دو تذکر به‌موقع و به‌جا

تذکر امام‌جمعه موقت تهران و رئیس شورای سیاستگذاری امامان‌جمعه به ائمه‌جمعه که «حرف‌های مسئله‌دار حاشیه‌ساز» نزنند، یک فصل جدید در نقد این جایگاه است. در سرمقاله روزنامه توضیح داده‌ایم که چرا سال‌هاست حتی رسانه‌های جبهه انقلاب و رسانه ملی مانند دهه اول انقلاب به خطبه‌های نمازجمعه نمی‌پردازند. اما دیروز دست‌کم دو تذکر در این جایگاه داده شد که هر رسانه‌ای دوست دارد آن‌ها را به صدر بیاورد و به‌اصطلاح از آن‌ها تیتر بزند. حجت‌الاسلام حاج‌علی‌اکبری در نمازجمعه تهران به ائمه‌جمعه و نمایندگان مجلس و مسئولان دولتی تذکر به‌جایی داد که حاشیه‌سازی نکنید. داستان حاشیه دو هفته‌ای بین دولت و مجلس روشن است و حالا در خطبه‌های تهران تشخیص داده شده است که این زخم‌زدن به تن جامعه است.
در شمال کشور آیت‌الله حسن عاملی امام‌جمعه اردبیل تذکری دوسویه داد. او از مردم خواست اگر مضطر نیستند و به ایران غیرت دارند، در ثبت‌نام خودروسازها، شرکت نکنند و خودرویی نخرند که این‌کار علاوه بر نفع مصرف‌کننده به نفع سازنده خودرو نیز تمام می‌شود تا «غرور مقدس و ملی ملت را با کالای بی‌کیفیت زیر پا نگذارد و جایگاه بین‌المللی کشور را در عرصه صنعت خراب نکند.» ممکن است برخی آن بخش درخواست از مردم را غیرمنطقی و غیراقتصادی بدانند. ولی باید آن را همه‌جانبه دید تا به درستی این تذکر پی برد. همه جوامع به مردمان خود آموزش می‌دهند و تقاضا می‌کنند که در وقت گرانی‌ها و کمبود‌ها «جامعه‌نگر» و «همنوع‌گرا» عمل کنند و یک کالای مصرفی را به کالای سرمایه‌ای بدل نسازند. این یک تذکر توأمان اخلاقی و اقتصادی بود. جایگاه نمازجمعه باید به مرتبه واقعی و اصلی خود بازگردد. این کار نیاز به ارتقای پیوسته سطح خطابه‌ها با تسلط و مطالعه بیشتر و «در میان‌مردم‌بودن» دارد و همزمان باید «نقد مستمر این جایگاه در رسانه‌ها» برپا باشد. *** خطیب نماز جمعه تهران: ائمه جمعه مراقب اظهارنظرهای خود باشند
خطیب نماز جمعه تهران در خطبه‌‌های این هفته با تأکید بر همکاری و هم‌افزایی ملی، نسبت به امامان‌جمعه سراسر کشور تذکر حفظ وحدت و پرهیز از سخنان حاشیه‌ساز داد:«ائمه جمعه، نمایندگان مجلس و مسئولان مراقب اظهارنظرهای خود باشند، چون جامعه ظرفیت ابتلا به حواشی را ندارد؛ مسئله تقویت اراده ملی برای پیشبرد آرمان‌های انقلاب اسلامی در برابر جنگی است که از طرف دشمن در حال انجام است و دشمن برای ایجاد گسل‌های داخلی سرمایه‌گذاری کرده است. »
اشاره حاج‌علی‌اکبری یک اشاره عام بود و هرچند می‌توان در روز‌ها و هفته‌های اخیر مخاطبانی برای آن یافت اما بهتر است هر‌یک از ائمه جمعه خود را مخاطب این سخنان فرض کنند و خود را مبرای از آن ندانند که سخنان‌شان ممکن است حاشیه‌ساز باشد.


مسائلی مثل حجاب، اقتصاد ملی و معیشت مردم، سیاست‌خارجی و مسائل جزئی‌تر این موارد آن‌طور نیست که از هر جایگاهی یک صدای متفاوت بیرون بیاید.
خطیب جمعه اردبیل: مردم خودرو بی‌کیفیت نخرند
در سوی دیگر کشور، آیت‌الله حسین عاملی، امام جمعه اردبیل در خطبه‌های نماز جمعه این شهر از مردم خواست در خرید خودرو اگر اضطراری ندارند، دست نگه دارند که این هم به‌نفع خودشان است و هم به‌نفع خودروساز. تذکر به‌جایی که هم جنبه اقتصادی دارد و هم جنبه اخلاق دینی «ماشین بی‌کیفیت را جز انسان مضطر خریداری نمی‌کند؛ این روز‌‌ها برای خودرو ثبت‌نام می‌کنند و از هموطنان عزیز می‌خواهم اگر برای پیشرفت کشور غیرت و تعصب دارند- که حتما دارند- و اگر اضطرار ندارند ثبت‌نام نکنند. این، هم به نفع مصرف‌کننده است و هم به نفع سازنده که غرور مقدس و ملی ملت را با کالای بی‌کیفیت زیر پا نگذارد و جایگاه بین‌المللی کشور را در عرصه صنعت خراب نکند؛ ورود ملت بزرگ ما به این عرصه و خودداری از خرید، قطعاً منشأ تحول و برای عده‌ای کابوس است؛ هرکس ایران را دوست دارد و مضطر نیست، نخرد. »
احتمالاً به‌دلیل برخورداری برخی از مقامات و شخصیت‌‌ها از خودروهای با کیفیت این اظهارنظر با واکنش‌‌هایی روبه‌رو می‌شود، اما مشخص است که حرفی عمیق هم از جهت نگاه غیرسرمایه‌ای به یک کالای مصرفی یعنی خودرو و هم از جهت همنوع‌گرایی و جامعه‌نگری است. در بسیاری از کشور‌ها چنین فرهنگی غالب است و مردم سراغ جنس گران بی‌کیفیت نمی‌روند و هرگاه کالایی گران شد، از خرید آن-برعکس ایران- دست می‌کشند.
جایگاه‌های نماز جمعه باید به این شأن خود بازگردند. تکرار بولتن‌ها و سخنان کلیشه‌ای و سخنانی که تبیین ‌نو و منطق ‌نو در آن دیده نمی‌شود، در سخنان برخی ائمه ‌جمعه خسارت‌بار بوده است و باید طرحی نو در افکند.