان تجسمی افتتاح میشود و شب شعری را با حضور شاعران معاصر با محوریت نظامی برگزار خواهیم کرد. اختتامیه همایش هم 21 اسفند از ساعت 19 به بعد در تالار وحدت است که شامل بخش‌هایی مانند قرائت پیام رئیس‌جمهور، سخنرانی وزیر فرهنگ، اجرای ارکستر ملی، پرده‌برداری از مجسمه نظامی، رونمایی از مجموعه مقالات همایش و اجرای نظامی خوانی، رونمایی از تمبر حکیم نظامی و... خواهد بود. افتتاحیه همایش حکیم نظامی هم با حضور سفیران برخی از کشورها مانند شیلی، هندوستان، پاکستان، افغانستان، تاجیکستان، سیرالئون و... همراه بود که امیدواریم در مراسم اختتامیه هم در خدمت این دوستان باشیم». گستره ایران فرهنگی دکتر خورابه در ادامه درباره برنامه‌های ستاد بزرگداشت حکیم نظامی و بررسی ادعای جمهوری آذربایجان مبنی بر این که نظامی گنجه‌ای شاعری ترک‌زبان بوده، از نگاه صلح‌آمیز و برادرانه گفت و تصریح کرد: «امروزه مرزهای جغرافیایی کشورها نسبت به تاریخی که داشته‌اند، تغییر اساسی کرده است. این هم فقط مختص منطقه ما نیست. آن چه ثابت است، یک پیشینه فرهنگی تحت عنوان ایران فرهنگی است که گستره‌ای از کشورهایی را در برمی‌گیرد که امروزه اگر چه از نظر مرزهای سیاسی استقلال دارند، ولی درگذشته همه در مرزهای سیاسی ایران بزرگ قرار داشته‌اند. در این محدوده بزرگ فرهنگی، اندیشمندان بسیار زیادی بالیده‌اند که همه متعلق به ایران فرهنگی هستند. ما نگاهمان صلح‌آمیز و برادرانه است. نظامی شاعری ایرانی است که می‌توانیم به طور مشترک به همراه آذربایجان درباره‌اش تحقیق و پژوهش کنیم. نظامی به فارسی شعر گفته و اندیشیده و «پنج گنج» او در بردارنده بسیاری از روایات حکمی و عاشقانه به زبان فارسی است». دبیر پژوهشی ستاد بزرگداشت حکیم نظامی درباره همکاری با اندیشمندان کشور آذربایجان در همایش بزرگداشت این شاعر هم گفت: «فعلاً با آن‌ها همکاری نداشته‌ایم، ولی از سال پیش که ستاد، کارش را شروع کرد، استادانی از کشورهای هند، پاکستان، تاجیکستان، ازبکستان، بنگلادش و... حضورداشته‌اند و علاوه بر فعالیت علمی و پژوهشی، دغدغه همه آن‌ها این بوده که حکیم نظامی پارسی‌گوی را گرامی بدارند. رایزنی‌های جمهوری اسلامی ایران در سراسر جهان هم در همین اسفندماه، مجموعه برنامه‌هایی را برای بزرگداشت حکیم نظامی تدارک دیده‌اند که در حال برگزاری است». نظامی در کتاب‌های درسی تاجیکستان شاه منصور شاه میرزا، شاعر و نویسنده اهل تاجیکستان درباره جایگاه حکیم نظامی در کشورش به نکات جالبی اشاره کرد. او گفت: «همچنان که نظامی گنجه‌ای در ایران، شبه‌قاره و... شهرت دارد، در تاجیکستان هم جایگاه ممتازی دارد. در سال 1936 میلادی، عبدالسلام پیرمحمد زاده کتابی به نام «خسرو و شیرین» بر اساس خمسه نظامی نوشت و 73 بیت از آن را اقتباس کرد. کتاب «بهرام و هفت‌پیکر» در سال 1941 و «لیلی و مجنون» سال 1948 در تاجیکستان چاپ شد. در سال 1995 کتاب نظامی گنجه‌ای در تاجیکستان منتشر شد که زندگی‌نامه و آثار نظامی در آن آمده است. خمسه نظامی دو بار در تاجیکستان چاپ شد؛ یکی در قرن بیستم و دیگری در سال 2012 بعد از استقلال تاجیکستان. اشعار نظامی از جمله غزل مشهور او با مطلع «شب بی‌گه است ای ماه من مهمان من شو ساعتی/ هم‌خانه عشق توأم هم‌خان من شو ساعتی» را جوره‌بیک مرادف، خواننده تاجیک اجرا کرده است. چندین کوچه و خیابان در تاجیکستان به نام این سخنور است. مجسمه نظامی هم قرار است در شهر دوشنبه گذاشته شود. مردم تاجیکستان، حکیم نظامی را کاملاً می‌شناسند. یکی از اشعار او در «لیلی و مجنون» در نصیحت به پسرش، محمد در کتاب‌های درسی تاجیکستان آمده است: آن روز که هفت‌ساله بودی/ چون گل به چمن حواله بودی/ و اکنون که به چارده رسیدی/ چون سرو بر اوج سرکشیدی/ غافل منشین نه وقت بازی است/ وقت هنر است و سرفرازی است/ دانش‌طلب و بزرگی آموز/ تا به نگرند روزت از روز/ نام و نسبت به خردسالی است/ نسل از شجر بزرگ خالی است/ جایی که بزرگ بایدت بود/ فرزندی من ندارت سود/ چون شیر به خود سپه‌شکن باش/ فرزند خصال خویشتن باش/ دولت طلبی سبب نگه‌دار/ با خلق خدا ادب نگه‌دار». شیرین، خسرو و فرهاد نام‌های مورد علاقه مردم افغانستان دکتر شکوفه اکبرزاده، پژوهشگر ادبیات فارسی اهل افغانستان هم از جایگاه حکیم نظامی و آثار او در کشورش این‌چنین گفت: «در افغانستان به علت مشکلات سیاسی، امنیتی و اجتماعی در دهه‌های گذشته، متأسفانه گروه‌های تحقیقاتی خاص با نام سنایی‌شناسی، نظامی‌شناسی، حافظ‌شناسی و... به وجود نیامده است؛ اما بیشتر شاعران و ادیبان مشهور فارسی‌زبان، از گذشته تاکنون در دل و زبان مردم به‌ویژه اهل ادب جایگاه قابل‌توجهی دارند.وی افزود: نظامی گنجوی در افغانستان کاملاً شناخته شده است. در کابل و برخی از شهرهای دیگر افغانستان، خیابان‌ها، مدارس و مکان‌هایی به نام حکیم نظامی داریم. خطاطان از شعرهای نظامی برای نشان دادن هنر خود استفاده می‌کنند. نقاشان و طراحان، صحنه‌های زیبایی از خمسه نظامی را به تصویر می‌کشند. عتیق رحیمی، کارگردان افغانستانی، اثری زیبا از خسرو و شیرین نظامی به جا می‌گذارد. اکبرزاده خاطرنشان کرد: خمسه نظامی در محافل ادبی و همنشینی‌های خانوادگی خوانده میشود. اهل ادب مقالات علمی و تحقیقی درباره نظامی و آثارش می‌نویسند؛ و نام‌های شیرین، خسرو و فرهاد از جمله نام‌های مورد علاقه مردم افغانستان است. این پژوهشگر زبان و ادبیات فارسی تصریح کرد: بنابراین می‌توان گفت شاعران قدیم، سرمایه ملی و زبانی تمام فارسی‌زبانان دنیا هستند. ما نمی‌توانیم رودکی، مولانا، حافظ، فردوسی، نظامی و دیگران را محدود به جغرافیای خاص فعلی بدانیم. چنین است که همایش‌هایی درباره نظامی و دیگر شاعران و نویسندگان قدیم در افغانستان، ایران، تاجیکستان، ترکیه و دیگر کشورهای منطقه برگزار میشود و همگی این بزرگان را سرمایه‌های زبانی خود می‌دانیم. نظامی گنجوی مانند دیگر شاعران برجسته زبان و ادبیات فارسی در افغانستان مطرح و مشهور است و ما ایشان را از بزرگان علم و ادب خویش می‌دانیم.»
سایر اخبار این روزنامه
بیانیه وزارت کشور درباره دستگیری ها در ماجرای مسمومیت های سریالی
تخصیص پاداش های هنگفت جام جهانی به مسئولان فدراسیون!
دردسرهای خورد و خوراک در فضا
پاتک فارسی زبانان 3 کشور علیه مصادره «نظامی»
دسیسه هولناک برای دستبرد به طلاهای پیرزن!
«اتحاد ملت» اردوغان را به زیر می کشد؟
ارقام نهایی بودجه 1402
افتتاح بزرگ ترین مرکز درمانی کشور
هشدار امیر عبداللهیان، دوراهی هوتن شکیبا و «کمال» رقیب «رجب»
جشن‌های مردمی پرشور نیمه‌شعبان در سراسر کشور
عقب‌نشینی آمریکا و 3 کشور اروپایی از قطعنامه علیه ایران با صدور بیانیه ها ی انتقادی
سامان دهی مبهم خانه مسافرها
شهاب‌سنگ زیر قیمت کیهان!
