استقبال سرد از نهضت ملی مسکن

حمیدرضا حلاجیان/ مسکن همواره یکی از چالش‌های بزرگ دولت‌ها در ایران بوده است؛ یکی از پرحاشیه ترین شعارهای دولت سیزدهم قول ساخت 4 میلیون خانه طی 4 سال بود؛ از این تعداد طبق برنامه‌های وزارت راه و شهرسازی 400 هزار خانه سهم خراسان رضوی است، به عبارتی دولت و نهادهای زیرمجموعه آن تعهد ساخت 100 هزار خانه در هرسال را به‌طور ضمنی به مردم داده‌اند، اما نکته مهم ماجرا وقتی روشن می‌شود که تنها 22 هزار نفر تا پایان سال 1401 یعنی اولین سال تعهد دولت سیزدهم، اقدام به واریز قسمتی از وجه ساخت خانه کرده‌اند، یعنی در حدود تنها 20 درصد متقاضیانی که صلاحیتشان برای ورود به این طرح تایید نهایی شده است. این اعداد حکایت از آن دارد که گویی مسکن برای مردم دیگر چالش جدی نیست چراکه طرح ساخت مسکن به صورتی که قیمت زمین را از آن فاکتور بگیریم، برای مردم انگیزه‌ای ایجاد نکرده است، اما عوامل مهم ازجمله قیمت رو به رشد مسکن این گزاره را مردود می‌کند. واقعیت ماجرا را شاید باید در اطمینان نداشتن مردم به طرح‌های این‌چنینی جست‌وجو کرد و اگر در جزئیات طرح دقت بیشتری کنیم، متوجه خواهیم شد که مانند بسیاری از رخدادهای دیگر، تورم این غول وحشتناک همه‌چیز را خراب کرده است. این طرح که جامعه هدفش خانوارهای کم‌درآمد دهک‌های پایین جامعه بود، به‌جایی رسیده که هزینه تمام‌شده یک‌خانه 100 متری را در خوش‌بینانه‌ترین حالت به حدود 800 میلیون رسانده است. مهم است که بدانیم تسهیلات بانکی در شهرهای بزرگ تنها تا سقف 400 میلیون به افراد تعلق می‌گیرد و بقیه قیمت را متقاضیان باید طی 2 سال از جیب خودشان بپردازند. به تعبیری یک خانواده مستضعف و کم‌درآمد باید ماهانه چیزی در حدود 16 میلیون تومان از درآمدش را برای جبران بقیه هزینه ساخت خانه‌اش بپردازد و تازه بعدازآن شروع کند به بازپرداخت 20 ساله تسهیلات 400 میلیون تومانی بانرخ 23 درصد. تنها یک‌پنجم متقاضیان تایید نهایی شده وارد مرحله اجرا شده‌اند! منصوری معاون مسکن اداره کل راه و شهرسازی استان در گفت‌وگو با خراسان ضمن ارائه گزارش کار اداره متبوعش درباره طرح نهضت ملی مسکن گفت: نتیجه ثبت‌نام در این طرح تا امروز حاکی از ثبت‌نام بیش از 422 هزار نفر بوده که از این تعداد 310 هزار نفر حائز شرایط اولیه و 155 هزار نفر حائز شرایط فعال بوده  و درنهایت 108 هزار نفر تایید نهایی شده‌اند، بنابراین مبنای کار ما این 108 هزار نفر هستند. منصوری ادامه داد: ما برای این تعداد یعنی 108 هزار نفر باید تأمین زمین می‌کردیم که خوشبختانه توانسته‌ایم برای 150 هزار واحد در کل استان تأمین زمین را صورت دهیم البته در چند شهر به دلیل آستانه‌ای بودن اراضی، توفیقاتمان کم بوده است. در مشهد نیز به‌جز شهرک مهرگان زمین در منطقه سیدی در شرف نهایی شدن است. او درباره شروع ساخت سازه پروژه‌ها بیان کرد: زمانی پروژه تعریف‌شده شروع به ساخت می‌شود که افراد اقدام به افتتاح حساب و واریز وجه کنند که تعداد این افراد 22 هزار نفر بوده است. البته ما برای بیش از 42 هزار واحد، تعریف پروژه کرده‌ایم و در بخش خود مالک تقریباً 23 هزار و 500 واحد ارائه تسهیلات داشته‌ایم که در بخش روستایی و شهری در حال اجراست و به‌صورت انبوه‌سازی حدود 31 هزار واحد در حال ساخت داریم. ضریب تعدیل جدید و نرخ 8 میلیونی معاون مسکن اداره کل راه و شهرسازی استان در پاسخ به سؤال خراسان رضوی مبنی بر این‌که برآوردهای جدید برای ساخت یک مترمربع واحد مسکونی 10 میلیون تومان اعلام شده، اما قراردادها با نرخ اولیه 4.5 میلیون تومان منعقدشده است، بنابراین این فاصله چگونه پر خواهد شد؟ گفت: ما در کل کشور با تورم مواجه شده‌ایم و یکی از اولین جاهایی که از تورم متأثر می‌شود، صنعت ساختمان است اما این قراردادها با ضریب تعدیلی است که سازمان مدیریت ابلاغ می‌کند. با احتساب ضریب تعدیل در 6 ماه اول سال 1401 مبلغ قرارداد به حدود 6 میلیون تومان می‌رسد و البته منتظر ضریب تعدیل جدید هستیم که پیش‌بینی می‌کنیم با اعمال نرخ جدید تعدیل قیمت‌ها به حدود 7.5 تا 8 میلیون تومان برسد. آیتم‌هایی که یا نیست یا بر عهده متقاضی است منصوری در واکنش به این‌که هنوز تا برآورد 10 میلیون تومانی فاصله وجود دارد، اظهار کرد: برآوردهایی در بازار وجود دارد و مربوط به شخصی‌سازهاست، اما در پروژه‌های حمایتی ساختار اجرایی متفاوتی با پروژه‌های شخصی داریم، به طوری که بعضی از آیتم‌ها یا وجود ندارد یا کمتر است یا به عهده متقاضی گذاشته می‌شود. بی‌اعتمادی یا انتظار برای تعدیل نرخ بهره؟ او در پاسخ به این سؤال که با توجه به این‌که وجه پرداختی متقاضیان تایید نهایی شده برای شروع کار کم (بین 20 تا 40 میلیون) است، چرا فقط 20 درصد افراد تایید نهایی شده اقدام به واریز مبلغ موردنیاز می‌کنند؟ آیا به پایان یافتن طرح اعتماد ندارند؟ بیان کرد: طبق نظرسنجی‌های صورت گرفته، ممکن است عده‌ای منتظر تعدیل نرخ بهره تسهیلات باشند. منصوری تسهیلات طرح نهضت ملی مسکن را 20 ساله با نرخ 23 درصد به همراه 2 سال تنفس اعلام کرد و افزود: میزان تسهیلات در شهرهای بزرگ 400 میلیون و در شهرهای کوچک 300 میلیون تومان است و افراد باید مابه‌التفاوت قیمت تمام‌شده ساخت با تسهیلات را طی 2 سال که واحد در حال ساخت است، پرداخت کنند. کمک بلاعوض به خانوارهای تحت پوشش نهادهای حمایتی او در پاسخ به این سؤال که با توجه به جامعه مخاطب این طرح که خانوارهای کم‌درآمد را در نظر داشته است، آیا معقول است که یک خانوار کم‌درآمد حدود 400 میلیون تومان طی 2 سال برای خانه‌دار شدن پرداخت کند؟ گفت: برای دهک‌های پایین جامعه به‌ویژه افرادی که تحت حمایت بهزیستی و کمیته امداد هستند یک سری کمک‌هایی پیش‌بینی‌شده است که قسمتی از سهم متقاضیان را به‌صورت بلاعوض پرداخت کند، یعنی به‌جز وام، از سهم متقاضی بین 120 تا 150 میلیون تومان توسط نهادهای حمایتی پرداخت می‌شود. همچنین برای افراد تحت پوشش بهزیستی و کمیته امداد هزینه‌های شهرداری و نظام‌مهندسی رایگان است. تعهد دولت، تأمین زمین و تسهیلات است! معاون مسکن اداره کل راه و شهرسازی استان درباره برنامه وزارت راه و شهرسازی مبنی بر این‌که در استان خراسان رضوی باید در هرسال حدود 100 هزار واحد مسکونی ساخته شود، اما متقاضیان این خانه‌ها تنها 22 هزار نفر تا پایان سال گذشته بوده‌اند، اظهار کرد: تعهد دولت تأمین زمین و تأمین تسهیلات است. به اندازه تعهداتمان زمین و تسهیلات آماده کردیم و آماده‌ایم در صورت مراجعه متقاضیان، به آن‌ها ارائه کنیم. او درباره همراهی بانک‌ها که طبق قانون باید 20 درصد از اعتباراتشان را به آن اختصاص می‌دادند، بیان کرد: بسیاری از بانک‌ها همکاری بسیار نامطلوبی را در این زمینه داشته‌اند. البته امیدواریم در آینده این مشکل با توجه به پیگیری‌های صورت گرفته رفع  شود.