تقابل انحصار ورقابت

خراسان- ظهور فناوری های نوین مبتنی بر اطلاعات و ارتباطات، علاوه بر تشدید رقابت، بعضا فعالیت های ضدرقابتی را نیز تشدید کرده است. در دنیا نمونه های متعددی از محکومیت شرکت های بزرگ در این زمینه وجود دارد. در کشور ما نیز به موازات توسعه فعالیت های بخش خصوصی در حوزه های مزبور، پرونده های مشابهی در مرجع رسیدگی به فعالیت های ضدرقابتی یعنی شورای رقابت دیده می شود که نمونه اخیر آن به محکومیت اخیر اسنپ در برابر تپسی برمی‌گردد. ماجرای شکایت جدید تپسی از اسنپ به گزارش اکوایران، موضوع شکایت در پرونده یادشده به این برمی‌گردد که اسنپ مالکیت هزار عدد سیم‌کارت را در اختیار گرفته و آن‌ها را با عنوان مسافر در سامانه تپسی ثبت کرده و بدین طریق اطلاعات تماس 14 هزار راننده تپسی را به دست آورده است؛ مدیر روابط عمومی تپسی در این باره توضیح داد: شرکت اسنپ با استفاده از هزار سیم‌کارت با عنوان مسافر در سامانه تپسی ثبت‌نام کرده بود. سپس از طریق این شماره‌ها سفرهایی درخواست می‌شد و وقتی یکی از رانندگان تپسی سفر را قبول می‌کرد، اطلاعات تماس او را برمی‌داشت و سفر را لغو می‌کرد. «نگار عرب» با اشاره به دریافت اطلاعات تماس ۱۴ هزار راننده شرکت تپسی از سوی اسنپ با همین روش، ادامه داد: بعد از برداشتن اطلاعات تماس رانندگان تپسی، با آن‌ها تماس می‌گرفتند و بسته‌ای ارائه می‌دادند تا از این طریق آن‌ها را از شرکت تپسی جدا و به اسنپ جذب کنند. به گفته او، این اقدام شرکت اسنپ مربوط به آذر و دی 98 بوده است. تپسی در آن بازه زمانی متوجه غیرعادی بودنِ میزان افزایش لغو سفرها شد و بررسی ها نشان داد سیم‌کارت‌ها متعلق به شرکت اسنپ است. این پیگیری‌ها تا سال 99 ادامه پیدا کرد و در نهایت آن سال شکایت به شورای رقابت اعلام و رای آن نیز به تازگی صادر شد. بر این اساس، شرکت اسنپ به رویه ضدرقابتی محکوم شده است و باید جریمه نقدی پرداخت کند. این شورا همچنین به استرداد اضافه درآمد شرکت اسنپ از طریق مراجع قضایی ذی‌صلاح رأی داد. تپسی این بار برنده شد به نظر می رسد با توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات و ویژگی های ذاتی این فناوری ها، احتمالاً شاهد پرونده های بیشتری در حوزه های ضد رقابت باشیم، همان طور که در تاکسی های اینترنتی به عنوان یک حوزه پیشرو هم اینک این اتفاق رخ داده است و بین همین دو شرکت نیز سابقه دارد. در سال 96 یعنی زمانی که تاکسی‌های اینترنتی هنوز نوپا محسوب می‌شدند، شرکت تپسی با این ادعا که شرکت رقیب‌اش یعنی اسنپ، محدودیت‌هایی برای اخلال در رقابت در بازار تاکسی آنلاین ایجاد می‌کند، به شورای رقابت شکایتی را ارائه کرد. اگرچه نظر گروه اقلیت شورا موافق با ایجاد اخلال رقابتی در پی این محدودیت‌ها بود، اما اکثریت شورا به نبود اخلال رقابتی در بازار به‌دنبال این محدودیت‌ها رای دادند. در شکایتی دیگر، شرکت تپسی اعلام کرده بود که اسنپ به رانندگان خود اجازه همکاری با تپسی را نمی‌دهد و بدین ترتیب در رویه‌ای ضدرقابتی، حق انتخاب رانندگان سلب شده است، اما شورای رقابت در آن پرونده رای به رقابتی بودن این رویه داد و شکایت رد شد، اما این بار تپسی توانسته رای شورای رقابت به نفع خود در این دعواهای ضد انحصاری را بگیرد. از قانون شرمن تا پرونده های ضدانحصاری بزرگ در دنیا برای کشور ما که انحصار عمدتاً در حوزه دولت رخ داده و شکایت علیه انحصار دولت تاکنون معنای زیادی نداشته است، چنین پرونده هایی شاید سابقه زیادی نداشته باشد. با این حال، در دنیا این مسئله و قوانین مربوط به آن به بیش از 130 سال قبل برمی‌گردد. زمانی که در آمریکا، قانون ضد تراست «شرمن» با هدف افزایش رقابت تصویب شد. جلوگیری از اقداماتی نظیر توافق دو شرکت رقیب برای تعیین قیمت و کاهش رقابت، ادغام و انحصارگرایی با هدف قیمت گذاری بالاتر از سطح رقابتی و... ابعادی از این قانون به شمار می روند. با این اوصاف در ادامه به سه پرونده بزرگ ضد انحصاری در دنیا اشاره می کنیم. پرونده هایی که با حوزه IT ارتباط مستقیم دارند. جریمه 2.8 میلیارد دلاری علی بابا در چین در سال 2021 از بزرگ‌ترین پرونده های ضد انحصار در دنیا می توان به محکومیت «علی بابا» به عنوان بزرگ‌ترین شرکت تجارت الکترونیکی جهان (حداقل تا آن زمان) در سال 2021 اشاره کرد. به گزارش آی‌تی ایران، دولت چین این شرکت را به دلیل رفتارهای انحصارطلبانه در بازار، 2.8 میلیارد دلار جریمه کرد. طبق اطلاعات منتشر شده، این شرکت مانع از آن می شد تا بسیاری از فروشندگان کالا، محصولات خود را در دیگر پلتفرم های آنلاین به فروش برسانند. جریمه 4 میلیارد دلاری گوگل در اروپا پرونده عمده دیگر ضد انحصار مربوط به غول موتورهای جست‌وجو در دنیاست. شرکتی که تلاش کرده تا موتور جست‌وجوی خود را به عنوان موتور جست وجوی غالب در برنامه های اندروید مطرح کند. بر این اساس، اتحادیه اروپا سال گذشته، این شرکت را بیش از 4 میلیارد دلار جریمه کرد. دادگاه عمومی این اتحادیه تایید کرد که «گوگل محدودیت های غیرقانونی را برای دستگاه های تلفن همراه اندروید» اعمال کرده تا بتواند از «طریق موتور جست‌وجوی خود سود مالی بیشتری» کسب کند و کنترل بازار در این بخش را به دست بگیرد. جریمه 732 میلیون دلاری مایکروسافت در اروپا  کاربران رایانه هیچ گاه فراموش نمی کنند که در سال هایی نه چندان دور، اتصال به اینترنت را تنها با مرورگر اینترنت اکسپلورر انجام می دادند. نرم افزاری که امروزه برای همیشه با آن خداحافظی شده و البته موجب شد تا در سال 2013 جریمه 732 میلیون دلاری را برای مایکروسافت به همراه داشته باشد. به گزارش خبرآنلاین، این شرکت در آن سال به دلیل انحصاری کردن مرورگر در ویندوز عرضه شده به کاربران اروپایی، به این میزان جریمه محکوم شد.