اگر سرمایه اجتماعی نباشد سنگ روی سنگ بند می‌شود؟

ایسنا: حسن روحانی، رئیس‌جمهوری، جشنواره بین‌المللی فارابی را فرصتی برای تکریم صاحب‌نظران علوم انسانی و اسلامی دانست و با بیان اینکه بزرگ‌ترین مسئولیت در حل معضلات جامعه بر عهده علوم انسانی است، گفت: «وظیفه علوم تنها شناخت و تغییر نیست، بلکه هدایت و تعالی جامعه است و رسالت بزرگ عالمان و فرهیختگان به تعادل و تعالی رساندن جامعه است». او در مراسم اختتامیه هشتمین جشنواره بین‌المللی فارابی و تجلیل از 33 برگزیده این جشنواره، گفت: «ثروتی بالاتر از سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی وجود ندارد و اگر فرهیختگان قادر به انتقال افکار صحیح نباشند، جامعه قانع نمی‌شود». روحانی با بیان اینکه وظیفه ما تحول و تعالی به سمت هدف نهایی فلاح است، گفت: «حتی تقوا نیز سکویی برای دستیابی به فلاح و رستگاری است و رستگاری زمانی صورت می‌گیرد که همه دانه‌ها بر روح، ذهن و جان انسان شکافته شود». 
در تمام مقاطع امام خمینی )ره( به قدرت این مردم ایمان داشت
رئیس‌جمهوری با اشاره به سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، گفت: «از همه صاحب‌نظران علوم انسانی و اسلامی درخواست می‌کنم انقلاب اسلامی را بازخوانی و تحلیل کنند و اینکه چطور امکان‌پذیر است که در عصر رقابت دو اردوگاه در دوران جنگ سرد، ملتی که به هیچ‌یک از دو اردوگاه تکیه نکرد، توانست بزرگ‌ترین انقلاب مردمی را به پیروزی برساند». روحانی ادامه داد: «امام به‌عنوان راهبر انقلاب، فقیه، فیلسوف، صاحب‌نظر اخلاقی و مرجع تقلید، چگونه توانست این انقلاب بزرگ را به پیروزی برساند و اگر مردم‌شناسی دقیق، قضاوت نسبت به جامعه‌شناسی و روان‌شناسی اجتماعی ایران وجود نداشت، این انقلاب به پیروزی نمی‌رسید». رئیس‌جمهوری تصریح کرد: «امام راحل نسبت به وحدت، انسجام و قدرت مردم، اندیشه‌ای داشت که شاید در آغاز تعداد انگشت‌شماری از صاحب‌نظران و فرهیختگان با او همراه بودند و همه می‌گفتند مگر ممکن است مردم با دست خالی و بدون سلاح، امکانات و حتی تشکیلات حزبی منظم، در برابر یک قدرت بزرگ منطقه‌ای که از پشتیبانی اکثر قدرت‌های بزرگ جهانی نیز برخوردار است، به پیروزی برسند». روحانی ادامه داد: «آنها معتقد بودند مگر می‌شود از طریق مساجد و حسینیه‌ها و پخش اعلامیه، کتاب و نوار سخنرانی، مردم را به خیابان‌ها کشاند و در برابر یک قدرت استبدادی تا دندان مسلح پیروز شد». روحانی تأکید کرد: «در تمام این مقاطع امام خمینی (ره) به قدرت این مردم ایمان داشت». رئیس‌جمهوری با بیان اینکه برخی فکر می‌کنند، امام‌ خمینی (ره) بر مبنای ایمان و اعتقاد به خداوند که البته اصل همان است و دل‌ها و گردش افکار مردم نیز به دست اوست، حرکت کرد؛ اما درعین‌حال امام‌ خمینی(ره) به مردم و قدرت آنها باور داشت که این نکته بسیار مهم است. 
برخی تصور می‌کنند، ادبیات زبان نمی‌تواند نسخه تعالی برای جامعه‌ای بپیچد


روحانی با طرح این سؤال‌ها که آیا از لحاظ علوم اجتماعی، روان‌شناسی و جامعه‌شناسی این مسئله را تحلیل کرده‌ایم و چه عاملی باعث شد یک ملت بزرگ بتواند در برابر همه قدرت‌ها پیروز شود، گفت: «باید بار سنگین مسئولان و دانشمندان علوم انسانی و اسلامی را تذکر دهم که باید انقلاب اسلامی را بازخوانی کنند و ابعاد مختلف این انقلاب شکوهمند را تبیین و تفسیر کنند». رئیس‌جمهوری ادامه داد: «حتی اگر معتقد باشیم که وظیفه علم، تنها شناخت واقعیت‌ها و حقیقت‌هاست، باز هم باید واقعه انقلاب اسلامی را به‌خوبی بشناسیم و اگر بناست علم در پی تغییر باشد و این تغییر است که می‌تواند حتی واقعیت‌ها را به‌خوبی تبیین و تفسیر کند یا اینکه از دید اسلامی به علوم انسانی نگاه کنیم، وظیفه علوم تنها شناخت و تغییر نبوده، بلکه هدایت و تعالی انسان و جامعه است». روحانی ادامه داد: «اگر این بعد دینی و اسلامی کنار گذاشته شود، شاید وظیفه علوم، تنها به شناخت و تغییر منحصر شود؛ اما اگر نگاه ما اسلامی باشد، تنها وظیفه علوم انسانی شناخت نیست، بلکه تغییر و تعالی جامعه است». رئیس‌جمهوری ادامه داد: «همان‌طوری که یک پزشک تنها در پی شناخت عدم تعادل مزاج یک بیمار، شناخت بیماری و عامل آن نیست، بلکه به‌دنبال راه، نسخه و درمان مریض است تا به سلامتی کامل برسد، عالمان و علم نیز در تمامی زمینه‌ها این وظیفه مهم را بر دوش دارند». روحانی گفت: «برخی تصور می‌کنند، ادبیات زبان نمی‌تواند نسخه تعالی برای جامعه‌ای بپیچد؛ اما باید در نظر داشت از طریق ادبیات زبان است که دریچه‌ای به سمت دستیابی به فرهنگ واقعی ملت‌ها باز می‌شود و فرهنگ عامل بزرگ حرکت جامعه و ملت‌هاست». روحانی با اشاره به وجود مشکلاتی بزرگ در جامعه و اینکه راه‌حل این مشکلات تنها از طریق علوم تجربی، فنی و پایه نیست، گفت: «بار این مسئولیت سنگین بر دوش عالمان علوم انسانی و اسلامی است». 
ثروتی بالاتر از سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی وجود ندارد
رئیس‌جمهوری ادامه داد: «چه کسی وظیفه حل مشکلات اقتصادی جامعه، تبیین شرایط اقتصادی جامعه، ایجاد و رشد رونق اقتصادی، خروج از رکود و در علم مدیریت نیز سیاست‌گذاری، چارچوب و شیوه مدیریت جامعه را بر دوش دارد. در تمام این زمینه‌ها، علوم انسانی، نقشی بسیار تأثیرگذار دارد». روحانی تأکید کرد: «آغاز راه برای حل مشکلات سلامت و تحول در این بخش، از مسیر فرهنگ سلامت می‌گذرد. وظیفه تبیین فرهنگ سلامت نیز بر دوش بخش پزشکی نیست بلکه همه ما باید دراین‌زمینه وارد صحنه شویم». رئیس‌جمهوری با تأکید بر اینکه ثروتی بالاتر از سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی وجود ندارد، گفت: «همه این سرمایه‌های مادی که در جامعه می‌شماریم، اگر در جامعه مردم به یکدیگر و حکومت اعتماد نداشته باشند و چنانچه رابطه درست بین «مردم»، «مردم و حکومت» و «حکومت و مردم» نباشد و اگر سرمایه اجتماعی نباشد، آیا به قول معروف سنگ روی سنگ بند می‌شود و می‌توان جامعه را اداره کرد؟ و آیا در چنین جامعه‌ای مردم احساس امنیت و آرامش می‌کنند؟». روحانی افزود: «اگر شما صبح به سرکار می‌روید، به این دلیل است که اعتماد به سرمایه اجتماعی دارید؛ یعنی به این اعتماد دارید که دیشب و وقتی شما خواب بودید، قانون عوض نشده و حاکمان جامعه خواب‌نما نشده‌اند و به عبارتی اعتماد دارید حاکمان جامعه شما، متکی به علم، خرد و مشورت هستند و شبانگاه تصمیم فردی نمی‌گیرند». 
مگر امکان‌پذیر است بدون اخلاق پای صندوق انتخابات حاضر شد
رئیس‌جمهوری گفت: «اساس زندگی ما بر مبنای تمامی ابعاد سرمایه اجتماعی است. حال سؤال این است که مسئولیت آسیب‌دیدن و تقویت این سرمایه اجتماعی، بر دوش چه کسی است؟». روحانی با طرح این پرسش که تبیین و تشریح قواعد بازی سیاست و اقناع مردم بر دوش چه کسانی است؟ ادامه داد: «عالمان علوم انسانی و اسلامی این وظیفه مهم را بر دوش دارند و اگر بناست در جامعه قواعد بازی رعایت نشود و فرهیختگان نتوانند افکار صحیح را به جامعه منتقل و مردم را قانع کنند، همان وضعی پیش می‌آید که اکنون در آمریکا شاهد آن هستیم». رئیس‌جمهوری ادامه داد: «امروز در آمریکا سؤال بزرگی پیش روی دانشمندان، فرهیختگان و نخبگان آن جامعه است که چگونه امکان دارد با وجود ابزار تبلیغات، دانشگاه‌ها، ارتباطات و فرهیختگان، موفق نشوند افکار عمومی مردم را قانع کنند». روحانی تأکید کرد: «افتخار انقلاب اسلامی این است که در 38 سال گذشته حداقل 34 انتخابات برگزار شده است و از دیگر افتخارات ما جوان‌بودن این نظام انتخاباتی است، امام (ره) پس از ورود به تهران و در بهشت‌زهرا گفتند پدران ما نمی‌توانند راجع به سرنوشت ما تصمیم بگیرند و خودمان باید در مورد خودمان تصمیم بگیریم». رئیس‌جمهوری تصریح کرد: «مگر امکان‌پذیر است که بدون اخلاق و مراعات قواعد بازی پای صندوق انتخابات حاضر شد که تبیین این امر بر دوش عالمان، فرهیختگان و اندیشمندان علوم اسلامی و انسانی است».