دوراهی غم و شادی تالاب شادگان

مصطفی عبدالهی- هفتمین سفر رئیس جمهور به خوزستان، باز هم با خبرهای خوبی برای مردم این دیار همراه شد تا جزم بودن عزم دولت برای حل مشکلات این استان، به ویژه در حوزه آب و محیط زیست اثبات شود؛ عزمی که دلیلش هم در این صحبت رئیس جمهور، کاملا نمایان بود: «مردم خوزستان دین خودشان را به ایران و انقلاب ادا کرده‌اند و امروز ملت ایران و مسئولان، مسئولیت مضاعفی نسبت به این استان دارند». داغ شدن هشتگ ها همزمان با سفر دو روزه هیئت دولت به خوزستان، فضای مجازی هم با هشتگ‌هایی همچون #خوزستان و #اهواز_تشنه_عمل داغ شد و کاربران، از این طریق مطالباتی را با رئیس جمهور در میان گذاشتند، از جمله: - آقای رئیسی، در چند قدمى تالاب شادگان، هورالفلاحیه، کمبود و شوری آب به مثابه دو لبه قیچی عمل می‌کنند و جان  نخیلات این شهرستان را به لب رسانده‌اند. اگر شرایط تامین آب مناسب نباشد، نخل‌های باقی‌مانده نیز نابود خواهند شد. - با انتشار ویدئویی با عنوان «وضعیت اسفبار منطقه زرگان»: آقایان رئیس جمهور را به این مناطق نمی برند مبادا به خدمت‌رسانی‌شان لطمه ای وارد شود. - بیش از یک سوم جمعیت اهواز که در 20 محله کم‌برخوردار سکونت دارند، نسبت به سایر محلات و شهرها با مشکلات بیشتری برای تحصیل فرزندان خود مواجه هستند. مردم استانی که ۸۵ درصد نفت کشور را تأمین می کند، انتظار رسیدگی ویژه را از رئیس‌جمهور دارند. - و اما آقای رئیسی، از حقوق‌های پرداخته نشده پاکبانان گفتند؟ یا اهواز گل و بلبل بود!؟ - آقای رئیس جمهور، بیشترین کلاس‌های کانکسی مربوط به خوزستان است. فعالان این حوزه بارها بر لزوم افزایش سرانه فضای آموزشی و تجهیز مدارس استان تاکید کرده‌اند اما جمع‌آوری مدارس کانکسی کماکان دغدغه مردم است. البته صحبت ها، افتتاح ها و مصوبات هیئت دولت در این سفر هم حاکی از آن بود که رئیس جمهور و همراهانش از این مشکلات ناآگاه نیستند و برای حل آن‌ها برنامه دارند. آب گوارا   برای اهالی 174 روستا از جمله این برنامه ها، افتتاح طرح آب‌رسانی به ۱۷۴روستای خوزستان در قالب طرح جهاد آب‌رسانی بود. از 7138 روستای کشور که قرار است با این طرح آب‌رسانی شود، 766 روستا در خوزستان است که با حضور رئیس جمهور، ساکنان 174 روستا، از نتیجه شیرین آن بهره مند شدند. ضمن آن‌که طبق اعلام دولت، تاکنون مشکل آب شرب ۱۷۵۳ روستا در استان خوزستان به صورت کامل برطرف شده است. بازدید از پروژه فاضلاب اهواز و کارون مشکل جمع آوری فاضلاب در خوزستان هم یکی از دغدغه های همیشگی این دیار است و اهمیتش آن‌قدر بالاست که رئیس جمهور  شخصا از روند پیشرفت پروژه های این حوزه و به طور خاص پروژه فاضلاب اهواز و کارون، که با لوله‌گذاری ۱۷۲۰  کیلومتر در حال احداث است، بازدید کرد. 3 دهه انتظار برای پایان یک پروژه! گزارش دولت نشان می دهد روند احداث شبکه فاضلاب اهواز از سال ۱۳۷۲ آغاز و تا اواسط سال ۱۴۰۰ یعنی پس از ۲۸ سال، تنها ۶۰۳ کیلومتر آن اجرا شده بود، اما از زمان آغاز به کار دولت سیزدهم تاکنون ۳۵۶ کیلومتر آن لوله‌گذاری شده است. محمدرضا کرمی نژاد ،مدیر عامل آبفای خوزستان هم به ایرنا گفته: «۱۶۸ هزار و ۴۰۰ میلیارد ریال اعتبار برای طرح‌های فاضلاب خوزستان در سفر نخست رئیس جمهور به استان تصویب شد که ۲۳ درصد آن جذب شده است». او همچنین اظهار کرد: «مشکلات فاضلاب اهواز به طور کامل حل نشده اما بالازدگی فاضلاب در اهواز تقریبا به صفر رسیده و ۷۴ درصد نقاط بحرانی فاضلاب اهواز برطرف شده‌است». حمایت دولت از «فدک» بازدید وزیر کشور از طرح فدک (آب‌رسانی از سد کارون به شمال شرق خوزستان) هم دیگر برنامه‌ این سفر بود؛ طرحی که ۷ شهر، ۶۸۹ روستا و ۱۶ هزار هکتار زمین را دربرمی‌گیرد و آب شُرب ۷۰۰ هزار خوزستانی را هم تامین خواهد کرد. احمد وحیدی در این بازدید با تاکید بر تسریع پروژه، اظهار کرد: «تکمیل این طرح نیازمند ۱۴ هزار میلیارد تومان هزینه است که تامین آن جزو اولویت‌های دولت است و وزارت نیرو آن را در دستور کار جدی خود قرار خواهد داد‌». این یک صحبت امیدبخش بود تا شاید فدک هم مانند «غدیر» سرعت بگیرد و تشنگی مردم خوزستان را رفع کند. سند توسعه تالاب شادگان اما هفتمین سفر رئیس جمهور به خوزستان، دو اتفاق زیست محیطی هم داشت؛ یکی از آن دو، بازدید رئیس دولت از تالاب شادگان بود که با «ضرب‌الاجل یک ماهه رئیس جمهور برای تهیه سند توسعه تالاب شادگان» همراه شد. تصمیمی که در آن بر «راهبرد توسعه گردشگری و اقتصاد دریایی» و «استفاده از ظرفیت نیروی انسانی بومی منطقه» تاکید شده است. اهمیت و حساسیت این خبر  پر واضح است، چرا که نه فقط مردم خوزستان که بسیاری از مردم ایران با تالاب شادگان و نقش مهم آن برای این خطه جنوبی آشنا هستند؛ تالابی که بی مهری های آبی و سدسازی های بی رویه، مانع از تامین منابع آبی آن طی سالیان گذشته شده و حیات آن را به خطر انداخته است. حالا هم اگرچه دستور تهیه سند توسعه تالاب با رویکرد گردشگری، یک رویکرد امیدبخش است اما نمی توان درباره دغدغه های زیست محیطی آن نگران نبود. جنجال پتروپالایش زیدون  دومین ماجرای زیست محیطی این سفر هم، مربوط به پروژه مجتمع پتروپالایش زیدون بهبهان است که قرار بود کلنگ‌زنی شود اما واکنش زیست محیطی «پدرام جدی» مشاور رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست کشور، که به نظر می رسد نمی تواند بدون هماهنگی معاون رئیس جمهور و مافوق خود باشد، احتمالا یکی از دلایل لغو شدن این کلنگ‌زنی بود. او در توئیتی که پیش از سفر رئیس جمهور منتشر کرد، نوشت: «در سفر ریاست محترم جمهور به استان خوزستان قرار است کلنگ پتروپالایش زیدون در شهرستان بهبهان زده شود؛ در صورتی که این طرح ارزیابی اثرات زیست محیطی و تاییدیه سازمان حفاظت محیط زیست را ندارد؛ رهبر معظم انقلاب اسلامی سال۹۳ فرمودند: همه‌ برنامه‌های صنعتی باید پیوست محیط زیستی داشته باشند». مشاور رئیس سازمان محیط زیست: پتروشیمی بهبهان کلنگ زنی نخواهد شد این اظهارنظر او بازتاب گسترده‌ای در رسانه های داخلی و خارجی داشت و احتمالا به همین دلیل بود که او روز پنج‌شنبه با دو توئیت دیگر، موضع‌گیری‌اش را شفاف کرد: «دولت مردمی سیزدهم، تنها دولتی است که نگاه عملی و واقعی به محیط زیست دارد. پتروشیمی میانکاله و بهبهان از جمله مواردی است که به دلیل نداشتن تاییدیه محیط زیست، دولت آن را مورد تایید قرار نداده و هیچ کلنگی هم زده نخواهد شد. شانتاژ یکی از ویژگی‌های بارز جریان معارض و مخالف دولت دکتر رئیسی است؛ محیط‌زیستی‌ترین دولت جمهوری اسلامی قطعاً دولت مردمی است لذا خیلی به خود فشار نیاورید. آزادسازی سواحل، رفع تصرف اراضی ملی، نهضت راه‌اندازی تصفیه خانه‌ها، احیای تالاب‌ها برخی از دستاوردهای محیط‌زیستی این دولت است».        تحسین لغو کلنگ زنی، ابهام درباره سند توسعه تالاب درباره دو موضوع پتروپالایشگاه بهبهان و سند توسعه تالاب شادگان، با «هژیر کیانی» فعال محیط زیستی استان خوزستان گفت و گو می کنم و او به نکاتی اشاره می کند: * لغو شدن کلنگ‌زنی پتروپالایشگاه زیدون، که به نظر می‌رسد با توجه به ابراز نگرانی مسئولان و فعالان زیست محیطی بوده، ارزشمند و قابل تحسین است، به شرط آن‌که موقتی نباشد و با لابی نمایندگان در سال انتخابات و دستاوردهایی مانند اشتغال‌زایی، بدون در نظر گرفتن حساسیت های محیط زیستی، منجر به تحت فشار گذاشتن سازمان محیط زیست و صدور مجوز پروژه نشود. * اظهارنظرها و اقدامات درباره تالاب شادگان متناقض است. از یک طرف مسئولان عالی رتبه دولت و استان، درباره حقابه این تالاب، سدسازی ها و طرح های انتقال آب بالادست، که مرگ کارون را رقم خواهد زد و حیات جلگه خوزستان را نابود خواهد کرد، هیچ صحبتی نمی کنند و از طرف دیگر طرح تدوین سند توسعه تالاب مطرح می شود. با توجه به تجربه‌ای که دارم معتقدم برای یک تالاب بین المللی با حدود 400 هزار هکتار وسعت، نمی شود در عرض یک ماه سند توسعه تدوین کرد. اما اگر یک طرح در زمان و با دقت مناسب، متناسب با ویژگی های تالاب شادگان، با لحاظ کردن دغدغه های زیست محیطی و مدنظر قرار دادن جوامع محلی اجرایی شود، قطعا مردم بومی منطقه هم از آن استقبال خواهند کرد. البته احداث پتروپالایشگاه در کنار تالاب شادگان که از سوی برخی افراد پیگیری می شود هم نگران کننده است و امیدواریم این پروژه تهدیدکننده تالاب، بخشی از سند توسعه مدنظر نباشد.