کامران ندری
اقتصاددان

در سالی که شعار حمایت از سرمایه‌گذاری مولد و ایجاد اشتغال بر سر زبان‌هاست، بانک مرکزی به‌عنوان نهاد ناظر و تنظیم‌کننده سیاست‌های پولی، نقش کلیدی در تحقق این هدف دارد. اما سوال مهم این است: بانک مرکزی چگونه می‌تواند در شرایط پیچیده اقتصادی کشور، جلوی سوءاستفاده‌ها را بگیرد و به رشد تولید کمک کند؟ اولین وظیفه بانک مرکزی مراقبت از سوءاستفاده از شعار سال است. نباید اجازه داد کسانی که برنامه واقعی سرمایه‌گذاری ندارند، با استناد به این شعار، به دنبال دریافت تسهیلات ارزان‌قیمت و رانت باشند. این مساله اگر کنترل نشود، ضربه جدی به اقتصاد خواهد زد. تورم بالا، دشمن اصلی سرمایه‌گذاری است. وقتی قیمت‌ها مدام افزایش می‌یابد، سرمایه‌گذاران به جای خرید ماشین‌آلات و ابزار تولید، ترجیح می‌دهند دارایی‌های امن مثل طلا و ارز بخرند. اینجاست که بانک مرکزی باید با تمام قدرت، نرخ تورم را کنترل کند تا سرمایه‌ها به سمت تولید واقعی برود. از سوی دیگر، شبکه بانکی که حدود ۹۰ درصد تأمین مالی اقتصاد را بر عهده دارد، باید شرایطی فراهم کند تا تسهیلات واقعی در اختیار تولیدکنندگان قرار گیرد نه کسانی که به دنبال کسب سود از اختلاف نرخ بهره و تورم هستند. کاهش فاصله نرخ بهره و تورم یکی از راهکارهای مهم در این زمینه است. نکته مهم دیگر استقلال بانک مرکزی است. بدون استقلال، نمی‌توان انتظار داشت سیاست‌های پولی به درستی اجرا شود. سایر قوا باید به استقلال این نهاد احترام گذاشته و زمینه اجرای سیاست‌های منطقی و کارآمد را فراهم کنند. در نهایت، کاهش سهم بخش دولتی و نهادهای حاکمیتی در دریافت تسهیلات بانکی و افزایش سهم بخش خصوصی واقعی، می‌تواند به تحقق شعار سال کمک کند. اما ساختار فعلی بانک‌ها که عمدتاً دولتی و تحت نفوذ نهادهای غیرمولد است، مانع از این تغییر شده است. بانک مرکزی اگر بتواند این چالش‌ها را مدیریت کند، می‌تواند نقش مهمی در راه‌اندازی چرخ‌های تولید و حرکت به سمت اقتصاد مولد ایفا کند.