بیمارستان‌های تهران توانایی مقاومت در برابر زلزله را ندارند

آفتاب یزد – گروه اجتماعی: «۱۹بیمارستان باید به سرعت ایمن‌سازی شوند و این در حالی است که براساس آمار ۹۰درصد بیمارستان‌های تهران عمری بالاتر از ۴۰سال دارند.» این را زهرا نژادبهرام، عضو هیئت رئیسه شورای شهر تهران در صحن علنی شورای شهر اعلام می‌کند. همین اظهار نظر نگرانی‌های بسیاری را در پی دارد و این سوال پیش می‌آید که آیا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی چنین بودجه‌ای را در اختیار دارد که ایمن‌سازی‌ها را شروع کند و علاوه بر آن بیمارستان‌های بالای 40سال را بازسازی کند؟ چقدر این بیمارستان‌ها می‌توانند در مواقع بحرانی مشکل ساز باشند؟

طرح جامعی برای تهران داریم
ایرج حریرچی، قائم‌مقام وزیر بهداشت در گفتگو با آفتاب یزد به مبحث بیمارستان‌های فرسوده تهران پرداخته و می‌گویـــد: «وزارت بهداشت از سال86 پیگیری وضعیت بیمارستان بوده و در همان سال، 545 بیمارستان شامل 1810ساختمان درمانی و86هزار تخت بررسی شده که از اینها 55 بیمارستان در تهران است. در سال86 حدود 73درصد تخت‌های بیمارستانی در کشور و 87درصد تخت‌های بیمارستانی در تهران فاقد ارزش بهسازی لرزه‌ای بودند. هزینه بهسازی مابقی هم نزدیک به احداث و جایگزینی بود. اقداماتی که در این 10ساله انجام شده باعث شده که در کل کشور میزان تخت‌های فرسوده از 73درصد به 45درصد کاهش پیدا کند و برنامه دولت هم این است که تا سال99 این فرسودگی به 30درصد برسد.»


سخنگوی وزارت بهداشت با اشاره به محدودیت‌هایی که در تهران وجود دارد، می‌افزاید: «سال86 میزان تخت‌های فرسوده دولتی دانشگاهی تهران 87درصد بود که در سال 95 به 75درصد رسیده است. برنامه ما این است که تا سال99 این عدد به 38درصد برسد. اینکه در تهران روند جایگزینی و اصلاح فرسودگی موفقیت‌آمیز نبوده، به چند دلیل است. یکی از دلایل این است که روال سیاست‌گذاری این بوده که بودجه این بخش بیشتر به مناطق محروم و جاهایی که اصلا تختی وجود ندارد‌ (و مردم مجبورند برای رسیدن به تخت بیمارستانی کیلومترها طی کند)، اختصاص یابد. در تهران محدودیت زمین، نحوه ساخت و هزینه ساخت بیشتر است.»
وی با اشاره به اینکه دولت در 3.5سال اخیر ظرفیت احداث تخت‌های بیمارستانی را افزایش داد، تاکید می‌کند: «احداث تخت بیمارستانی در دوره 10ساله قبل از اجرای طرح تحول سلامت حدود 1700تخت در سال بوده است. در این دوره 3.5ساله حدود 24هزار تخت به مجموعه تخت‌های بیمارستانی کشور اضافه یا جایگزین شده است. ما 40هزار تخت دیگر در دست احداث داریم ولی این احداث بسیار هزینه‌بر است و با توجه به تخصیص اعتبارات به زمان قابل توجهی نیاز دارد.»
حریرچی با بیان اینکه یک طرح جامع برای تهران داریم، می‌افزاید: «در تهران طراحی شهر و احداث بیمارستان‌ها در چند دهه قبل بوده و اکثر بیمارستان‌ها در مناطق شلوغ قرار دارند و در حال حاضر دسترسی به بیمارستان‌های مهم، مشکل است. ما طرحی به شهرداری دوره قبل ارائه کردیم که با استفاده از امکانات و زمین‌هایی که در مرکز شهر داریم جابه‌جایی شود.ما مطالعاتی انجام دادیم که در کنار بزرگراه‌ها و جاهایی که دسترسی بهتری دارد تخت‌های جدید را احداث کنیم. امیدواریم که با همکاری جدیدی که شهردار فعلی و اعضای شورای شهر اعلام کردند در این زمینه اقدامات مهمی را انجام دهیم.»
وی به رویکرد دولت تاکید می‌کند: «این مسئله در هیئت دولت در دوره‌های مختلف مورد بحث قرار گرفته و دو مشکل داریم؛ یکی کمبود تخت نسبت به 1000نفر جمعیت است و دیگری تخت‌های موجود فرسوده است. راه این اضافه کردن تخت و جایگزین اکثر تخت‌های قدیمی موجود است. دولت برای همین طرح تحول سلامت را اجرا کرده است. وقتی می‌گوییم بیش از 3.5برابر ظرفیت احداث تخت در هر سال افزایش پیدا کرده یعنی ناشی از همکاری دولت و مجلس است برای ترمیم ناوگان بیمارستانی کشور.»
قائم مقام وزیر بهداشت در پاسخ به این سوال که این بیمارستان‌ها در موقع بحران چقدر می‌توانند مشکل‌ساز باشند؟ می‌گوید: «طبق آمارهایی که وجود دارد اکثر بیمارستان‌ها در تهران قدیمی است و سن‌ بیش از چند دهه‌ای دارند. این بیمارستان‌ها در آن سالها مقاوم بودند اما با معیارهای مقاومت و تکنولوژی آن موقع. در حال حاضر میزان حدودی مقاومت در بیمارستان‌ها بالاتر، سختگیرانه‌تر و مقاوم‌تر است. خیلی از بیمارستان‌های ما این توانایی را ندارند و مانند سایر بخش‌های تهران هستند. وقتی ساختمانی مانند پلاسکو ریزش می‌کند، توان عمده‌ای از امکانات کشوری و شهری صرف آن می‌شود. اگر بخواهیم در مورد بیمارستان‌های شهر تهران اقدامی انجام دهیم نیاز به سرمایه‌گذاری بسیار بالایی داریم که در مورد اکثر بیمارستان‌های تهران فقط از راه‌ بیمارستان جدید ممکن است و نمی‌شود آنها را مقاوم کرد یا هزینه مقاوم‌سازی آن بسیار بیشتر از احداث است.»
حریرچی به بودجه نیز اشاره کرده و می‌افزاید: «دولت و مجلس یک درصد ارزش افزوده را برای تخصیص به بخش سلامت تصویب کرده‌اند. این آمار درخشانی که پس از اجرای طرح تحول سلامت اعلام کردیم با بودجه‌های دولتی ساخته شده است. درست است که سرعت نسبت به قبل افزایش قابل توجهی داشته ولی هنوز با توجه به نیازهایی که داریم باید قدم‌های بسیار بزرگتری برداریم.»

فرصت‌ها از دست رفته است
بند14 ماده55 قانون شهرداری‌ها، شهرداری را موظف کرده است؛ «اتخاذ تدابیر موثر و اقدام لازم برای حفظ شهر از خطر سیل و حریق و همچنین رفع خطر از بناها و دیوارهای شکسته و خطرناک واقع در معابر عمومی و کوچه‌ها و اماکن عمومی و دالان‌های عمومی و خصوصی و پر کردن و پوشاندن چاه‌ها و چاله‌های واقع در معابر و جلوگیری از گذاشتن هر نوع اشیاء در بالکن‌ها و ایوان‌های مشرف و مجاور به معابر عمومی که افتادن آنها موجب خطر برای عابرین است و جلوگیری از ناودان‌ها و دودکش‌های ساختمان‌ها که باعث زحمت و خسارت ساکنین شهرها باشد.» اما آیا شهرداری می‌تواند به حوزه ایمن‌سازی بیمارستان‌ها وارد شود؟
محمد سالاری، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران، در پاسخ به این سوال که آیا شهرداری باید این ایمن‌سازی را انجام دهد یا خیر؟ به آفتاب‌یزد می‌گوید: «اینکه متاسفانه در شهر تهران اماکن عمومی ما اعم از پاساژ‌ها، ساختمان‌های دولتی و بیمارستان‌های موجود در شهر ایمنی، مقاومت و ایستایی لازم را در مقابل حوادث غیرمترقبه ندارند، یک دغدغه اصلی شهرداری و شورای شهر است. منتها واقعیت این است که شهرداری تهران در این مقطع تاریخی با مجموعه‌ای گسترده از بدهی‌ها و چالش‌های درآمدزایی مواجه است. به یکباره ما طیف گسترده‌ای از ناایمنی ساختمان‌ها، از جمله بیمارستان‌ها را به دوش شهرداری بگذاریم. بیمارستان‌ها حوزه‌ای زیر نظر دولت و وزارتخانه‌های مربوطه‌اش است و نباید مطالبات مردمی به این سمت برود که اینگونه معضلات را بر دوش شهرداری بگذاریم. شهرداری از محل عوارض مردم به شهر سامان می‌دهد و با این محدودیت‌های اعتباری، درآمدی، بدهی‌ها و پروژه‌های نیمه‌تمام اساسا امکان اینکه این مطالبات درست مردم (ایمنی ساختمان‌ها و بیمارستان‌ها) وجود ندارد.»
وی به بند14 ماده55 قانون شهرداری‌ها، اشاره کرده و تاکید می‌کند: «طبق این بند شهرداری باید بیمارستان‌های ناایمن‌ را شناسایی و در مورد ایمن‌سازی آن اقدام کند، به آنها اخطار دهد و با حکم مراجع قضایی متولیان این بیمارستان‌ها (بخش خصوصی و دولتی) را مکلف به ایمن‌سازی کند. با این محدودیت‌های اعتباری امکان انجام ایمن‌سازی توسط شهرداری وجود ندارد. گرچه ما به عنوان نمایندگان مردم اگر شهرداری درآمد داشت حتما آن را مکلف به ایمن‌سازی می‌کردیم ولی اساسا پولی وجود ندارد که بخواهد از آن منبع این ساختمان‌ها را ایمن سازی کند.»
وی در پاسخ به این سوال که شهرداری می‌تواند این بیمارستان‌ها را پملب کند؟ می‌گوید: «در دوره‌های گذشته بهانه‌تراشی‌ می‌کردند که بند14 ماده55 برای ما تکلیف نیست و از این محل امکان الزام مالکین را برای ایمن‌سازی نداریم. شهرداری در این دوره نشان داد که می‌توان از این بند استفاده کرد و مردم، کسبه و مناطق‌ هم با آن همراه شدند. قطعا این طی ماه‌های آینده به یک نهضت برای ایمن‌سازی اماکن عمومی و ساختمان‌های بیمارستان‌ها تبدیل خواهد شد. ولی بیمارستان برای پلمب کردن متفاوت است زیرا مالکیت اکثر آنها با دولت است و خیلی دغدغه در این خصوص ندارند. با توجه به کمبود بیمارستان در تهران اگر شهرداری جلو فعالیت بیمارستان‌ها را بگیرد، یکسری مشکلات به وجود می‌آید. اما اگر این کار را نکند احتمال بروز حادثه وجود دارد. شهرداری بر سر یک دوراهی مانده است. با وجود تمام مشکلاتی که وجود دارد ما از شهرداری خواستیم که در خصوص بیمارستان‌ها به تکالیف قانونی خودش عمل کند قطعا مطالبات عمومی و شبکه‌های فضای مجازی از متولیان بیمارستان‌ها و وزارت بهداشت می‌خواهند که ایمن‌سازی بیمارستان‌ها را شروع کنند. در سال‌های گذشته ایمن‌سازی از اولویت‌های مالکین خصوصی و دولتی نبوده است اما با توجه به اینکه ایمن‌سازی به مطالبه تبدیل شد، به تدریج دارد به اولویت تبدیل می‌شود.»
سالاری به این سئوال که آیا فرصت زمانی هم برای شهرداری می‌گذارید یا خیر؟ پاسخ می‌دهد: «ما حتما این فرصت زمانی را می‌گذاریم اما نباید از یاد برد که فرصت‌های ما در زمان گذشته از دست رفته است و اعتبارات شهرداری (که شامل املاک، اراضی، بارگذاری طرح تفضیلی) از دست داده‌ایم و مجموعه‌ای از بدهی‌ها و حوادث غیرمترقبه وجود دارد. همه اینها مستلزم درآمد و پول است، بنابراین بخشی از این درآمدها باید با همراهی شهروندان و دولت به شهرداری برسد.

شرکت بازرسی فنی بیکارند
افشین حبیب‌زاده، عضو شورای شهر هم در مورد ایمن‌سازی بیمارستان‌ها می‌گوید: «عموم این ایمن‌سازی‌ها به شهرداری مربوط نمی‌شود.
دولت باید به ایمن‌سازی بیمارستان‌های علوم پزشکی اقدام کند و گزارشی در مورد وضعیت ایمنی بیمارستان‌ها تهیه کند، زیرا رعایت مقررات ملی ساختمان برای همه نهادها الزام است. بخشی از آن هم بیمارستان‌های خصوصی است و وزارت بهداشت در بازرسی‌های خود آنها را الزام به ایمن‌سازی کند.»
وی با بیان اینکه نظارت عالی سراسر کشور بر عهده راه و شهرسازی است، می‌افزاید: «شهرداری تهران اینقدر امکانات در اختیار ندارد که به پروژه‌ها، ادارات دولتی و بیمارستان‌ها وارد شود یا اگر الزامات رعایت نشده باشد بیمارستانی را ببندد. باید ببینیم شهرداری چقدر قابلیت و اختیار اجرایی دارد. طبیعتا ما در تهران ساختمان‌های ناایمن زیاد داریم. بیمارستان‌ها جزو ساختمان‌های عمومی و خاص هستند و در مقررات ملی ساختمان قوانین دیگری برایشان وضع شده و آیین‌نامه‌های زلزله بیمارستان کاملا متفاوت است و باید مقاومت بیشتری داشته باشند.»
حبیب‌زاده با اشاره به اینکه ساختمان اکثر بیمارستان‌ها قدیمی است و در آن زمان این قوانین و الزامات وجود نداشته، می‌گوید: «مبحث 22مقررات ملی ساختمان به این مورد پرداخته و مالک باید با یک شرکت بازرسی فنی قرارداد ببندد و آن شرکت دوره‌ای ساختمان‌ها را بازرسی کند.»
وی با اشاره به خلا قانونی که در این مورد وجود دارد، می‌گوید: «مشکل اینجاست که بازرسی‌ها فقط با درخواست مالک صورت می‌گیرد. یعنی تا زمانی که مالک نخواهد کسی او را مجبور نمی‌کند. ما باید قانونی داشته باشیم که مالکین را ملزم کند که برای بازرسی ادواری ساختمان‌شان با یک شرکت بازرسی فنی قرارداد ببندند. شرکت‌های حقوقی هم داریم که مجوزهایی از وزارت راه و شهرسازی اخذ کردند که این بازرسی ادواری را انجام دهند اما همه این شرکت‌ها بیکارند چون براساس قانون مالکین موظف نیستند بلکه مختارند. تا این خلا قانونی مرتفع نشود هیچ نهاد یا سازمانی نمی‌تواند مالکین ساختمان‌های شهر را مجبور به بازرسی ادواری و ایمن‌سازی کند.»