مرغ  سامان ندارد

«مرغ کامل می‌خواهید بروید میدان استقلال»؛ این پاسخی است که طی دو هفته گذشته بارها و بارها از سوی پروتئینی‌های شهر مشهد با آن مواجه شدیم. داستان مرغ را می‌توان نمونه عیان و کاملاً واضح از بازار دانست. فراز و فرودهای عجیبی دارد این مرغ؛ جوجه ریزی کم می‌شود چون قیمت مرغ در بازار کم است، جوجه ریزی کم می‌شود چون نهاده کم می‌شود، قیمت جوجه یک‌روزه زیاد می‌شود جوجه ریزی کم می‌شود. همه این‌ها در یک قانون نانوشته بازار تولید نهفته است آن‌هم صرفه داشتن تولید است. اگر مرغدار احساس کند تولید برایش صرفه اقتصادی ندارد، به روش های مختلف سعی می‌کند جوجه ریزی را کاهش دهد، اگر هم کاهش ندهد، مرغ را به‌گونه‌ای در بازار عرضه می‌کند که بتواند مرغداری‌اش را در چرخه تولید نگه دارد. بدتر این که قطب‌های تولید مرغ در کشور هم محدود هستند و بخش عمده تولید مرغ کشور را بازار تهران می‌بلعد. هر وقت مرغ در بازار تهران کم شود، تمام بازارهای کشور تحت تأثیر قرار می‌گیرند. خراسان رضوی قطب تولید مرغ است و 50 درصد تولید این استان به خارج آن و به ویژه به استان‌های تهران و بخش‌های مرکزی کشور ارسال می‌شود. هر وقت بازار مرغ کشور با کمبود عرضه ناشی از کمبود تولید مواجه می‌شود، بازار مرغ مشهد هم دچار نوسانات جدی می‌شود و این داستان چندین سال است که ادامه دارد و مسئولان بازار و جهاد کشاورزی استان هرچه تلاش می‌کنند این بازار را به تعادل برسانند، تیرشان به سنگ می‌خورد. تا چند سال پیش که دولت نهاده موردنیاز مرغداران را با ارز مبنا تأمین می‌کرد، هر نوع فساد و تخلف و دلال‌بازی در این بازار به وجود می‌آمد، اما از زمانی که دولت ارز مبنا را از نهاده دام برداشت قیمت محصولات دامی هم پرواز کرد و تقریباً بخش عمده‌ای از جامعه در خرید گوشت قرمز و مرغ با مشکل مواجه شدند و خروجی آن در کاهش سرانه مصرف کاملاً هویداست. بعد از این که دولت در بهار سال گذشته یارانه نهاده را حذف کرد، علاوه بر افزایش قیمت، مرغ در بازار کم‌پیدا شد و تولید مرغ به‌صورت نوسانی کم‌وزیاد می‌شد. وقتی تولید برای مرغداران صرفه داشته باشد، شاهد افزایش عرضه مرغ در بازار هستیم. دلیل نوسانات یک سال گذشته  بعد از جهش قیمت مصوب مرغ به حدود 60 هزار تومان، خرید این محصول از سوی مردم کاهش جدی پیدا کرد، یعنی مرغ زیاد بود ولی مصرف‌کننده‌ای نبود، به همین دلیل مرغداران ناچار شدند به رغم میل باطنی، قیمت مرغ را تا 40 هزار تومان هم کاهش دهند تا حداقل بتوانند جلوی ورشکستگی خودشان را بگیرند. دولت بعد از این که یارانه نهاده را حذف کرد، دو وعده مهم به مرغداران داد؛ ابتدا این که نهاده را به آن‌ها بدهد و دوم برای خرید نهاده به مرغداران وام اعطا کند که تقریباً این وعده‌های دولت محقق نشد و مرغداران که جوجه ریزی کرده بودند رو به ورشکستگی رفتند، به همین دلیل دولت به خرید گوشت مرغ از مرغداران و ذخیره‌سازی آن اقدام کرد، اما خروجی این سیاست‌های دولت زمانی مشخص شد که در دوره جوجه ریزی اسفند در خراسان رضوی میزان جوجه ریزی از حدود 10 میلیون قطعه به حدود 7 میلیون قطعه رسید و طبیعی بود که با این کاهش جوجه ریزی در فروردین و اردیبهشت که فصل عرضه مرغ جوجه ریزی شده اسفند بود، بازار مشهد با کمبود مرغ مواجه شود، اما مشکل به مشهد محدود نمی‌شود و تقریبا در تمام کشور حجم جوجه ریزی به شدت کاهش پیداکرده بود. از ابتدای اردیبهشت، تأثیر کاهش جوجه ریزی در بازار هویدا شد و قیمت مرغ در بازار تهران به 100 هزار تومان رسید و در بازار مشهد مرغ کمیاب شد. کمیسیون تنظیم بازار برای پوشش این کسری اقدام به توزیع مرغ منجمد خریداری شده از مرغداران کرد، اما حجم این ذخایر هم محدود بود. کمبود عرضه و افزایش 10 هزار تومانی قیمت مصوب به نظر می‌رسید کمیسیون تنظیم بازار استان برای سامان دهی این مشکل با برخی مرغداری‌ها توافق کرده بود که حداقل در بازارهای عمده مشهد مانند میدان استقلال و بازار دستغیب و چند نقطه دیگر شهر مشهد مرغ گرم توزیع کنند تا این مشکل مانند سال‌های گذشته تشدید نشود، اما حقیقت ماجرا این است که جیب مردم کشش خرید گوشت را ندارد، به همین دلیل است که به رغم کمبود شدید مانند سال‌های گذشته شاهد صف مرغ در مشهد نبودیم، زیرا قیمت مرغ 63 تا 70 هزار تومان بود. هرچند قیمت مصوب آن 63 هزار تومان بود اما بازهم دست‌های پشت پرده بازار اجازه دادمرغ تا 68 هزار تومان هم فروخته شود. مرغدار انگیزه تولید ندارد زیرا قیمت مرغ پایین است و مصرف‌کننده قدرت خرید ندارد زیرا توان اقتصادی‌اش پایین‌تر آمده است. طی دو هفته گذشته بارها از بازار مرغ گزارش نوشتیم که مرغ به‌صورت قطعه‌بندی به بازار عرضه می‌شود و قیمت‌های بالایی دارد، مثلاً قیمت ران 75 هزار تومان و قیمت سینه مرغ هم 90 هزار تومان بود و خبری از مرغ گرم قطعه‌بندی شده نبود. طبیعی است که تولیدکننده به هر طریقی حتی غیرقانونی سعی می‌کند تولید برایش صرفه داشته باشد یا حداقل ضرر نکند، به همین دلیل مرغ گرم کشتار شده به صورت قطعه‌بندی وارد بازار می‌شد تا صرفه اقتصادی برای کشتارگاه‌ها و مرغداران داشته باشد.  مرغداران معتقدند با این قیمت تعیین شده از سوی دولت، جوجه‌ریزی به هیچ عنوان صرفه ندارد و قیمت نهاده و جوجه یک‌روزه و هزینه‌های جانبی افزایش داشته است. دولت برای ایجاد انگیزه در مرغداران قیمت مرغ را 10 هزار تومان افزایش داد و قیمت مصوب مرغ به 73 هزار تومان رسید. در همین حین مسئولان جهاد کشاورزی خراسان رضوی اعلام کردند، در نیمه دوم اردیبهشت کمبود مرغ در بازار سامان دهی خواهد شد. البته از هفته گذشته بازار مرغ کمی متعادل‌تر شد زیرا مرغداران موفق شدند مجوز افزایش 10 هزارتومانی مرغ را از دولت بگیرند. ران 100 هزار تومانی و سینه مرغ 150 هزارتومانی اما مسئله مرغ قطعه‌بندی شده هنوز حل‌نشده است. روز گذشته تقریباً به چندین پروتئینی و فروشگاه در مناطق مختلف مشهد مراجعه کردیم اما اکثر این فروشگاه‌ها تنها مرغ قطعه‌بندی عرضه می‌کردند و قیمت‌هایی که اعلام می‌شد قابل‌تأمل بود؛ قیمت هر کیلو سینه مرغ از 120 هزار تومان تا 150 هزار تومان در نوسان بود و قیمت هر کیلو ران مرغ از 90 تا 110 هزار تومان متفاوت بود و خبری از مرغ کامل نبود. البته برخی فروشگاه‌های بزرگ، مرغ کامل باقیمت مصوب داشتند. اکثر فروشنده‌ها یک آدرس می‌دادند. اگر مرغ کامل می‌خواهید به میدان استقلال بروید. راهی بازار استقلال شدیم ، هرچند بعضی از فروشگاه‌ها مرغ گرم 73 هزارتومانی داشتند اما درفروش محدودیت گذاشته بودند و بیشتر مرغ به‌صورت قطعه‌بندی شده عرضه می‌شد. یکی از فروشنده‌ها می‌گوید کشتارگاه‌ها مرغ کامل به ما نمی‌دهند و مرغ به‌صورت قطعه‌بندی شده به بازار می‌آید. برخورد می کنیم مدیر نظارت و بازرسی جهاد کشاورزی استان در گفت‌وگو با خراسان رضوی در این باره می‌گوید: آن چه مصوب و بارها تذکر داده شده و به صورت جدی در حال پیگیری هستیم و به همه تشکل‌ها، فعالان، کشتارگاه‌ها، کشتار کن‌ها و تولیدکنندگان اعلام کردیم این است که قیمت‌های مصوب مرغ زنده در کشتارگاه 53 هزار تومان و قیمت مرغ گرم در مغازه 73 هزار تومان برای همه لازم الاجراست و تشکل‌ها هم رسماً اعلام کردند قیمت‌های جدید را قبول دارند و آن را رعایت خواهند کرد. شعرباف هشدار می‌دهد: ما حتماً با موضوع صادر نشدن فاکتور، رعایت نشدن قیمت و عرضه مرغ به‌صورت قطعه‌بندی خارج از مجوز دام پزشکی برخورد و متخلفان را به تعزیرات حکومتی معرفی خواهیم کرد. نرخ نامه در دستور کار است مدیر بازرسی و نظارت جهاد کشاورزی استان درباره عرضه مرغ به‌صورت قطعه‌بندی شده نیز می‌گوید: حجم قطعه بندی مرغ کشتار شده توسط اداره کل دام‌پزشکی استان اعلام می‌شود و درباره قیمت مرغ قطعه بندی شده هنوز نرخ مصوب نداریم و تعیین نرخ مشخص برای مرغ قطعه بندی شده در دستور کار ستاد تنظیم بازار استان است.