روزنامه جوان
1396/11/12
ضعف پيوست نگاري فرهنگي – اجتماعي در فضاي مجازي
در تحليل پديده‌ها در علوم انساني، تأكيد مي‌شود كه اجتماع علاوه بر عناصر جمعيتي و سرزميني داراي مجموعه و منظومه‌اي از روابط است كه در آن، عناصر متعددي نقش و سهم خود را ايفا مي‌كنند كه گاه نمي‌توان يكي را بر ديگري ارجح قرار داد. اما در حوزه فرهنگ به نظر مي‌رسد مي‌توان با نگاه ايراني و ضمن در نظر داشتن منابع اصلي آسيب رسان به سرنوشت فردي و اجتماعي نسل‌هاي امروز و آينده، تأكيد نمود كه اساسي‌ترين عامل شكل‌گيري هويت دولت- ملت، صيانت از فرهنگ و سرمايه اجتماعي آن است. اين رويكرد برگرفته از نگاه نرم‌افزاري به مناسبات امروز جوامع است كه هويت دهنده به كالبد يك جامعه پايدار است. فرهنگ مهم‌ترين عنصر هويت‌سازي يك جامعه است و اساساً با تكيه بر همين عنصر مي‌توان جوامع و ملل را از همديگر تمييز داد، جوامعي كه هر روز با تحولات و تغييرات نو به نو رو به رو است. با اين مقدمه لازم است اشاره‌اي نيز به جايگاه فرهنگي- اجتماعي در جامعه ايران اسلامي داشته باشيم.بنيانگذار انقلاب اسلامي، حضرت امام خميني (ره) فرهنگ را مبدأ همه خوشبختي‌ها و بدبختي‌هاي ملت برمي‌شمرند و رهبر معظم انقلاب با نگاه مفهوم شناسانه فرهنگ را مقدمه تبيين و ارائه گفتمان انقلاب اسلامي و ولايي قرار داده و به صورت مكرر و مؤكد بر اهميت فرهنگ در جامعه اسلامي تأكيد فرموده‌اند و صراحتاً در ديدار اعضاي شوراي عالي انقلاب فرهنگي در آذر ماه سال 1386 ضرورت تهيه پيوست فرهنگي براي تحولات، پديده‌ها و طرح‌هاي گوناگون كشور را مورد تأكيد قرار دادند و فرمودند: «در طرح‌هاي گوناگون كه در كشور تنظيم مي‌شود، . . . حتماً يك پيوست فرهنگي وجود داشته باشد. » و همچنين در نخستين بند سياست‌هاي كلي برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه جمهوري اسلامي ايران مصوب 5/10/89 ابلاغي رهبر معظم انقلاب و نيز در ماده 2 قانون برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه جمهوري اسلامي ايران، تهيه پيوست فرهنگي براي طرح‌هاي مهم و جديد از سوي شوراي عالي انقلاب فرهنگي مورد تأكيد و تصويب قرار گرفته است و از سوي ديگر با توجه به اهميت مسائل و تحولات اجتماعي و نقش فضاي مجازي در صف‌بندي‌هاي اجتماعي ضرورت تهيه پيوست فرهنگي اجتماعي امري لازم است.
پيوست فرهنگي- اجتماعي براي طرح‌هاي ملي و منطقه‌اي و پديده‌هاي نوظهور در جامعه يعني درك شرايط محيطي، فرهنگي و اجتماعي و پيشگيري از پيامدهاي مناسب و ناخواسته با هدف تعالي جامعه، بنابراين براي رشد متوازن و ايجاد ارزش افزوده واقعي توجه به امر پيوست‌هاي فرهنگي يك ضرورت انكار ناپذير است. بنابر آنچه گفته شد، مي‌توان بر ضرورت تهيه پيوست فرهنگي- اجتماعي در مورد تحولات پديده‌ها و پروژه‌هاي مختلف واقف بود. بي‌ترديد اين مهم در حوزه مجازي كه به صورت مستقيم با فرهنگ عمومي، تفكر جمعي و تربيت نسل آينده و بهره‌گيري صحيح و مؤثر از اين تحول در پيشبرد اهداف عالي جامعه اسلامي ارتباط دارد، امري ضروري‌تر به نظر مي‌رسد.
اما متأسفانه به جاي تلاش براي تنظيم و اجراي پيوست فرهنگي و اجتماعي براي تحولات نو ظهور مثل فناوري اطلاعات و ارتباطات و تاثير آن در زندگي مردم، از همان اولين روزهاي ورود به فضاي مجازي به زندگي واقعي مردم و حضور فراگير آن، به جاي اهتمام به اين اقدام مهم و ملي، همگان يا در صدد انتقاد و بر شماري تبعات غير اخلاقي و غير فرهنگي فضاي مجازي بر فرهنگ جامعه بودند يا با سهل انديشي و سهل انگاري آن را رها كردند يا با ذوق‌زدگي به توسعه بي‌رويه آن پرداختند. به عبارت ديگر ورود فضاي مجازي به زندگي اجتماعي مردم تبعات و محسناتي دارد كه تدوين پيوست‌هاي لازم براي آن، منجر به تقويت آثار مثبت و كاهش و حذف پيامدهاي مخرب مي‌شود كه متأسفانه به علت رها شدگي آن و به تبع آن، رشد غير هدفمند آن، نيك و بد اين حوزه در هم آميخته و منجر به ايجاد يك فضاي خاكستري و بعضاً مخرب شده است كه در مواقع زيادي به نظر مي‌رسد تاريكي آن به روشني مي‌چربد. واضح است كه انديشه تهيه پيوست فرهنگي - اجتماعي براي پديده‌هاي جديد ارتباطي و اطلاعاتي در مرحله اول باعث ايجاد يك مواجهة كنشگر فعال و انديشمندانه با پديده‌ها و تحولات مي‌شود كه طبيعتاً اين امر به شناخت عميق پديده‌هاي مورد نظر منجر مي‌شود. در مراحل بعدي پيوست فرهنگي- اجتماعي با پيش‌بيني پيامدها و كاركردهاي اين ابزار- پديده تازه وارد، آن را با فرهنگ و تربيت عمومي جامعه تطبيق و هماهنگ ساخته و اجازه نمي‌دهد كه زندگي واقعي مردم با آن سازواري پيدا كند، بلكه اين فرهنگ غالب و سنتي كشور است كه پديده فضاي مجازي را در خود جذب و يك شكل بومي شده از آن بيرون مي‌دهد.
پيوست فرهنگي- اجتماعي همچنين فرصتي ارزشمند براي جاري ساختن سياست‌هاي كلان كشور در نحوه بهره‌گيري از فضاي مجازي به وجود مي‌آورد، به عبارت ساده‌تر ضمن پيشگيري از پيامدهاي مخرب و آسيب ها، اين فضا را در خدمت فرهنگ انقلاب قرار مي‌دهد كه يكي از نيازهاي جمهوري اسلامي ايران براي انتقال جهاني پيام‌هاي ارزشمند انقلاب اسلامي است. آنچه مسلم است، فضاي مجازي به عنوان يك نمونه از پديده‌هاي تأثيرگذار در اين يادداشت مورد توجه قرار گرفته است وگرنه بايد گفت كه در تمامي طرح‌ها و برنامه‌هايي كه در يك محيط اجتماعي اتفاق مي‌افتد، لازم است پيوست نگاري فرهنگي- اجتماعي به عنوان يك ضميمه اجباري مورد توجه قرار گيرد و يك ساختار نظام‌مند به صورت تخصصي و با بهره‌گيري از دانش اساتيد مسلط به رشته‌هاي مختلف مورد بررسي و نظارت قرار گرفته و در كاربست و توصيه‌هايي مرتبط با طرح‌ها به اجرا در‌آيد.
و اما امروز اين سخن به معناي ناديده گرفتن و از دست رفتن فضاي مجازي نيست و حتي به هيچ عنوان قصد اين نوشتار تكيه بر ايجاد فضاي انقباضي و انسدادي نمي‌باشد، بلكه تأكيد بر ورود و تهيه پيوست فرهنگي- اجتماعي و اجراي گام به گام آن در ابعاد مختلف اين ابزار - پديده تا رسيدن به نتيجه مطلوب است كه ان‌شاء‌الله با همت متوليان دلسوز و كارشناسان متعهد شاهد اين حركت ضروري باشيم و اين آغازي باشد بر نظام‌مند‌سازي تهيه پيوست‌هاي فرهنگي و اجتماعي و اقتصادي در تمامي طرح‌ها و پروژه‌هاي ملي و منطقه‌اي كشور. امروز نبايد فضاي مجازي را يك محيط از دست رفته بدانيم بلكه به‌جاي فوت وقت لازم است با برنامه‌ريزي دقيق و به سرعت نسبت به تهيه پيوست فرهنگي - اجتماعي در خصوص فضاي مجازي اقدام و آن را به‌كار ببنديم.
سایر اخبار این روزنامه
فرماندار‌‌‌‌ها زود برکنار می‌شوند!
ضعف پيوست نگاري فرهنگي – اجتماعي در فضاي مجازي
شرايط براي من و همسرم دشوار است، شغل مناسبی به من بدهید
«ستارخان» از «ايراندخت» متولد شد
نطق نادانی ترامپ
فرار از بن‌بست جنگ به خانه تجزیه یمن
دادستان كل: آقاي مدير اگر دنبال ثروت هستي برو تجارت كن!
40 سالگي انقلاب را با امام آغاز کرديم
فرماندار‌‌‌‌ها زود برکنار می‌شوند!
فعاليت مدني به خاطر يك مشت دلار!
حرف آخر در بازار ارز را دولت مي‌زند يا بخش خصوصی؟!
انقلابي براي تمامي نسل‌ها
پیام تحریم روسیه به اروپا
