خروج مرکز پژوهشهای مجلس از ریل پژوهش
مرکز پژوهشهای مجلس اخیرا با انتشار گزارشهای عجیب و غریب از وضعیت اقتصادی ایران و چشمانداز کشور، انتقادات زیادی را متوجه خود کرده است. مرکز پژوهشهای مجلس به عنوان بازوی تحقیقی خانه ملت، وظیفه تهیه گزارشهای کارشناسی و ارائه مشورت جهت اطلاع نمایندگان مجلس را بر عهده دارد تا آنها بر مبنای اطلاعات دقیق و کارشناسی، اقدام به تصمیمگیری در مورد جزئیات لوایح و طرحها بکنند. به همین دلیل در دو دهه اخیر مرکز پژوهشهای مجلس به محل فعالیت نخبگان و کارشناسان ارشد کشور تبدیل شده بود و گزارشهای آن نیز از اتقان علمی مناسبی برخوردار بود. انتقال مدیران و کارشناسان مرکز پژوهشهای مجلس به جایگاههای حساس مدیریتی، خصوصا در دولت سیزدهم، به علت سطح مناسب کارشناسی این افراد بود که پیش از این در مرکز پژوهشها مشغول به کار شده بودند. با این حال، در دو سال گذشته شاهد تغییر رویکرد مرکز پژوهشهای مجلس از یک نهاد مطالعاتی به مرکزی برای فعالیتهای رسانهای هستیم. گزارشهای جهتدار این مرکز که در ادامه به نمونههایی از آن اشاره میشود، بازوی پژوهشی مجلس را به یک رسانه سیاسی، البته با کارکردی مطابق میل رسانههای ضدانقلاب، تبدیل کرده است. نکته مهم آن است که گردانندگان مرکز پژوهشهای مجلس شاید به دنبال انتقاد از دولت باشند، اما خروجی کار آنها تهیه خوراک برای رسانههای ضدانقلاب بوده است.
ترامپهراسی
بابک نگاهداری، رئیس مرکز پژوهشهای مجلس، اواخر سال گذشته در یک سخنرانی به نوعی سخن گفت که گویا با آمدن ترامپ در دولت آمریکا، اوضاع ایران آشفته خواهد شد. البته این اظهارنظر ناپخته آنقدر واکنش منفی داشت که وی مجبور به ارائه توضیحاتی در این زمینه شد.
جهتگیری همیشهمنفی گزارشهای مرکز
پیش از آن هم گزارشهای مرکز پژوهشهای مجلس درباره لایحه بودجه 1403 و سایر موضوعات اقتصادی به مذاق رسانههای آن سوی آب خوش آمده بود. گویا این مرکز به محلی برای تهیه گزارشهای منفی علیه وضعیت اقتصادی و اجتماعی ایران تبدیل شده و هیچ اقدام مثبتی در کشور صورت نمیگیرد که به چشم مسئولان مرکز بیاید.
مواضع سیاسی با نام مرکز پژوهشها
مواضع کارشناسان و مدیران مرکز پژوهشهای مجلس هم در یکی دو سال اخیر، جهتدار بوده است. مثلا در حالی که بانک مرکزی با اتخاذ سیاستهای مختلف، تلاش کرد تنشهای سیاسی یک ماه گذشته، خصوصا پس از حمله تروریستی رژیم صهیونیستی به سفارت ایران در سوریه، موجب ایجاد التهاب در بازار ارز نشود و نرخ ارز را هم نهایتا مهار کرد، مصاحبهای از یکی از مدیران مرکز پژوهشهای مجلس در رسانههای منتقد دولت منتشر شد که وی ادعای جهش نرخ ارز را مطرح کرده بود!
البته این فرد پیش از این نیز سابقه چنین ادعاهایی برای تحریک انتظارات تورمی در بازار ارز را دارد. او در آذرماه سال 1402 هم همین ادعا را مطرح کرده بود که در رسانههای منتقد دولت و همچنین جریان ضدانقلاب انعکاس گستردهای داشت.
فقیرنمایی ایران
جدیدترین اقدام رسانهای مرکز پژوهشهای مجلس که با استقبال گسترده ضدانقلاب مواجه شده، گزارشی است که در آن ادعا شده بخش زیادی از جمعیت ایران فقیرند و به مواد غذایی موردنیاز دسترسی ندارند! گویا مرکز پژوهشهای مجلس درباره یک مملکت قحطیزده گزارش داده که روزانه صدها نفر در حاشیه خیابانها از گرسنگی جان خود را از دست میدهند.
انتظار پایان سیاسیکاری در مجلس جدید
انتظار میرود با تشکیل مجلس جدید و تغییر مدیریت مرکز پژوهشهای مجلس، این نهاد تحقیقاتی به وظیفه اصلی خود بازگردد و مجددا به بازوی مشورتی نمایندگان مجلس برای بررسی لوایح و طرحها تبدیل شود. برای فعالیتهای سیاسی، فضای کافی در کشور وجود دارد و نیازی به آلوده کردن مرکز پژوهشها نیست.
انتقاد رهبر معظم انقلاب
افول کار مرکز پژوهشها در حدی است که مقام معظم رهبری چهارم خرداد ۱۴۰۱ در دیدار با نمایندگان مجلس به این موضوع اشاره کرده و فرمودند: «هر چه میتوانید مرکز پژوهشها را تقویت کنید؛ یعنی بایستی هم در مرکز پژوهشهای مجلس، هم در کمیسیونهای تخصّصی، کارِ کارشناسی به طور قوی انجام بگیرد؛ یعنی بنیه کارشناسی مجلس باید افزایش پیدا کند. این یکی از مسائل بسیار مهم است. من البتّه حالا خیلی خاطرم جمع نیست، امّا گزارشهایی که از مرکز پژوهشها اخیراً به دست ما میرسد، خیلی گزارشهای دلگرمکنندهای نیست.» این موضوع مورد توجه خود نمایندگان مجلس نیز قرار گرفته و نسبت به آن عکسالعمل نشان دادهاند.
گزارشهای مرکز پژوهشها مستند و کارشناسی نیست
نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی در مورد گزارش مرکز پژوهشها درخصوص گسترش فقر و حذف سفر از سبد هزینهای خانوار گفت: مرکز پژوهشها از روی حدس و گمان گزارشهایی را تدوین نکند. گزارش اخیر آن مستند نیست. جعفر قادری اضافه کرد: با افزایش حجم سفر، فضاهای اقامتی پذیرش مسافر هم رشد داشته است و من فکر نمیکنم گزارش مرکز پژوهشها در مورد سفر مستند به آمارها باشد.
مرکز پژوهشهای مجلس گزارشهای ناامیدکننده و تخریبگر منتشر نکند
سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی گفت: مرکز پژوهشهای مجلس به عنوان بازوی مشورتی قوه مقننه باید به جای ارائه گزارشهای تخریبگر، به عنوان بازوی مشورتی مجلس در بررسی طرحها و لوایح به وظیفه خود عمل کند. سلمان اسحاقی درباره گزارشهای اخیر مرکز پژوهشهای مجلس که در روزنامههای اصلاحطلب و برخی از رسانههای معاند منتشر شد، گفت: وظیفه ذاتی مرکز پژوهشهای مجلس این است که با بهرهگیری از ظرفیت نخبگان و اندیشمندان، برای کاهش مشکلاتی که در کشور وجود دارد و حل مسائل نظام، راهکار ارائه دهد. اما این حق برای مرکز پژوهشهای مجلس وجود ندارد که فعالیت رسانهای داشته باشد و بدون اجازه کمیسیونهای تخصصی مجلس در موارد مختلف موضعگیری کند یا احیانا گزارشهای خود را در رسانهها منتشر کند.
مرکز پژوهشها «دشمنشادکن» نباشد و به وظیفه ذاتی خود عمل کند
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی گفت: در شرایطی که همه قوا باید مقابل توطئه دشمن متحد باشند، انتشار گزارشهای تفرقهآمیز، خلاف منویات رهبر انقلاب اسلامی است؛ هر اقدام و حرکتی که بخواهد دشمنان انقلاب و نظام اسلامی را شاد کند، صحیح نیست و نباید به آن پرداخت و این رویکرد خلاف وظیفه ذاتی مرکز پژوهشهای مجلس است. حجتالاسلام مجید نصیرایی در واکنش به گزارشهای جهتدار مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی علیه دولت مردمی که مورد استقبال روزنامههای منتقد و رسانههای معاند قرار گرفت، گفت: گاهی مرکز پژوهشها گزارشی را آماده و تدوین میکند که هدفش اطلاع نمایندگان نیست و از برخی رسانهها سر درمیآورد و آمار و ارقام مندرج در گزارشها ممکن است سبب تخریب دولت یا ایجاد یاس و ناامیدی در جامعه شود.
مرکز پژوهشها به جای فعالیت علمی، فضاسازی رسانهای میکند
نماینده مردم ساوه در مجلس شورای اسلامی گفت: مرکز پژوهشها باید به وظیفه خود در ارائه مشورت به نمایندگان در مورد طرحها و لوایح و فعالیتهای علمی عمل کند، نه اینکه مشغول فضاسازی رسانهای باشد. حجتالاسلام محمد سبزی ضمن انتقاد از گزارشهای جهتدار مرکز پژوهشهای مجلس گفت: وظیفه مرکز پژوهشهای مجلس ارائه مشورت به نمایندگان درباره طرحها و لوایح است، نه فضاسازی رسانهای! وی اظهار کرد: پرداختن به مسائل مختلف کشور جزو وظایف مرکز پژوهشهای مجلس نیست که بخواهد با گزارشهای خود باعث ایجاد التهاب در جامعه شود.
گزارشهای مرکز پژوهشها سیاهنمایی است
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی گفت: گزارشهای مرکز پژوهشها درباره گسترش فقر و حذف سفر از سبد هزینهای خانوارها نوعی تخلف از وظایف قانونی، خبرسازی و سیاهنمایی علیه حاکمیت و دولت است. حسین جلالی گفت: وظیفه مرکز پژوهشهای مجلس کار کارشناسی و تخصصی برای نمایندگان مجلس و بررسی لوایح و طرحهایی است که در مجلس ارائه میشود. عضو کمیسیون فرهنگی مجلس یازدهم افزود: وقتی مرکز پژوهشها در تهیه گزارش به صورت غیرمستند و غیرعلمی عمل میکند، با خروج از حوزه تخصص خود دچار اشتباه فاحش میشود و دود این اشتباهات به چشم مجلس میرود.
وظیفه مرکز پژوهشها ارائه گزارشهای انتقادی از دولت نیست
منتخب مردم تهران در مجلس دوازدهم با بیان اینکه امیدوارم مسئولان مربوطه مرکز پژوهشهای مجلس از حاشیهها دوری کنند، گفت: وظیفه مرکز پژوهشها ارائه گزارشهای انتقادی از دولت نیست. کامران غضنفری گفت: مرکز پژوهشهای مجلس از ظرفیت نخبگانی و کارشناسی برخوردار است و باید در همه مسائل نظرات تخصصی خود را به نمایندگان مجلس ارائه دهد. البته در جریان جزئیات گزارشهای اخیر ارائهشده مرکز پژوهشها نیستم، اما اگر این مرکز بخواهد گزارشهای جناحی و سیاسی ارائه دهد، از وظیفه ذاتی خود دور شده است.
عدم مدیریت، محصولات مرکز پژوهشها را با شک و شبهه مواجه میکند
نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی گفت: بزرگترین اشکالی که محصولات مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی را با شک و شبه مواجه میکند نبود مدیریت آگاهی است که بتواند این تولیدات را راستیآزمایی کند. بیژن نوباوه گفت: مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی در واقع بازوی پژوهشی در مجلس است و عملکرد آن میتواند مقوم تصمیمات تقنینی نمایندگان در کشور باشد که جایگاه بسیار مهمی است و نتایج تحقیقات این مرکز میتواند بسیار کارساز باشد.