روزنامه ایران
1396/04/26
زیان یا عدمالنفع؛ کدام مهمتر است؟
عباس عبدی
تحلیلگر سیاسی
به نظر میرسد که مفهوم مسئولیت اداری و مدیریت در ایران باید تغییر کند. حتی مفهوم جرم نیز برای آنان باید تغییر کند. در مفهوم جرم گفته میشود که «هر فعل یا ترک فعلی که...» برای نمونه اگر کسی کودکی را به طور عمد در موقعیت خطرناک قرار دهد و آن کودک دچار خسارت شود، آن فرد مسئولیت دارد و باید پاسخگو باشد. همچنین اگر کودک در موقعیت خطرناک قرار داشته باشد و کسی از آن مطلع باشد و از این کار پیشگیری نکند، باز هم باید پاسخگو باشد. هرچند کیفیت این دو پاسخگویی تاحدی گوناگون است و در مورد اول شدیدتر است. نمونه دیگر تفاوت در معنای ضرر و عدمالنفع است. اگر بر اثر اقدام ما ضرری متوجه دیگری شود، تحت شرایطی باید جبران خسارت کنیم. ولی اگر بر اثر اقدام ما مانع از تحقق نفعی برای دیگری شویم، قضیه متفاوت خواهد شد. برای نمونه اگر با خودرو تاکسی تصادف کنیم و مقصر نیز ما باشیم، باید خسارت و زیان مستقیم وارده را بپردازیم. ولی این تنها هزینهای نیست که به مالک تاکسی وارد شده است. اگر دو روز طول بکشد تا خودرو تعمیر شود و او دچار عدمالنفع دو روزه شده که نتوانسته با تاکسی خود کار کند، یا اگر خودش مصدوم شود و 10 روز روی تخت بیمارستان بخوابد، هزینه درمانش را باید بدهیم ولی عدمالنفع را چطور؟ این مشکل ریشه در یک نگاه سنتی دارد که عدمالنفع جز در موارد خاص را ضرر نمیداند. چنین برداشتی در مدیریت بسیار خطرناک است.
چند روز پیش در جلسهای یکی از حاضران نقل میکرد که یک سرمایهگذار درصدد انجام طرح بزرگی در یک استان مهم برمیآید و تمام مراحل کار را به بهترین شکل پیش میبرد ولی از اخذ امضای نهایی فرد مسئول ناتوان میماند، وقتی به او میگوید که چرا اجازه نمیدهید مگر اشکال آن چیست؟ میگوید هیچ مشکلی ندارد و همه مراحل انجام شده ولی من تأیید نمیکنم زیرا برای من حرف در میآورند. در نهایت هم میگوید در مرحله بازنشستگی است پس منتظر بمانید تا من بروم و فرد بعدی بیاید! این رفتار چه معنایی دارد؟ به عبارت دیگر اگر مدیریت کار نکند و بر اثر این کار نکردن هر میزان عدمالنفعی هم به وجود آید، هیچکس مچ او را نمیگیرد و بازخواست نمیشود، ولی اگر بزرگترین کارها را انجام دهد، به طور حتم میتوان با هر دوز و کلک و یا حتی بدون کلک مشکلی از کار او پیدا کرد که مستوجب ضرر مستقیم اگرچه اندک شده باشد و گریبان او را برای همان کار خواهند گرفت. اگر یک مدیر یک نفر را ولو نادرست از کار اخراج کند، باید به 10 جا پاسخگو باشد در حالی که آن مدیر از اجرای دهها طرحی که میتوانست به اشتغال صدها نفر منجر شود سر باز زند، هیچکس گریبان او را نخواهد گرفت.
این نکات گفته شد تا به مسأله اخیر توتال و سایر قراردادهای دولت پرداخته شود. به قول آقای وزیر نفت، عدم توسعه فازهای پارس جنوبی سالانه پنج میلیارد دلار به ایران زیان میرساند، ولی مخالفان هیچ اعتراضی به آن ندارند. آنان حتی یکبار هم زحمت این را به خود ندادند که بپرسند چرا سهم ایران از برداشت منابع پارس جنوبی طی دوره 8 ساله دولت آنان از سهم قطر کاهش یافت و عدمالنفع بزرگی را متوجه ایران کرد ولی در عین حال آمادگی دارند که قراردادهای نفتی را چنان واکاوی کنند تا یک دلار بیشتر نصیب طرف خارجی نشود! گمان نکنید که این رفتار فقط در قضیه نفت و گاز است، تقریباً در همه زمینههای مدیریتی این اصل برقرار است. اگر وزارت نفت هیچ قراردادی منعقد نکند و بهرهبرداری از میادین نفتی و گازی را توسعه ندهد، کمتر مورد سؤال قرار میگیرد تا هنگامی که کاری مثبت انجام دهد. از این نمونهها را میتوان در تمام سطوح مدیریتی کشور لیست کرد. بیشتر مدیران ترجیح میدهند که وضع موجود ادامه یابد و اقدامی نکنند، تا مبادا مورد هجوم قرار گیرند.
ادامه در صفحه 5
سایر اخبار این روزنامه
هتاکان بینشانی
احضار وزیران دولت سابق در پرونده بابک زنجانی
متحدان امریکا حامیان تروریست ها هستند
دیگر صفحهها
2 هزار سانتریفیوژ بیشتر از کفی که نظام تعیین کرده بود، حفظ کردیم
اصولگرایان به مسیر پیشرفت اعتقادی ندارند
واگذاریهای کلان یکشبه به بهانه خصوصی سازی
فرهاد رهبر، سرپرست دانشگاه آزاد شد
مشوقهای بیمهای برای جذب بیکاران
کارهایی که هست کارجویی که نیست
تاریخ، قربانیِ ساخت وساز شهری
اعتراف قاتل آتنا به دومین جنایت
330 هزار کشته در جنگ 6 ساله سوریه
ظریف: متحدان امریکا حامیان تروریست ها هستند
زیان یا عدمالنفع؛ کدام مهمتر است؟
برجام؛ نقطه عطفی در تاریخ سیاسی ایران
روانشناسان برتر امریکایی: ترامپ را استیضاح کنید
مادر قاتل آتنا: شرمنده یک کشور شدم
دربی دوستانه در آلمان لغو شد