حمایت های ناپلئونی از ازدواج

صادق غفوریان-این روزها و این ایام مسئولان، همواره جوانان را به ازدواج و فرزندآوری تشویق می کنند. برای این تشویق ها و ترغیب ها حمایت هایی را هم از جمله در ارائه تسهیلات بانکی تدارک می بینند، اما آیا این حمایت ها و پرداخت تسهیلات به خوبی و وفور انجام می شود؟ در بررسی عملکرد بانک ها و سیستم های برنامه ای و بودجه ای وقتی پای آمار به میان می آید، نتایج چندان آبرومند نیست. مرکز پژوهش های مجلس روز گذشته در گزارشی با همین کارکرد، گفته است که فقط ۵۷ درصد متقاضیان وام ازدواج موفق به دریافت این تسهیلات شده اند.    شاخص در تسهیلات فرزندآوری 54 درصد اما این همه ماجرا نیست و در بخش ارائه تسهیلات تولد فرزند نیز، آمار از نمره ای ناپلئونی خبر می دهد: «این شاخص در تسهیلات تولد فرزند ۵۴ درصد است که در مقایسه با سال گذشته به ترتیب ۲۴ و ۳۲ درصد رشد در عملکرد داشته اند»، اما بررسی های مرکز پژوهش های مجلس، بخش های خیلی تلخ هم دارد: -درخصوص تسهیلات خرید، اجاره و جعاله مسکن تولد فرزند سوم به بعد نیز بررسی عملکرد شبکه بانکی نشان از تحقق ۱۳ درصدی منابع تخصیص داده شده به این بند در بانک ها دارد که مثبت ارزیابی نمی شود. -تسهیلات جهیزیه ایرانی نیز در ۸ ماه نخست  امسال به دلایلی چون استقبال نکردن زوجین، ابهام در مواردی همچون سقف فردی تسهیلات، مدت زمان بازپرداخت، شرایط مشمولین، عدم تفاهم بانک های عامل و نهادهای مربوطه فاقد عملکرد بوده است.   پیش بینی های قانون بودجه 1402 لوایح سالانه بودجه، هر ساله بندها و بخش های ویژه ارائه تسهیلات و مشوق های ازدواج را در خود جای می دهند، اما این که این موارد تا چه میزان محقق می شود، موضوعی است که جای پرسش جدی از بانک مرکزی دارد. بر این اساس در قانون بودجه سال 1402 و با تصویب مجلس، تسهیلات مرتبط با حوزه خانواده ذیل بند «الف» تبصره 16  در چهار جزء «تسهیلات قرض الحسنه ازدواج»، «تسهیلات قرض الحسنه تولد فرزند»، «تسهیلات قرض الحسنه ودیعه، خرید و جعاله مسکن تولد فرزند سوم به بعد» و « تسهیلات مرتبط با جهیزیه ایرانی» ذکر شده است. آن طور که مشخص است، هدف از ارائه این تسهیلات حمایت از ازدواج بهنگام  جوانان و فرزندآوری و تسهیل در تامین هزینه های شروع زندگی و تولد فرزند است.   از 180 تا 220 میلیون این تسهیلات به دو گروه ارائه می شود: دختران زیر 23 سال و پسران زیر 25 سال که اقدام به ازدواج کنند. این قانون برای هر یک از زوجین 220 میلیون تومان در نظر گرفته است. بانوان بالای 23  سال و مردان بالای 25 سال که ازدواج کنند برای هریک 180 میلیون تومان وام پرداخت می شود.  خوب است این را هم بدانیم که این مبالغ در سال 1401، 120 و 150 میلیون تومان بود که برای امسال 46 و 50 درصد با افزایش همراه شده است.   وضعیت استان ها از 40 تا 71 درصد پرداخت اگر بخواهیم میزان پرداخت این تسهیلات را که به 8 ماهه اول امسال مرتبط است، به تفکیک استان های کشور بررسی کنیم، با نوسانی میان 40 تا حدود65 درصد پرداخت روبه رو می شویم که در یک استان همچون کردستان، این تسهیلات تا 71 درصد متقاضیان پرداخت شده است. این آمار می گوید که به طور کل این وام  به  56.76 درصد ثبت نام کنندگان و متقاضیان پرداخت شده است.      تسهیلات فرزند سوم یکی دیگر از تسهیلات مرتبط با حوزه خانواده در قانون بودجه سال 1402 تکلیف دولت به پرداخت تسهیلات قرض الحسنه ودیعه یا خرید یا ساخت مسکن برای تولد فرزند سوم به بعد است که در این بخش، عملکرد بانک ها قابل دفاع نیست.    شاید بپرسید، مبلغ این وام چه میزان است که باید گفت: 200 میلیون تومان با بازپرداخت 20ساله است که طولانی بودن مدت زمان  آن، سبب شده بسیاری از بانک ها ترجیح دهند به جای پرداخت این تسهیلات، بیشتر به پرداخت وام های فرزندآوری و ازدواج اقدام کنند. مرکز پژوهش های مجلس می گوید: این مسـئله را می توان یکی از دلایل ضعف عملکرد بانک ها در اعطای تسهیلات خرید، اجاره و جعاله مسکن فرزند سوم و بیشتر دانست.   وام جهیزیه، تعطیل اما نکته عجیب در عملکرد بانک ها، نبود عملکرد در بخش تسهیلات جهیزیه ایرانی است که مرکز پژوهش ها می گوید: به دلیل عدم تفاهم بانک های عامل و نهادهای مربوطه و همچنین وجود ابهاماتی برای اجرایی شدن این تسهیلات ، این بند در قانون مد نظر فاقد عملکرد است. به هر روی، اگر فرزندآوری و افزایش جمعیت بر اساس نیاز کشور ضروری است، بی شک شرایط اقتصادی و معیشتی و تورم لجام گسیخته کنونی بیش از هر زمان دیگری، لزوم پشتیبانی و حمایت های دولت از جوانان را می طلبد، حال با این وضعیت عملکرد آیا می توان این موارد را «حمایت همه جانبه» و تشویق به ازدواج و فرزندآوری نامید؟         دستور رئیس‌جمهور  برای پرداخت همه وام‌های ازدواج تا آخر امسال    رئیس جمهور در جلسه هیئت دولت از اقدامات انجام شده در روند پرداخت وام ازدواج قدردانی کرد و خواستار تلاش بیشتر بانک مرکزی برای تسریع در پرداخت وام افرادی که در صف دریافت تسهیلات قرار دارند، شد. در همین  باره خبرگزاری ایمنا نوشت: خاندوزی وزیر اقتصاد روز گذشته در حاشیه جلسه هیئت دولت از دستور رئیس‌جمهور برای خاتمه دادن به صف وام ازدواج تا پایان اسفند خبر داد. وی در این باره اظهار کرد: در جلسه مجمع عمومی بانک مرکزی که با حضور رئیس‌جمهور برگزار شد، ایشان بر خاتمه دادن به صف وام ازدواج تاکید کردند. خاندوزی ادامه داد: امروز هم در جلسه هیئت دولت، رئیس جمهور این نکته را به عنوان الزام و دستور مجدد مطرح کردند و رئیس کل بانک مرکزی هم تاکید کرد که همه مقدمات برای به صفر یا به حداقل رساندن این صف تا پایان اسفند را انجام خواهند داد. این خبر حاکی است، در جلسه دیروز هیئت دولت، وزیر ورزش و جوانان در گزارشی از روند پرداخت وام ازدواج، از پرداخت ۱۲۷ هزار میلیارد تومان تسهیلات ازدواج در قالب ۶۱۹ هزار فقره وام از ابتدای سال تاکنون خبر داد و افزود: حدود ۲۶۳ هزار نفر همچنان در صف دریافت تسهیلات ازدواج قرار دارند.