توصیه هایی روان شناسانه به اطرافیان بیماران سرطانی

سرطان، بیماری مرموزی است که با همه پیشرفت های پزشکی، همچنان یکی از مهم ترین بیماری های قرن حاضر و دومین علت مرگ و میر در دنیا به شمار می رود. این روزها شیوع گسترده سرطان باعث شده هرکدام مان به نوعی -مستقیم یا غیر مستقیم- درگیر این بیماری شویم. سرطان بیماری پیچیده ای است با تأثیری همه جانبه بر زندگی فرد مبتلا؛ تنیدگی های روان شناختی ناشی از سرطان، اضطراب و افسردگی را در بیماران به دنبال دارد و مدیریت نشدن این واکنش ها، باعث طولانی تر شدن مدت بستری بیمار، اختلال در درمان های پزشکی و حتی کاهش شانس و مدت زنده ماندن بیمار می شود. بسیاری از نگرانی ها و افسردگی ها در افراد مبتلا به سرطان به دلیل از دست دادن عضو یا قسمتی از بدن یا عملکرد آن عضو، بستگی به دیگران و از دست دادن نقش خود در جامعه یا خانواده دارد. بنابراین کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان، غیر از درمان های پزشکی به مداخلات روان شناختی و حمایت روانی خانواده و اطرافیان نیز بستگی دارد. به مناسبت این روزها که در هفته «افزایش آگاهی درباره  سرطان» به سر می بریم به خانواده ها و دوستان این بیماران، توصیه هایی داریم. اهمیت  برخورد مناسب با بیماران سرطانی  اعضای خانواده، دوستان و نزدیکان، بزرگ ترین حامیان بیماران سرطانی هستند؛ اگرچه آن ها خودشان به واسطه بیماری عزیزشان شرایط پرفشاری را تحمل می کنند اما نوع برخوردشان با فرد بیمار، بسیار تعیین کننده است.     توصیه هایی برای مراقبت از بیمار سرطانی بیماران مبتلا به سرطان، اغلب معتقدند دیگران آن ها را درک نمی کنند؛ بخشی از این احساس ممکن است به خشم ناشی از بیماری خود و سلامت دیگران برگردد اما بخشی از آن هم به رفتار نادرست اطرافیان مربوط می شود. برای شما بسیار سخت خواهد بود اما بیمار انتظار دارد مثل سابق با او رفتار کنید؛ توجه افراطی، بدترین کاری است که می توانید برای او انجام دهید. توجه بیش از حد، دلسوزی و حضور دایمی کنار فرد بیمار ، موجب عذاب وجدان وی می شود. او فکر می کند به اطرافیانش فشار وارد کرده است و به این دلیل احساس گناه می کند. مراقبان باید بیمار را آن طور که هست، بپذیرند، حس بیمار را درک کنند و از بیماری او اطلاعات کافی داشته باشند.     توصیه هایی برای عیادت از بیمار سرطانی وقتی به ملاقات بیمار سرطانی می رویم، طبق روال عیادت از بقیه بیماران، معمولا از فرد می پرسیم چه حسی داری؟ احساس بهبود می کنی؟ اما به دلیل ماهیت متفاوت سرطان، بهتر است از بیمار سرطانی، این سوالات را نپرسید چون ممکن است در این دوره احساس بهبود نداشته باشد؛ به ویژه این که مصرف  داروهای شیمی درمانی حال بیمار را بدتر می کند. این سوال ممکن است به او یادآوری کند که از روند بهبود، فاصله گرفته است بنابراین اجازه دهید اگر می خواهد، خودش تعریف کند، برای مثال می توانید بگویید «من این جا هستم که به حرف هایت گوش کنم. هر وقت دوست داشتی چیزی بگویی، با علاقه می شنوم». از طرفی باید بدانید سرطان انواع مختلفی دارد پس هیچ وقت داستان زندگی بیمارانی را که می شناسید برای فرد تعریف نکنید، حتی به قصد روحیه دادن. تعارفی هم رایج است که به بیمار می گوییم کاری از دست ما برمی آید برایت انجام دهیم؟ واقعیت این است که در این بیماری، واقعا هیچ کاری از ما ساخته نیست. بنابراین به جای این تعارفات گاهی اذیت کننده و از سر دلسوزی، بهتر است از انجام دادن کارهای کوچک برای فرد بیمار دریغ نکنیم؛ برای مثال گاهی می توانیم خریدهای خانه اش را انجام دهیم یا فرزندش را چند ساعتی نگه داریم و کارهایی مثل این؛ البته با لحن، نگاه و نیت کاملا دوستانه نه از روی ترحم.     آن چه نباید به بیمار سرطانی بگویید «همه چیز خوب خواهد شد»؛ واقعیت این است که شما نمی دانید آیا واقعا همه چیز خوب خواهد شد یا نه! اظهارات نویدبخش دیگری مثل «حتما حالت خوب می شود»و «این روزها به زودی تمام می شود» با وجود نیت خیرخواهانه پشت شان، هیچ تأثیر مثبتی بر فرد ندارد و حتی گاهی ممکن است بیمار را عصبانی کند یا او به دلیل واکنش های غیرواقع بینانه تان تصمیم بگیرد درباره بیماری اش با شما حرفی نزند. «دوران سختی است، درکت می کنم»؛ شما به سرطان مبتلا نیستید و واقعا هیچ درکی از این بیماری ندارید. «شانس آوردی که بیماری تو، یک نوع بدتر سرطان نیست»؛ با کم اهمیت کردن بیماری، درد و رنج او را ناچیز می شمارید و این کار هیچ کمکی به بیمار نمی کند؛ در نهایت بدترین چیزی که می توانید به یک فرد مبتلا به سرطان بگویید این است که شاید باید سبک زندگی اش را عوض می کرد، مثلا بیشتر ورزش می کرد یا کمتر سیگار می کشید. آیا می شود زندگی را به عقب برگرداند و شیوه متفاوتی درپیش گرفت؟ آیا شما آن قدر به علم پزشکی مسلط هستید که به طور قطع بیماری فرد را به سبک  زندگی اش ربط می دهید؟ سرزنش کردن بیمار سرطانی، بدترین کار ممکن است.   منابع: جام جم، مجله پزشکی بهپو، سلامت نیوز، مقاله بررسی رابطه سلامت روانی وکیفیت زندگی در بیماران مبتلا به سرطان (مجله دانشگاه علوم پزشکی همدان)