رأی معنادار

آرمان- طاها یاسینی: تصمیم‌های سیاستمداران بی‌شک فاش کننده منویات قلبی و گرایش‌های حزبی آنهاست. چه بسا گرایش‌هایی که در نگاه اول و حتی نگاه دوم به چشم نیاید، اما در رأی‌گیری‌ها به تمامی فاش شود. این انتظار نمی‌رفت که اعضای فراکسیون امید به‌اعتبار شناسنامه اصلاح‌طلبانه وارد مجلس دهم شوند و چرخش‌هایی در آنها مشهود باشد. می‌توان همه تقصیرهای سیاسی را به گردن اصولگرایان انداخت که آنها پس از شکست در مجلس، برای مقابله با فراکسیون امید، کوشیدند با مستقلین متحد شوند و برنامه‌های ضداعتدالی و ضداصلاحی خود را به پیش ببرند اما این گزاره کفایت منطقی ندارد. در رأی به برخی وزرا می‌توان تاثیر واضح فراکسیون امید را دید. سوال این است که چرا فراکسیون امید نمی‌توانسته در جهت آرا و نظر فراکسیونی از دیگر فراکسیون‌های مجلس امتیاز سیاسی لازم را بگیرد؟ سوال سختی است اما پاسخ هر چه باشد، وقتی آذری جهرمی از مجلسی که بیطرف را با 133 رأی می‌اندازد، با 152 رأی موافق، رأی اعتماد می‌گیرد، زنگ خطر به‌صدا در آمده است. لازم است اصلاح‌طلبان خود را در آیینه همان توصیه‌ای ببینند که اصولگرایان بازنده در چند انتخابات گذشته را به دیدن چهره خود در آن سفارش می‌کردند؛ بازسازی! باید دور از قیل‌وقال‌های رایج ابتدا تمام اتفاقات و تصمیم‌گیری‌ها بررسی شود تا با نگاهی دقیق و موشکافانه خود را از رفتارها، منش‌ها و چه بسا افراد دور از ماهیت اصلاح‌طلبانه پیرایش کنند. صدای زنگ خطر به‌گوش می‌رسد، این صدا قبل از اینکه به گوش مردم برسد و در انتخابات 98 واکنش نشان دهند، به گوش فعالان سیاسی رسیده است و بسیار هم جدی است. در جدیت آن همین بس که فراکسیون امید برنامه‌های محمد شریعتمداری را می‌پذیرد که رأی قاطعی به دست می‌آورد و سیدعباس صالحی تنها با رأی و حمایت فراکسیون امید می‌توانست در باشگاه 240 تایی‌ها قرار گیرد.
10 «راستگو»ی دیگر؟
پس از عدم رأی اعتماد مجلس به بیطرف نگاه‌ها به سمت اعضای فراکسیون امید مجلس چرخید و آنچه بیش از همه سبب تعجب شد، ثبت‌نام 142 نماینده برای دفاع از بیطرف در جریان بررسی صلاحیت او بود، اما در زمان رأی‌گیری تنها 132 نماینده با وزارت او موافق بودند و مشخص نشد آن 10 نماینده موافق چگونه در فاصله کوتاهی تبدیل به مخالف شدند؟
خورشید و باد


برای پی بردن به تعداد آرای پایین به بیطرف باید به بررسی مواضع فراکسیون‌ها درباره او پرداخت. 22 مرداد بود که بیطرف به جمع اعضای فراکسیون ولایی رفت. آن روز حجت‌الاسلام احد آزادیخواه، نماینده مردم ملایر که عضو فراکسیون ولایی است، گفت: «وزیر پیشنهادی نیرو گزارش خود را در مورد کوچک‌سازی وزارت نیرو و همچنین در حوزه استفاده از منابع آب و استفاده صحیح از منابع انرژی خورشیدی و بادی و مهندسی درست آب ارائه کرد و توضیحاتی را در مورد اقدامات صورت‌‌گرفته در دوره وزارتش در دولت‌های قبلی ارائه کرد و نظر اکثریت اعضا در مورد وی مثبت بود.» اما یک هفته بعد بود که خبر رسید «فراکسیون مستقلین ولایی در بیانیه‌ای اعلام کرد که از جهرمی، حجتی و بیطرف حمایت نخواهد کرد.» در ترکیب آرای ماخوذه مشخص شدکه فراکسیون ولایی بر خلاف مواضع اعلامی مهر تاییدی بر وزارت بیطرف نزده و فراکسیون مستقلین هم که اعلام کرده بود تمایلی به وزارت او ندارد.
امید برای ناکامی!
دیروز پس از عیان شدن عدم اقبال نمایندگان به بیطرف برخی تقصیرات را متوجه عارف، رئیس فراکسیون امید، و اعضای آن کردند، چرا که انتظار بود آنها با لابی‌های قدرتمند درصدد اقناع مخالفان برآیند، اما گویی برخی از اعضای این فراکسیون هم چندان تمایلی به وزارت بیطرف نداشتند و امید را تبدیل به ناامیدی کردند. محمدرضا عارف که مدعی قدرت بالای سازماندهی تشکیلاتی است، چرا اقدامی در همسوسازی فراکسیون‌های دیگر مانند مستقلین نداشت که اشتراکاتی با امیدی‌ها دارند؟ همین فراکسیون مستقل با 80عضو در زمان انتخاب نواب رئیس مجلس، یعنی پزشکیان و مطهری با فراکسیون امید همسو شدند، یا در جریان انتخاب علی لاریجانی به‌عنوان رئیس مجلس به سمت فراکسیون ولایت رفتند. پس ساده بود که آنها را برای رأی به بیطرف قانع کرد، اما ضعف فراکسیون امید در این ماجرا کاملا مشهود است. علی نظری، از فعالان سیاسی اصلاح‌طلب، پس از عدم رأی نمایندگان به بیطرف نوشت: «حبیب‌ا... بیطرف که نماد سلامت اخلاقی و سمبل پاکدستی است، از مجلس دهم که به‌مراتب از مجلس گذشته به اصلاح‌طلبان نزدیک‌تر است، نمی‌تواند از مانع رأی اعتماد عبور کند!» این موضوع زمانی جالب می‌شود که اعضای فراکسیون امید با مخالفان بیطرف همنوا می‌شوند؛ مانند پروانه مافی که دیروز نوشت: «رأی بیطرف سیاسی نبود. نمایندگان استان‌های مختلف از جنوب تا شمال از عملکرد وزیر پیشنهادی نیرو گلایه داشتند. آنها در زمینه آب نگرانی‌هایی داشتند و معتقد بودند که بیطرف نمی‌تواند آنها را حل کند. باز هم می‌گویم رأی عدم اعتماد مجلس به بیطرف سیاسی نبود.» صادق زیباکلام نیز در این‌باره اظهار داشت: «اگر مردم در انتخابات 98 نیایند پای صندوق رأی و بگویند ما یک‌بارگول خوردیم و دیگر به لیست امید رأی نمی‌دهیم، آن‌‌وقت چه می‌خواهیم بکنیم. آن موقع به مجلس 8 و 9 برمی‌گردیم که اصلاح‌طلبان غایب بودند، در واقع به عقب می‌رویم. بنابراین خیلی لازم است مردم اعتماد خودشان را از دست ندهند.» از سوی دیگر محمود صادقی، نماینده اصلاح‌طلب فراکسیون امید، دلیل عدم رأی اعتماد به بیطرف را چنین نوشت: «بیطرف در برابر اصرار نمایندگانی که دغدغه بی‌آبی حوزه‌های انتخابیه خود را دارند، حاضر نشد وعده‌ای برخلاف نظر کارشناسی بدهد» و این امر نشانگر صداقت او و تعهدش به آرمان‌های اصلاح‌طلبی است و متاسفانه مدعیان اصلاح‌طلب بودن در مجلس اقدام جدی برای کسب رأی اعتماد او نکردند.
انتقاد اصلاح‌طلبان
کم‌کاری و تقصیر فراکسیون امید در عدم رأی اعتماد به حبیب‌ا... بیطرف، تنها گزینه اصلاح‌طلب در کابینه دوازدهم، چنان مشهود بود که برخی فعالان سیاسی این جناح هم به آن اعتراض کردند. یک فعال سیاسی از نحوه عملکرد فراکسیون امید در جریان رأی اعتماد به وزرای پیشنهادی انتقاد کرد. صادق زیباکلام به انتخاب گفت: این 110 تا 150 نماینده‌ای که به‌عنوان فراکسیون امید و نزدیک به اصلاح‌طلبان در مجلس دهم جمع شده‌اند، ظرف این دو سال گذشته به‌هیچ‌وجه کارنامه خوبی به جا نگذاشتند، البته جز چند نفر انگشت‌شمار. وی اضافه کرد: عملکرد فراکسیون امید را از بسیار جهات می‌توان ناامید‌کننده خواند. البته باید این موضوع مورد بررسی قرار گیرد که این عملکرد ناامید‌کننده فراکسیون به اعضایی که به‌عنوان لیست امید به مجلس راه یافته برمی‌گردد، یا رهبری فراکسیون امید، یعنی دکتر عارف، یا به یک سطح کلان‌تر، یعنی رهبری اصلاحات و اصلاح‌طلبان. زیباکلام تاکید کرد: از این مساله نمی‌توان غافل شد که در این مجلس با حضور پرشمار اصلاح‌طلبان که نماینده ملت هستند، وزیر اصلاح‌طلب رأی نیاورد و در مقابل وزرای اصولگرا رأی بیاورند. همچنین در کانال تلگرامی داوود سلیمانی آمده است: «رحمانی فضلی با ۲۵۰ رأی موافق از مجموع ۲۸۸ رأی که آرای بالایی است و جزو چهار نفر اول بوده، وزیر کشور باقی ماند (با تنها ۲۵ رأی مخالف) و بیطرف با ۱۳۳ رأی، از راهیابی به کابینه بازماند (۱۳۲ رأی مخالف و ۲۳ ممتنع) و باید اذعان داشت که در هر دو این نتایج فراکسیون امید نقش بسزایی بازی کرده است. اما سوال این است که مثلا در انتخابات بعدی مجلس به چه کسانی باید رأی داد و چگونه باید نیروهای همسو را شناسایی نمود؟ آیا لیست‌ها قابل اعتمادند؟ آیا شورای سیاستگذاری می‌تواند مرجعی صالح و توانا برای تصمیمات کلان در عرصه‌های انتخاباتی باشد؟»
تدبیر تیم لاریجانی
نباید فراموش شود که تیم لاریجانی و مستقلین دیروز پیروز میدان بودند، چنان‌که از رأی‌دادن به بیطرف خودداری کردند، اما از سوی دیگر نمایندگان فراکسیون امید را مجاب به رأی اعتماد دادن به عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر نزدیک به رئیس مجلس و مستقلین کردند. توانایی یاران لاریجانی ستودنی است، اما از سوی دیگر نشان‌دهنده ضعف فراکسیون امید است. در چنین شرایطی است که لزوم تغییرات جدی در تصمیم‌گیران اصلی فراکسیون امید بیش از همیشه احساس می‌شود.