گروه انرژی: مهاجرت نیروی کار ماهر به یکی از مشکلات بزرگ بنگاه‌های اقتصادی بدل شده و واحدهای تولیدی را با کمبود نیروی کار روبرو کرده است؛ به‌تازگی هم خبر شدت گرفتن مهاجرت نیروی کار ایرانی به عراق منتشر شده؛ این در حالی است که به‌گفته فعالان اقتصادی به‌دلیل شرایط تورمی انگیزه و بهره‌وری در میان نیروی کار بازار پایین است و با مهاجرت نیروی کار متخصص، بسیاری از شرکت‌ها با کمبود نیروی کار ماهر مواجه خواهند بود.
به گزارش تجارت، اخیرا یکی از اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس، میزان خط فقر در تهران را ۳۰ میلیون تومان عنوان کرده است. با توجه به داده‌های مرکز پژوهش‌های مجلس، نزدیک به 30 میلیون نفر زیر خط فقر به سر می‌برند. بر اساس تازه‌ترین گزارش بانک جهانی، ایران پنجمین کشور دنیا از نظر تورم قیمت مواد غذایی در جهان است. از سویی طبق گزارش‌های رسیده اجاره یک آپارتمانِ کوچک ۶۰ متری در تهران، حدودا ماهی ۱۰ تا ۲۰ میلیون تومان است. در این شرایط در بهترین حالت حقوق و مزایای یک کارگر ۹ میلیون تومان است؛ در این میان ارزیابی مشکلات بنگاه‌های اقتصادی حاکی از آن است که مهاجرت نیروی کار ماهر و تکنسین‌ها به کشورهای همسایه به یکی از مشکلات بزرگ بنگاه‌های اقتصادی بدل شده و واحدهای تولیدی را با کمبود نیروی کار روبرو کرده است. مهاجرت سرمایه انسانی با کیفیت بالا و نیروی کار ماهر می‌تواند اثرات چشمگیری بر اقتصاد و جامعه در کشورهای مقصد داشته باشد. در این میان اظهارات یکی از نمایندگان مجلس هم به این موضوع صحه می‌گذارد؛ لطف‌الله سیاهکلی، نماینده مجلس به‌تازگی گفته است: «در آلمان یک کارگر حداقل ۳۰۰۰ یورو حقوق می‌گیرد که می‌شود ۲۰ برابر حقوق کارگر ایرانی.» این موضوع نشان از حقوق‌های حداقلی جامعه کارگری در ایران است. در این میان گره‌های معیشتی قشر کارگر نیز سال به سال کورتر می‌شود و آن چیزی که هیچ تعادلی میان آنها برقرار نیست تناسب میان دخل و خرج زندگی است. این مسئله باعث ناامیدی روزافزون حقوق بگیران ایرانی به خصوص طبقه کارگری است که در لایه‌های مختلف این طبقه به‌صورت ملموس قابل مشاهده است.

تشدید مهاجرت نیروی کار ایرانی به عراق
اخیرا هم جهانبخش سنجابی‌شیرازی، دبیرکل اتاق مشترک بازرگانی و عراق از شدت گرفتن مهاجرت نیروی کار ایرانی به عراق خبر داده است. او با بیان اینکه کارگران ماهر ایرانی در عراق درآمد بهتری دارند، درباره انگیزه‌های مهاجرتی به عراق اشاره کرده و گفته است، اختلاف معنادار ارزش پولی بین عراق و کشورهای همسایه به این مسئله دامن زده است. او می‌گوید: «شاید بخشی از علل مهاجرت به عراق این است که نیروی کار ایرانی احساس می‌کند با همان زمان کاری که ایران انجام می‌دهد را اگر در عراق انجام دهد به سطح اقتصادی بهتری می‌رسد.» بنا بر اعلام دبیرکل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق، دو گروه از ایران به عراق مهاجرت می‌کنند؛ یک گروه نیرو کار ساده هستند که حجم عمده مهاجرت را تشکیل می‌دهد، دوم نیز نیروی کار ماهر است که برای کارفرمای عراقی منطقی است که هزینه‌های اقامت یک نیروکار ماهر را بپردازد. همچنین حسین راغفر، فعال اقتصادی در گفتگو با فرارو درباره مهاجرت کارگران ایرانی به عراق گفت: «عراق یک کشور همسایه و نزدیک است و مشابهت فرهنگی زیادی با ایران دارد. همچنین جامعه برخی مناطق عراق، بهتر از دیگر کشور‌های همسایه، پذیرای ایرانیان است. ضمن این که، دستمزد‌ها در عراق بالا است و اساسا قابل مقایسه با دستمزد‌هایی که در ایران پرداخت می‌شود نیست. مسیر مهاجرت نیروی کار به عراق، بسیار ساده‌تر از کشور‌های غربی و اروپایی است و موانع سفت و سختی برای مهاجرت به این کشور وجود ندارد.» وی افزود: «این مسئله در شرایطی تشدید می‌شود که مسئولین طرح‌های انقلابی خود را می‌نویسند و دستمزد و امکانات حداقلی مورد نیاز نیروی کار را سرکوب می‌کنند، در نتیجه همین سرکوب دستمزد و مزایای نیروی کار، افراد تصمیم می‌گیرند به هر نحوی که شده مهاجرت کنند. رفت و آمد به عراق به دلیل مجاورت ایران و عراق بسیار ساده و کم‌هزینه است و روند اخذ ویزا و تردد نیز ساده‌تر از بسیاری از کشور‌ها است. عراق یک بازار کار نسبتا فعال به جهت تقاضای نیروی کار و به ویژه نیروی کار فنی دارد. این نیروی کار چه در حوزه‌های تخصصی و چه در حوزه ساخت و ساز و عمرانی استفاده می‌شود.» به اعتقاد او، مسئله مهاجرت بدترین مشخصه اقتصاد کشور است که طی سال‌های اخیر رخ داده است و هم‌اکنون نیز تبعات تشدید مهاجرت نیروی کار (کارگر یا متخصص حرفه‌ای) را شاهدیم. این اقتصاددان می‌گوید: «طی حداقل سه دهه اخیر، حقوق و دستمزد کارگران مورد اجحاف قرار گرفته و یکی از مشخصه‌های اقتصاد ایران همین است که دستمزد نیروی کار را سرکوب کرده است. این موضوع قطعا یکی از دلایل جدی مهاجرت کارگران از ایران طی ۳۴ سال گذشته است. این پدیده چندان جدید نیست، اما طی یک دهه اخیر با توجه به شرایط اقتصاد ایران تشدید و بیشتر دیده شده است.