« ابتکار » از اختلاف نظر شدید کنگره و کاخ سفید با ترامپ همراه با فشار اروپایی ها برای حفظ توافق هسته‌ای گزارش می‌دهد

تنهایی ترامپ در برابر برجام
محمدرضا ستاری
پس از حاشیه‌سازی‌های فراوان توسط دونالد ترامپ و تیمش در راستای اخلال در روند توافق هسته‌ای و همزمان با نزدیک شدن به موعد تائید 90 روزه برجام توسط دولت آمریکا، اواخر هفته گذشته در نظام سیاسی آمریکا دو رویکرد متفاوت در خصوص آینده برجام به نمایش گذاشته شد. نخست جلسه ترامپ با فرماندهای ارشد نظامی آمریکا بود که وی در این جلسه ضمن تکرار ادعای مجدد خود مبنی بر عدم پایبندی ایران به توافق هسته‌ای از یک آرامش قبل از توفان سخن گفته و در جلوی دوربین خبرنگاران تاکید کرده بود که بزودی خواهید فهمید این توفان چیست. متعاقب این سخنان سارا سندرز سخنگوی کاخ سفید هم به خبرنگاران اعلام کرد، رئیس جمهوری آمریکا تصمیم خود را درباره برجام گرفته و یک راهبرد مشخص را در قبال ایران دنبال خواهد کرد.
اما بخش بعدی ماجرا از این قرار است که گفته می‌شود میان اعضای تیم دونالد ترامپ در مورد ماندن در برجام یک اختلاف نظر عمیق به وجود آمده است. ژنرال مک مستر مشاور امنیت ملی ترامپ جلسه‌ای با دموکرات‌های سنا داشت و طبق اخبار رسیده از این جلسه، گفته می‌شود که مک مستر به دموکرات‌ها این چنین القاء کرده که باید مانع خروج آمریکا از برجام شوند. از سوی دیگر رسانه‌های آمریکایی و بخشی از دیپلمات‌های غربی که معتقدند ترامپ قصد بازبینی نسبت به برجام را دارد و می‌خواهد با زخمی کردن آن روندی جدید را در قبال آن دنبال کند، از اختلاف نظر شدید میان رکس تیلرسون وزیر خارجه آمریکا و دونالد ترامپ خبر می‌دهند، به طوری که گفته می‌شود منابع مطلع در کاخ اعلام کرده‌اند که دونالد ترامپ قصد دارد تا مایک پامپئو مدیر سیا را به جای رکس تیلرسون به سمت وزارت امور خارجه آمریکا منصوب کند. در این رابطه شبکه خبری ان بی سی گزارش می‌دهد که تیلرسون به همراه جیمز متیس وزیر دفاع آمریکا به جلسه‌ای در کاخ سفید دعوت شده بودند تا در مورد راهبردهای آتی آمریکا بحث و تبادل نظر کنند. ترامپ در این جلسه به واسطه سفر به لاس‌وگاس حضور نداشته اما منابع مطلع خبر می‌دهند که تیلرسون به شدت از دست ترامپ عصبانی بوده و چندین بار نیز از او به عنوان یک فرد احمق یاد کرده است.


از سوی دیگر در حالی که برخی از تحلیل‌گران معتقدند که ترامپ قصد دارد با اعلام عدم پایبندی ایران هرگونه تصمیم‌گیری در خصوص آینده برجام را به کنگره آمریکا واگذار کند، بلومبرگ در گزارشی با اشاره به اختلاف نظر مقامات آمریکا با ترامپ نوشت: به احتمال زیاد ترامپ رای کافی را در سنای آمریکا برای اعمال مجدد تحریم‌ها بر علیه ایران نخواهد داشت.
سفرای اروپایی در نقش ناجیان برجام
موضع خصمانه ترامپ بر علیه توافق هسته‌ای اکنون علاوه بر آمریکا، با اجماع وسیعی از سوی طرفداران برجام در اروپا نیز مواجه شده است. در همین رابطه هلگا اشمیت معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز گذشته با انتشار توئیتی ضمن اعلام پایبندی ایران به برجام نوشت که با یوکیو آمانو مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد اجرای کامل برجام بحث و تبادل نظر کردیم. همچنین روز گذشته گروهی از سفیران کشورهای اروپایی در آمریکا در دیدار خود با اعضای کنگره بر موضع کشورهای شان در قبال برجام تاکید و به نمایندگان آمریکا گفته‌اند که باز کردن بحثی با عنوان مذاکره مجدد در مورد برجام غیرممکن است. آنها همچنین با اعلام اینکه در میان کنگره سوءتفاهم‌های زیادی درباره برجام وجود دارد و اینکه مشخص است که نمایندگان تمایل به حفظ برجام دارند، اظهار کردند که برای مباحث منطقه‌ای و اعمال فشار بر روی ایران در این رابطه می‌توان به صورت جداگانه گفت و گو کرد.
در همین راستا، دیوید او سولیوان سفیر اتحادیه اروپا در آمریکا نیز طی گفت و گویی با نشریه آتلانتیک اعلام عدم پایبندی ایران از سوی ترامپ را به منزله خروج آمریکا از توافق هسته‌ای ندانست و به صراحت اعلام کرد که ما اطمینان داریم آمریکا از برجام خارج نخواهد شد. وی می‌گوید عدم تائید با سرباز زدن از تائید مجدد دو مقوله جدا از هم است و ترامپ از اینکه باید هر 90 روز یکبار پایبندی ایران به توافق هسته‌ای را تائید کند ناراحت است. ما به عنوان اتحادیه اروپا و 28 کشور عضو آن به طور کامل به توافق هسته‌ای پایبند هستیم و همچنان معتقدیم که تمامی طرفین باید به تعهدات خود در این توافق پایبند باشند. اگر ترامپ هم از توافق خارج شده و تحریم‌ها علیه ایران مجدداً وضع شود، به طور قطع ما به عنوان مجموعه اروپا از تمام ابزارهای خود برای محافظت از منافع شرکت‌ها اروپایی استفاده خواهیم کرد.
روی اعمال هیچ محدودیتی بر توانایی دفاعی خود توافق نکرده‌ایم
از سوی دیگر محمدجواد ظریف وزیر خارجه کشورمان نیز در مصاحبه با نشریه آمریکایی نیوزویک خطاب به دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا گفت: شاید معاملات املاک کار مفرحی باشد و بتوان آن را به عنوان یک سرگرمی در نظرگرفت ، اما مذاکرات بین‌المللی اینگونه نیست و بسیار پیچیده‌تر از آن است. چنانچه آمریکا از برجام کناره بگیرد، ایران گزینه‌هایی را در اختیار دارد که در زمان مناسب از آن‌ها استفاده خواهد کرد.
وی همچنین تاکید کرد که آمریکا از تعریف حقایق موازی وجایگزین در خصوص منطقه و اتخاذ سیاست‌های خود بر این مبنا هیچ منفعتی ندیده است. گاهی از حقایق جایگزین و موازی به عنوان یک ترفند تبلیغاتی استفاده می‌شود که خوب نیست، ولی قابل درک است. در چنین شرایطی شما اسیر دروغ‌های خود می‌شوید و این خطرناک است. رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان همچنین با بیان اینکه موضع ما در خصوص تسلیحات هسته‌ای کاملاً مشخص بوده و ایران مخالف اشاعه تسلیحات اتمی است، در خصوص فعالیت‌های موشکی کشورمان گفت: فعالیت‌های موشکی ایران جنبه دفاعی دارد. موشک‌های بالستیک ایران برای حمل کلاهک هسته‌ای ساخته نشده است. ما تنها به این دلیل به آزمایش موشک‌ها ادامه می‌دهیم که خواستار افزایش دقت آن‌ها هستیم. اگر موشکی برای حمل تسلیحات هسته‌ای ساخته شده باشد، نیازی به دقت ندارد. در این صورت تنها برد موشک حائز اهمیت است چرا که به هر کجا که برخورد کند، بازدارندگی لازم را ایجاد خواهد کرد. ما روی اعمال هیچ محدودیتی بر توانایی دفاعی خود توافق نکرده‌ایم؛ به همان دلیلی که آمریکا تسلیحات بسیاری را به منطقه ما ارسال می‌کند.
ظریف در ادامه در پاسخ به این سوال که شما پیش‌تر اعلام کرده‌اید که به هیچ وجه با از سر گیری مذاکرات هسته‌ای موافق نیستید آیا این موضوع می تواند ایران در مقابل آمریکا قرار دهد؟ توضیح داد: قطعا این نخستین بار نخواهد بود. ما خواستار آن نیستیم که با هیچ کس در تقابل باشیم. همه جوانب برجام به طور کامل و برای چندین بار پیش از آنکه توافقی حاصل شود مورد مذاکره قرار گرفته است. هر کس که در این مذاکرات حضور داشته است می‌داند که اگر مذاکرات از سر گرفته شود مانند باز کردن دوباره یک جعبه پاندورا خواهد بود که بستن آن غیر ممکن است.