چشم‌انداز تیره روابط امریکا و روسیه


کبری میرعظیمی/ با وجود وعده‌های رئیس جمهوری امریکا برای ایجاد همکاری‌های راهبردی با روسیه، با توجه به سطح اختلافات دو کشور نبود فضای اعتمادی واقعی بین آنها و همچنین فشارهای احتمالی هیأت حاکمه و بویژه جمهوریخواهان همچنان چشم‌اندازی تیره در روابط مسکو و واشنگتن مشاهده می‌شود. مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری روزگذشته در نشستی با حضور دکتر اکبر ولی‌زاده، دکتر علیرضا نوری، دکتر محمود شوری، دکتر جهانگیر کرمی، دکتر ولی کوزه گر کالجی و دکتر جهانبخش ایزدی از استادان حوزه روابط بین‌الملل به بررسی چشم‌انداز روابط روسیه و امریکا در دوران ترامپ پرداختند.
در این نشست ولی‌زاده به‌عنوان نخستین سخنران، با تأکید بر اینکه با توجه
به میزان تأثیرگذاری نهادهای قدرت در امریکا، ترامپ نخواهد توانست تغییری جدی در روابط امریکا با روسیه ایجاد کند، گفت: بوروکراسی پیچیده در امریکا، شخصیت فردی ترامپ بالاخص در تصمیم گیری‌های عجولانه و مشکلات عدیده‌ای که واشنگتن با روس‌ها بالاخص در کریمه و ناتو دارند بر پیچیدگی روابط دو کشور خواهد افزود. محمود شوری نیز همچون ولی‌زاده تأکید کرد: با درنظر گرفتن بحث‌های مهمی چون اوکراین و ناتو، انتظار نمی‌رود روابط واشنگتن و مسکو نه تنها در دوره ترامپ که تا مدت‌هایی بسیار طولانی‌تر، به یکدیگر نزدیک شود. بویژه که روسیه در سیاست خارجی خود سیاست دفاعی تهاجمی پیاده می‌کند و قطعاً این سیاست در تقابل سیاست‌های امریکا خواهد بود. جهانگیر کرمی نیز با اشاره به شناخت ناکافی ترامپ از مسائل کلان سیاسی، پیش‌بینی درباره چگونگی آینده روابط روسیه و امریکا را دشوار دانست و گفت: رؤسای جمهوری امریکا دو دسته‌اند، برخی مثل بوش پسر در زمان انتخابات هم ایده دارند هم طرح. بنابراین پیش‌بینی عملکرد این دسته ساده است. دسته دوم ایده دارند اما فاقد طرح مشخصی هستند؛ مانند اوباما. اما ترامپ در هیچ‌کدام از این دو دسته جا ندارد. زیرا نه ایده دارد، نه طرح. بنابراین گفتن اینکه آینده روابط روسیه و امریکا در دوران ترامپ چگونه خواهد بود کاری بس دشوار خواهد بود.
بازدارندگی مقوله‌ای بود که علیرضا نوری به تحلیل آن پرداخت و گفت: بحث بازدارندگی احتمال تغییرات در حوزه روابط میان دو کشور را پایین خواهد آورد، بنابراین نمی‌توانیم انتظار تغییرات بنیادین از مسکو و واشنگتن داشته باشیم. بویژه که ایران در بحث بازدارندگی راهبردی بازیگری مؤثر در تأمین بازدارندگی راهبردی علیه امریکا است که مصداقش در سوریه مشخص است. کوزه‌گرکالجی هم سخنان وزیر خارجه ترامپ در نشست مونیخ و دلگرمی‌های وی برای اروپاییان را مایه دلسردی روسیه از دولت جدید امریکا دانست و افزود: در حال حاضر یک فضای ابهام و تردید درباره خود ترامپ و ارتباطات مقاماتش با روسیه وجود دارد که باعث می‌شود دولت ترامپ با در نظر گرفتن این مسأله جانب احتیاط را رعایت کند تا مک کارتیسمی دیگر در کشورش تکرار نشود. ایزدی نیز به‌عنوان آخرین سخنران این نشست، با نگاهی به هراس امریکا از بازگشت به دوران جنگ سرد، گفت: امریکایی‌ها در هر شرایطی دنبال مهار قدرت روسیه هستند و مایل نیستند که روسیه یک قدرت جهانی باشد و نمی‌خواهند به دوران جنگ سرد بازگردند. استراتژی اصلی امریکا این است که روس‌ها یک قدرت منطقه‌ای باقی بمانند تا قدرت جهانی. بر این اساس و با این تئوری نمی‌توان امیدوار بود که روابط میان دو کشور در دوران ترامپ بهبود قابل توجهی یابد.