درهاي بسته روابط مسكو- واشنگتن

ميثم سليماني
روسيه بالاخره پس از چند ماه سياست صبر و انتظار در برابر امريكا در نهايت تصميم خود را گرفت تا واكنشي جدي را عليه ايالات متحده انجام دهد. پس از تصويب تحريم‌هاي جديد كنگره امريكا عليه كرملين ولاديمير پوتين، رييس‌جمهوري روسيه در يك برنامه تلويزيوني، اعلام كرد كه قصد دارد به تحريم‌هاي جديد امريكا واكنشي سخت نشان دهد. هرچند دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده هنوز اين مصوبه كنگره امريكا را به امضا نرسانده اما شواهد حاكي از آن است كه رييس‌جمهور چاره‌اي جز امضاي آن ندارد. طبق گفته پوتين، 755 ديپلمات امريكايي در روسيه بايد تا ماه سپتامبر كاهش پيدا كند. همچنين طبق گفته مقامات وزارت خارجه روسيه، دسترسي به دو مركز ديپلماتيك ايالات متحده در مسكو نيز متوقف خواهد شد. پوتين در اين برنامه تلويزيوني عنوان كرد كه اين اقدام را در پاسخ به گام‌هاي غيرمنتظره امريكا در راستاي تنش هرچه بيشتر در روابط روسيه و امريكا دانست. گفتني است در اواخر سال 2016 باراك اوباما رييس‌جمهور پيشين ايالات متحده 35 ديپلمات روس را اخراج كرد و تحريم‌هاي اقتصادي جديدي در خصوص دخالت روسيه در انتخابات رياست‌جمهوري 2016 اعمال كرد كه تحريم‌هاي سال 2014 امريكا عليه پيوستن كريمه به خاك روسيه را سخت‌تر از گذشته كرد. پوتين در مصاحبه خود گفت: ما بارها و بارها پيشنهاد داديم تا با امريكايي‌ها كار كنيم. اما به جاي كار سازنده، فقط اتهاماتي بي‌اساس را درباره دخالت در امور داخلي ايالات متحده مي‌شنويم. لازم به ذكر است با وجود تمايل فراوان از سوي دونالد ترامپ براي بهبود روابط با روسيه، هيچ گونه حمايت داخلي براي بهبود روابط با مسكو جز تمايل شخصي دونالد ترامپ وجود ندارد. پوتين در ادامه افزود: همان طور كه متوجه شديد، ما منتظر و اميدوار بوديم كه همه‌چيز بهتر شود و شرايط تغيير كند. ما اميدوار بوديم اين وضعيت تغيير كند، اما با قاطعيت بايد بگويم كه اگر هرچيزي بخواهد تغيير كند به زودي نخواهد بود. من فكر مي‌كنم كه بايد نشان دهيم كه اين اجازه را نخواهيم داد كه اقدامات آن بي‌پاسخ مي‌ماند. وي در ادامه تصريح كرد كه زمينه‌هاي همكاري بسيار زيادي بين روسيه و ايالات متحده وجود دارد كه از جمله آن مي‌توان به امنيت سايبري، خلع سلاح هسته‌اي و مبارزه با تروريسم اشاره كرد. رييس‌جمهور روسيه همچنين اعلام كرد كه اگر بخواهد وضعيت بدتر شود ما مي‌توانيم راه‌هاي ديگري براي پاسخگويي در نظر بگيريم.
تعداد زياد كارمندان
نكته جالب توجهي كه پس از صحبت‌هاي پوتين مطرح شد، اين بود كه اعلام كرد بايد 755تن از كارمندان سفارت و كنسولگري ايالات متحده در روسيه كاهش پيدا كند. براي بسياري از مردم اين سوال مطرح شد كه آيا امريكا 755ديپلمات در روسيه دارد و آيا اين خيلي زياد نيست؟ واشنگتن‌پست در گزارشي به اين دغدغه اساسي پاسخ داده است. در پاسخ به تعداد ديپلمات‌ها و مسوولان فني بايد گفت كه بله تعداد آنها بسيار زياد است اما از سوي ديگر بايد گفت كه نه امريكا 755 ديپلمات در روسيه ندارد. اما حالا اين سوال مطرح مي‌شود كه پس پوتين راجع به چه چيزي صحبت مي‌كند؟
در مجموع ايالات متحده بيش از 1200كارمند در روسيه دارد كه اكثرا توسط وزارت امور خارجه استخدام شده‌اند كه مسووليت اداره سفارتخانه و كنسولگري ايالات متحده را برعهده دارند كه اكثرا مشغول صدور ويزا و ساير وظايف ديپلماتيك هستند. اين موضوع همچنين شامل كاركنان ده‌ها سازمان و ادارات دولتي ديگر امريكا از جمله وزارت دفاع، وزارت كشاورزي، ناسا و حتي كتابخانه كنگره امريكا مي‌شود. به طور خلاصه مي‌توان گفت كه اين افراد مامورين ايالات متحده در روسيه هستند. با اين حال آخرين اطلاعات حاكي از آن است كه حدود 1200نفر مشغول به كار هستند و اين نيز برمبناي حدس و گمان است زيرا نه وزارت خارجه و نه سفارت امريكا در ايالات متحده پاسخي به واشنگتن‌پست براي تعداد دقيق كارمندان اين نهاد نداده است. طبق مقاله‌اي كه سايت ديلوپونديت ارايه داده است طبق برآوردهايي كه از گزارش‌هاي قديمي داشته در سال 2013 تعداد مامورين در سفارتخانه‌ها و كنسولگري امريكا در روسيه 1279 كارمند را شامل مي‌شود كه از اين تعداد 301 نفر به طور مستقيم استخدام ايالات متحده بودند و مابقي 934 كارمند محلي بودند كه در جايگاه كارمندان 35 اداره دولتي امريكا در روسيه فعاليت مي‌كردند.


اين آمار از گزارش سال 2013 كه توسط اداره كل بازرسان وزارت امور خارجه به دست آمده استخراج شده است. اين بازرسي حدود 260 سفارتخانه و تاسيسات بين‌المللي در سراسر جهان مي‌پردازد تا مطمئن شود كه آيا منابع به درستي براي رسيدن به اهداف سياست‌هاي امريكا اختصاص يافته است يا خير.
گزارش سال 2013 حاوي اطلاعاتي در مورد اين است كه چه كساني براي ماموريت امريكا در روسيه كار مي‌كنند كه شامل مواردي مي‌شود كه نشان مي‌دهد كارمندان ايالات متحده و خارجي‌ها براي كدام ادارات و سازمان‌هاي دولتي كار مي‌كنند؛ با اين حال با توجه به مجموع كارمندان، اكثريت كاركنان ايالات متحده امريكا، امريكايي نيستند كه بخواهند اخراج شوند. از مجموع افراد در ماموريت روسيه تنها 333شهروند امريكايي و 867نفر از كارمندان خارجي بودند كه اكثر آنها نيز احتمالا شهروندان روسي به شمار مي‌رفتند. از همين رو اگر ايالات متحده بخواهد 755تن از كاكنان خود از روسيه را خارج كند، اكثريت آنها شهروند ايالات متحده نخواهند بود و احتمالا از كشور اخراج نخواهند شد. پوتين به دنبال آن است كه تعداد كارمندان ايالات متحده در روسيه به همان اندازه كارمندان روسيه در امريكا برسد كه همان 455 نفر است. اما بسياري معتقدند كه اين قطع همكاري منجر به بيكاري تعداد زيادي از شهروندان روسيه مي‌شود كه با مشكل درآمدي مواجه خواهند شد زيرا امريكا عملا يكي از بزرگ‌ترين كارفرمايان واحد اداري در روسيه به شمار مي‌رفت كه اخراج همه آنها يك مشكل جدي خواهد بود. از همين رو تصميم پوتين موجب مي‌شود تعداد زيادي از كارگران و كارمندان شغل خود را از دست بدهند زيرا وزارت خارجه بايد اين روند را تا روز اول سپتامبر به انجام برساند. بسياري معتقدند كه اين مقابله به مثل به روس‌ها آسيب مي‌رساند چراكه كاهش افراد سفارت و كنسولگري ايالات متحده در روسيه شامل افرادي مي‌شود كه در فرآيند صدور ويزا قرار دارند. از همين رو تقاضاها با روند صعودي همراه خواهد بود و از سوي ديگر سفارتخانه‌ها نمي‌توانند پاسخگوي اين حجم از درخواست ويزا باشند از همين رو روند اعطاي ويزا به شهروندان روس با مشكل مواجه مي‌شود و شهروندان براي گرفتن وقت مصاحبه بايد هفته‌ها يا حتي ماه‌ها صبر كنند. جالب توجه است كه ماموريت ايالات متحده در روسيه بسيار گسترده است. بر اساس گزارش سال 2007 حداقل 1779نفر از جمله 1251 كارمند خارجي را استخدام كرده است. كاري بزرگ كه سفير وقت با اين اقدام قصد داشت دامنه ماموريتي امريكا در روسيه را گسترش دهد و ظاهرا نيز موفق شد. صدها نفر از كاركنان خارجي وارد اين برنامه و مشغول به كار شدند. اما در سال 2013، 99تن از اين افراد توسط دولت روسيه اخراج شدند. همه كاركنان براي وزارت امورخارجه كار نمي‌كنند و ماموران ايالات متحده نمايندگي35 سازمان دولتي را حداقل تاسال 2013 برعهده داشتند. به‌طور مثال برخي آمار حاكي از آن است كه وزارت دفاع 26 كارمند در آژانس اطلاعات و جاسوسي داشت و 10 نفر ديگر در آژانس كاهش تهديدات دفاعي فعاليت داشتند كه كار آنها مبارزه با گسترش سلاح‌هاي هسته‌اي و تهديداتي ديگر از جمله سلاح‌هاي كشتار جمعي است. همچنين از اين تعداد 17 كارمند مربوط به وزارت كشاورزي و 31كارمند مربوط به وزارت بازرگاني امريكا بودند. ناسا 12 كارمند در روسيه داشت كه شامل كارمندان پشتيباني فضانوردان نيز مي‌شدند.
اقدام متقابل
در حال حاضر نكته اصلي اين است كه امريكا قصد دارد اقدام متقابلي نسبت به روسيه انجام دهد يا خير. امريكا و روسيه نتوانستند در خصوص ساختمان‌ها و تجهيزات ديپلماتيكي كه توسط دولت امريكا ضبط شده بود به توافق برسند اكنون نيز اين شرايط و روند به جايي رسيده است كه حتي امريكا مجبور به مقابل به مثل شود. ولي دولت دونالد ترامپ نمي‌خواهد وضعيت خود را بدتر از شرايط كنوني برساند. رويارويي امريكا و روسيه بسيار نگران‌كننده است. چالش‌ها و مسائل پيش روي دو كشور يك مورد يا دو مورد نيست، هردو با طيف وسيعي از مسائل روبه‌رو هستند كه به راحتي نمي‌توانند به نتيجه جدي دست پيدا كنند. از طرفي فضاي داخلي امريكا نيز نسبت به روسيه ديدگاه مطلوبي ندارند و دونالد ترامپ هرچه تلاش كند در حال حاضر با ديدارهاي مخفي با پوتين هم نمي‌تواند كاري از پيش ببرد زيرا فضاي داخلي امريكا مهياي نزديكي با روسيه نيست.