گروه راه و مسکن: بالاخره پس از ۸ ماه انتظار مرکز آمار ایران شاخص و متوسط قیمت آپارتمان‌های مسکونی شهر تهران در شهریور ماه ۱۴۰۲ را منتشر کرد، آن‌گونه که مرکز آمار اعلام کرده قیمت مسکن در پایتخت به متوسط ۷۷.۴ میلیون تومان برای هر مترمربع رسیده است که ۱.۷درصد نسبت به ماه‌های گذشته کاهش داشته، به استناد گزارش مرکز آمار شاخص قیمت مسکن برای هر مترمربع در شهریور ماه ۱۴۰۲ نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۷۵.۲درصد افزایش یافته است.

نبض اجاره بها به استناد آمار
به گزارش «تجارت»، سری اول مستاجرهایی که در سال ۱۴۰۳ به موعد تمدید قرارداد اجاره نامه رسیدند یا به عنوان مستاجر اولی وارد این بازار شدند، اجاره بهای یک سال آتی را با ۴۱.۸‌ درصد بیشتر از سال گذشته، پرداخت خواهند کرد؛ این اولین تابلو از رشد هزینه اجاره نشینی در سال جاری، دو پیام هشداری مشخص را یکی برای نمایندگان مجلس و دیگری برای دولت منعکس می کند. گزارش ها از آمار رسمی نبض اجاره بها در کل کشور در فروردین امسال حاکی است، مطابق تغییرات شاخص اجاره مسکن، بهای اجاره خانه در کشور در فروردین، 1.7‌ درصد به صورت ماهانه (در مقایسه با اسفند سال گذشته)، افزایش پیدا کرد. این نرخ تورم ماهانه اجاره، در مقایسه با روند یکی دو سال گذشته همین نرخ، در سطح بسیار پایین قرار گرفته به این معنا که میانگین تورم ماهانه اجاره مسکن طی دو سال 1401 و 1402، نرخ سه درصد بوده است؛ پس در این صورت آیا بازار اجاره به سمت بهبود، حرکت کرده است؟ بررسی های ما برای پاسخ این پرسش، جواب منفی ارائه می کند، چون که در همه فروردین ها در سال های اخیر، همواره تورم ماهانه اجاره مسکن، یک سقوط نرخ را تجربه کرده است. در فروردین دو سال اخیر نیز رشد ماهانه شاخص اجاره مسکن در کشور، دو درصد بوده است که تقریبا نصف همین نرخ در ماه های دیگر سال بود. این افت نرخ تورم ماهانه اجاره در ماه اول هر سال در مقایسه با میانگین تورم ماهانه اجاره 11 ماه بعد از آن، ناشی از تعطیلی بازار معاملات مسکن به خصوص معاملات اجاره است.

ضرورت مقایسه تورم نقطه ای بازار مسکن
در ماه اول سال، تقریبا هیچ مستاجری جابه‌جا نمی شود مگر تحت تاثیر موارد خاص که حجم آن پایین است. به این ترتیب، تابلوی تورم ماهانه اجاره مسکن در فروردین 1403، معیار مشخصی برای تحلیل وضعیت بازار اجاره نشینی و حال و روز مستاجرها نیست. از این رو، در این بررسی، لازم است تورم نقطه ای اجاره مسکن یا همان میزان رشد اجاره بها در ماه اول سال جاری نسبت به ماه اول 1402، دیده و تحلیل شود. تورم نقطه ای اجاره مسکن در ماه گذشته نرخ 41.8‌ درصد را ثبت کرد. همان طور که پیش تر در گزارشی تحت عنوان «تحلیل تورم اجاره مسکن تهران و کشور در سال 1402» (در 15 فروردین امسال)، نوشت، در حال حاضر «تورم بالای 40 درصدی در بازار اجاره نشین ها»، در مقایسه با روند تاریخی آن (زیر 13 درصد)، از «سه برابر شدن نرخ رشد سالانه هزینه اجاره مسکن نسبت به نیمه اول دهه 90 و سال های قبل از آن» حکایت دارد. در فروردین امسال نه تنها تورم نقطه ای اجاره به بالای 40‌ درصد رسید که تورم سالانه اجاره، یعنی میانگین رشد اجاره بهای مسکن در 12 ماه منتهی به پایان فروردین 1403 نیز رقم 40‌ درصد را ثبت کرد. اینکه سرعت رشد نقطه ای و سالانه اجاره بهای مسکن به شکل تاریخی در دو سه سال گذشته و حتی در شروع امسال، افزایش یافته است، ناشی از سطح جهش یافته تورم عمومی و تورم مسکن است که در همین صفحه، قبلا درباره آن گزارش های تحلیلی منتشر شده بود. در این مقطع اما علاوه بر اینکه، ضرورت دارد سیاستگذار نسبت به ریشه های تب بالای تورم اجاره مسکن توجه کند تا بتواند مهمترین هزینه زندگی ماهانه خانوارها را از حالت سنگین و نامتعارف به سطح نرمال برگرداند، دو پیام هشداری نرخ جدید تورم اجاره هم باید دیده شود.

چراغ چک موتور تورم اجاره
پرواز تورم اجاره مسکن (تغییرات نقطه ای) از سطح تاریخی خود، چراغ چک این بازار را روشن کرده است. این سطح 41.8 درصدی رشد اجاره بها در قراردادهای فروردین 1403 از دو منظر مورد بررسی است. این نرخ نشان می دهد، فرمول مدنظر نمایندگان مجلس برای تعیین رشد مجاز اجاره بها در سال که تصویب کرده اند و برای تایید نهادی روانه شورای نگهبان است، با وضع موجود این بازار همخوانی ندارد. فرمول نمایندگان می گوید، موجرها هر سال مکلف شوند اجاره بهای سال جدید را براساس 50 تا 100‌درصد تورم عمومی افزایش دهند و بیش از آن، ممنوع باشد.