خراسان رضوی؛ از آخر چهارم در محیط کسب وکار

        مسعود حمیدی/ «آن چه بنده به عنوان مسئولیت دولت یادداشت کرده ام که امروز عرض بکنم ــ چون قبلاً هم در این زمینه ها مفصل صحبت شده ــ مسئله بهبود فضای کسب وکار است. عمده این است که دولت باید موانع را برطرف کند. بنده در سال گذشته، در همین جلسه،(۴) مواردی را به عنوان موانع بهبود فضای کسب وکار ذکر کردم؛ امسال که در این نمایشگاه با فعالان بخش اقتصادی صحبت کردیم ــ که به نظرم نزدیک 40 غرفه دیروز [این جا] بود ــ تعدادی از این ها اظهار نارضایی می کردند و من دیدم نارضاییِ این ها از همان چیزهایی است که قبلاً تذکر داده شده! خب معلوم می شود که [آن توصیه ها] انجام نگرفته. باید انجام بگیرد؛ درخواست مؤکد من از آقایان مسئولین دولتی این است که دنبال کنند»؛ این بخشی از بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی کشور در دهم بهمن سال گذشته است. البته ایشان سال های گذشته نیز نسبت به وظایف دولت و محیط کسب وکار تذکراتی به دولت های وقت داده و خواستار بهبود فضای کسب و کار شده بودند و این بیانات مؤکد ایشان بیانگر نبود رضایت کامل ایشان از محیط کسب وکار است و از سویی اهمیت رصد فضای کسب وکار کشور را دوچندان می کند. بیش از 10 سال است که اتاق بازرگانی کشور طبق قانون، وظیفه پایش و رصد محیط کسب وکار کشور را بر عهده دارد و ما نیز در این مدت در قالب گزارش های تحلیلی وضعیت استان را به لحاظ محیط کسب وکار بر اساس داده های رسمی اتاق رصد و منتشر کردیم که البته برخی مدیران اعتقاد چندانی به نتایج این پایش ها ندارند و معتقد هستند که محیط کسب وکار استان مطلوب است و حتی برخی رسانه ها را متهم به سیاه نمایی وضعیت کسب وکار استان می کنند. با این حال اتاق ایران طبق وظیفه قانونی خود این پایش را انجام می دهد و داده های آن به صورت کمی منتشر می شود، لذا هرگونه تحلیلی از سوی رسانه ها منتشر می شود مبنای آماری و قانونی دارد و از همه مهم تر آن است که رهبر معظم انقلاب نیز از وضعیت محیط کسب وکار رضایت کافی ندارد و شاهد آن نیز در ابتدای گزارش درج شده است.سال گذشته محیط کسب وکار استان فراز و نشیب زیادی داشته به طوری که فصل بهار بدترین وضعیت محیط کسب وکار استان در 10 سال گذشته بود ولی در تابستان و پاییز وضعیت کمی بهتر شده است. با این حال طی سال های گذشته دولت و سازمان های دولتی خود به عنوان یکی از مهم ترین موانع کسب وکار در استان معرفی شده اند و طی دو سال اخیر مستهلک شدن زیرساخت ها باعث شده فعالان اقتصادی گلایه جدی به تامین نیازهای زیرساختی مانند، آب، گاز، برق و ارتباطات و حتی راه های مواصلاتی داشته باشند. انتظار می رفت با تذکر رهبر انقلاب درباره بهبود وضعیت کسب وکار حداقل سازمان های دولتی در رویه های معمول خود اصلاحاتی انجام دهند تا وضعیت محیط کسب وکار استان حداقل در زمستان سال گذشته و بعد از تاکید ایشان کمی بهتر از فصل های قبل باشد اما متاسفانه داده ها ی پایش محیط کسب وکار استان در زمستان 1402 گویای آن است که فعالان اقتصادی شرکت کننده در این پایش معتقد هستند که رویه دستگاه های دولتی نه تنها بهبود پیدا نکرده، بلکه بدتر هم شده است.    محیط کسب وکار خراسان رضوی؛ استان چهارم از آخر داده های پیمایش زمستان 1402 ، بیست و هشتمین گزارش فصلی است که اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران ارائه  کرده است. مطابق مدل ارائه شده بر روی 70 نماگر که شامل 28 مؤلفه پیمایشی و 42 مؤلفه آماری شاخص محیط کسب وکار در هر استان می شود، هر استان نمره بین یک تا 10 اخذ می کند که نمره بالاتر به معنی بدتر بودن نمره شاخص است. نمره محیط کسب وکار خراسان رضوی در زمستان سال گذشته 6.22 بوده که بعد از استان های هرمزگان، کردستان و فارس بدترین نمره را در بین استان های کشور به خود اختصاص داده است درحالی که جایگاه استان در سال های گذشته عموماً در میانه جدول   بوده  که این نمره هم نسبت به نمره فصل قبل یعنی پاییز 1402 و هم نسبت به فصل مشابه یعنی زمستان 1401 بدتر شده است.   6 شاخص خیلی بد بر اساس داده های این پایش، فعالان اقتصادی استان به 6 شاخص « موانع در فرایندهای اداری و اخذ مجوزهای کسب وکار در دستگاه های اجرایی» ،«فساد و سوءاستفاده افراد از مقام و موقعیت اداری در دستگاه های اجرایی» ، «دشواری تامین مالی از بانک ها» ، «غیرقابل پیش بینی بودن تغییرات قیمت مواد اولیه و محصولات» ، «بی ثباتی سیاست ها، قوانین، مقررات و رویه های اجرایی ناظر بر کسب وکار» و « رویه های ناعادلانه ممیزی و دریافت مالیات» نمره ای بالاتر از 7 داده اند که بیانگر بدترین شاخص ها و موانع محیط کسب وکار در استان است.   صدرنشینی خراسان رضوی در فساد و سوءاستفاده افراد از مقام اجرایی سال هاست دولت در تلاش است با ایجاد پنجره واحد، فرایندها و بوروکراسی های اداری و همچنین دخالت افراد یا امضاهای طلایی را در فرایندهای کسب وکار و تولید   محدود کند تا شاهد تسریع در صدور مجوزها یا دخالت افراد دولتی و مسئولان باشیم اما آن چه متاسفانه داده های پایش محیط کسب وکار خراسان رضوی نشان می دهد در دو شاخص صدور مجوزها و سوءاستفاده افراد از مقام خود در دستگاه های اجرایی که می توان همان عنوان امضای طلایی را برایش انتخاب کرد، در زمستان سال گذشته به رغم تذکر صریح رهبر معظم انقلاب نه تنها بهبود پیدا نکرده،بلکه در شاخص صدور مجوزها و فساد و سوءاستفاده افراد در دستگاه های اجرایی، استان خراسان رضوی وضعیت بدتری در بین همه استان های کشور را به خود اختصاص داده است.   شاخص هایی که بهبود پیداکرده اند البته ذکر این نکته هم لازم است که در برخی شاخص های مهم مانند ثبات قیمت   مواد اولیه به عقیده فعالان اقتصادی استان در زمستان سال گذشته وضعیت نسبت به زمستان 1401 بهتر شده و از نمره 8.47 به 7.6 تنزل پیداکرده است.علاوه بر این داده های این پیمایش نشان می دهد فعالان اقتصادی استان به رغم تمام مشکلات و موانع در زمستان سال گذشته در تامین منابع و زیرساخت ها رضایت نسبی داشته اند طوری که شاخص های« محدودیت دسترسی به حامل های انرژی( برق، گاز و ...) ، «محدودیت دسترسی به آب» و « نحوه استقبال مشتریان از نوآوری و ابتکار در خدمات و محصول» بهترین نمره را به خود اختصاص داده اند که نکته بسیار حائز اهمیت آن است که مردم و شهروندان در استان خراسان رضوی استقبال خوبی از تولیدات داخلی داشته اند و به عقیده فعالان اقتصادی بهترین شاخص در محیط کسب وکار استان مشتریان هستند که از تولیدات آن ها بیشترین حمایت را  کرده اند. درحالی که در نقطه مقابل آن فساد و بوروکراسی اداری مهم ترین مانع کسب وکار استان در زمستان سال گذشته بوده است که دو شاخص فساد و سوءاستفاده افراد و تعلل در صدور مجوزهای کسب وکار باید به شدت و دقت بیشتری مورد نظارت نهادهای نظارتی باشد و همان طور که در گزارش های پیشین نیز اشاره شد این شاخص ها در حال اخذ نمره بدتر در هر فصل هستند و این قابل تأمل است که بنا بر تذکر رهبر معظم انقلاب دستگاه های نظارتی و اجرایی باید دقت و همت بیشتری در این خصوص داشته باشند.