پایان دور پنجم مذاکرات و تداوم امیدها به معجزه دیپلماسی
دور پنجم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در رم، در حالی با هشدارهای صریح تهران به واشنگتن و تلآویو و پیشنهادات جدید میانجی عمانی برگزار شد که سایه تحریمهای جدید و تهدیدات نظامی اسرائیل، چشمانداز دستیابی به توافقی پایدار را با چالشهای جدی مواجه کرده است و جهان نظارهگر گامهای لرزان دیپلماسی است. دور پنجم مذاکرات غیرمستقیم ایران و ایالات متحده در حالی روز جمعه (2 خرداد ۱۴۰۴) در شهر رم، پایتخت ایتالیا، برگزار شد که آخرین پیام سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان در شبکه ایکس پیش از برگزاری این دور، هشداری صریح و شفاف به استیو ویتکاف، نماینده ویژه رئیس جمهور آمریکا در امور خاورمیانه و مذاکره کننده ارشد این کشور بود. عراقچی صبح جمعه نوشت: «یافتن مسیر دستیابی به توافق، معادله پیچیدهای نیست؛ سلاح هستهای صفر = توافق داریم و غنیسازی صفر = توافقی در کار نیست». وزیر امور خارجه همچنین تاکید کرد که «زمان تصمیمگیری فرارسیده است». اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه نیز پیش از برگزاری این دور از مذاکرات در واکنش به اعمال دور جدید تحریمها علسه کشورمان نوشت: « وزارت خارجه مارکو روبیو با تسرّی تحریمهای آمریکا به بخش ساختوساز، رکورد جدیدی را در تاریخ طولانی دشمنی و اقدامات قهرآمیز غیرقانونی آمریکا علیه ملت ایران رقم زد. این اقدام، شرورانه، غیرقانونی و ضد انسانی است». وی تاکید کرد :«در آستانه دور پنجم مذاکرات، این اقدام بیش از پیش اراده و جدیت آمریکا در مسیر دیپلماسی را زیر سؤال میبرد. مردم ما مصمم هستند که در برابر چنین کینهتوزی غیرمنطقیای محکم و ثابت قدم بمانند».
پنج دور مذاکرات؛ هدف اسرائیل تخریب دیپلماسی است
علاوه بر تداوم اصرار کاخ سفید بر موضع غیرمذاکراتی «غنیسازی صفر» که موجب شد وزیر امور خارجه روز چهارشنبه در جمع خبرنگاران از ابهام در برگزاری دور پنجم مذاکرات با ایالات متحده سخن گفته و تاکید کند، «ما هنوز در حال بررسی این موضوع هستیم که آیا در آن تاریخ و در آن مکان، مذاکراتی مفید و سودمند میتواند برگزار شود یا خیر»، پیام روز پنجشنبه عراقچی در شبکه ایکس نیز حاوی یک هشدار دیگر و این بار توامان رژیم صهیونیستی و ایالات متحده را مخاطب قرار داده و از ارسال نامهای به دبیرکل سازمان ملل متحد خبر داده بود.
وزیر امور خارجه در این پیام نیز نوشت: «تهدیدهای رژیم یاغی اسرائیل موضوع تازهای نیست. اما افشای اخیر به نقل از مقامات امریکایی که از برنامههای اسرائیلی برای حمله غیرقانونی به ایران و تأسیسات هستهای ما پرده برداشتهاند؛ هشداردهنده بوده و باید به صورت فوری و جدی از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد و آژانس بینالمللی انرژی اتمی محکوم شود». عراقچی در این پیام بار دیگر نسبت به تلاش نخست وزیر اسرائیل برای برهم زدن روند دیپلماسی و منحرف کردن افکار عمومی هشدار داده بود.
دور پنجم؛ ایدههای جدید میانجی روی میز
هیات مذاکره کننده ایرانی که در فضای پرابهام و گرگ و میش تداوم مواضع غیرسازنده طرف آمریکایی و کشانده شدن موضوعات مذاکراتی به رسانههای غربی وارد پایتخت ایتالیا شده بودند، در حالی پس از سه ساعت محل اقامت سفیر عمان در رم را ترک کردند که عدم حضور مذاکره کننده ارشد آمریکایی در ساعت پایانی این دور از مذاکرات ابهاماتی را در رابطه با کیفیت مذاکرات در اذهان و رسانهها ایجاد کرده بود.
این در حالی است که وزیر امور خارجه که به سیاق چهار دور پیشین، پس از پایان مذاکرات در جمع خبرنگاران حاضر میشود، دور پنج را «یکی از حرفهایترین ادوار مذاکرات» توصیف کرد و گفت: «وزیر امور خارجه محترم عمان، در این دور تلاش کردند راهکارهایی را برای رفع موانع موجود و دستیابی به پیشرفت معرفی کنند. روی ایدههای مختلفی بحث شد. ایشان پیشنهاداتی داشتند که قرار شد بررسیهای کارشناسی بیشتری از سوی دو طرف بر روی آنها انجام شود و به پایتختها منتقل گردد، بدون اینکه فعلاً هیچ تعهدی برای هیچیک از طرفین ایجاد شود».
روزهایی سرنوشتساز پیش روی دیپلماسی
دور پنجم مذاکرات رم، با وجود پیشرفتهای محدود، همچنان در سایه اختلافات عمیق بر سر غنیسازی و تهدیدات خارجی بهویژه از سوی اسرائیل قرار دارد. پیشنهادات جدید عمان میتواند روزنهای برای پیشرفت باشد، اما موفقیت مذاکرات به تصمیمگیری شجاعانه و انعطافپذیری طرفین، بهویژه آمریکا، بستگی دارد. ادامه فشارهای تحریمی و تهدیدهای نظامی نهتنها دیپلماسی را تضعیف میکند، بلکه خطر تشدید تنشهای منطقهای را افزایش میدهد. ایران با تأکید بر حقوق خود و هشدار نسبت به پیامدهای اقدامات خصمانه، نشان داده است که آماده تلافی در برابر هرگونه ماجراجویی است، اما همچنان مسیر دیپلماسی را باز نگه داشته است. روزهای آینده برای روشن شدن سرنوشت این مذاکرات حیاتی خواهد بود.