شهرداري محافظه‌كاري را كنار بزند

نشست چالش‌ها و چشم اندازهای شهر تهران در آئینه بودجه 97، با حضور فرشاد‌مومنی«اقتصاددان» یاشارسلطانی«کارشناس حوزه شهری و رسانه» و حجت ا... میرزایی«معاون برنامه ریزی و توسعه شهری شهرداری تهران» برگزار شد. در ابتدای این نشست فرشاد مومنی با بیان اینکه ما باید بتوانیم منطق‌های رفتاری و سازکارهای برون رفت از این منطق‌های رفتاری را شناسایی کنیم، گفت: من گزارشی در اختیار دارم که نشان می‌دهد تحت شرایطی که کشور در سیکل سیاسی قرار گرفته بود، یعنی در آستانه انتخابات مهم 92، تعداد پروانه‌های تجاری تهران نسبت به سال 90، صدوسی و هشت برابر شده است. وی‌افزود: شاید نظیر این نسبت‌ها را بسیار کم در دنیا پیدا کنیم و اگر این موضوعات گزارش نشود، همه ضرر خواهند کرد. لذا این امیدواری وجود دارد که حتی خاطیان نیز به جای پنهان شدن پشت برخی ارزش ها، بپذیرند که لطمات بسیار بزرگی به شهر ما وارد کرده‌اند، به نحوی که در همین سال، تعداد پروانه‌های اداری صادر شده نسبت به سال 90، پنجاه برابر شده است. وی گفت: سال 92، برخی افراد خرج‌هایی داشتند که برای تامین آنها، هیچ منطق کارشناسی صورت نگرفته است. آمار مربوط به تخلف در صدور پروانه‌های اداری، به این معنا است که کل پروانه‌های صادر شده اداری در سال 91، ده برابر تعداد پروانه‌های صادر شده از سال 81 تا 90 است. یعنی در یک سال، 10 برابر یک دوره ده ساله، پروانه تجاری صادر شده است. این اقتصاددان با بیان اینکه، این مساله در کادر اقتصاد سیاسی رانتی، در آستانه سیکل سیاسی قابل درک است و از این زاویه، مساله فروش و تهاتر برخی از بوستان‌های مطرح تهران و واگذاری غیرمتعارف آنها، نیز پذیرفتنی می‌شود و این پیام را می‌دهد که ما باید به سمت شفافیت و حکمرانی منطق کارشناسی به جای منطق رانتی حرکت کنیم. وی با ابراز امیدواری نسبت به ارائه برنامه‌ها از سوی شهرداری تهران گفت: میراثی که از دوره قبل شهرداری، برای دوره جدید باقی مانده است، به‌رغم تبلیغات دهان پرکن و بعضا درستی که از مدیریت قبلی می‌شود، چندان مطلوب نیست؛ برای نمونه گزارش رقابت پذیری 2015 استاندارد جهانی می‌گوید، شهر تهران از میان 120 شهر مطرح دنیا، رتبه صدوبیستم را دارد؛ یا از نظر زیست مندی شهری در همین سال، از میان 70 شهر مطرح دنیا، رتبه 61 داشته است و در سال 2017، بر اساس شاخص شهرهای پویا که 180 شهر مطرح دنیا را بررسی می‌کند، رتبه تهران 161 است. مومنی گفت: به همان منطقی که ما می‌گوییم در مساله توسعه با پارادوکس دولت مواجهیم؛ یعنی دولت از طریق چگونگی کسب درآمد و چگونگی هزینه‌کرد آن، ماهیت خود را مشخص می‌کند و کشور را به سمت توسعه یا اضمحلال می‌برد. دولت‌های توسعه‌گرا، دولت‌هایی هستند که بستر کسب و کار‌های خوش آتیه و علم محور را در دستور کار قرار می‌دهند و از طریق مالیات و عوارض گیری، امورات خود را سامان می‌دهند. این مساله در مورد شهر نیز می‌تواند موضوعیت داشته باشد. وی با ابراز امیدواری نسبت به تغییرات در شهر تهران گفت: شهر تهران باید از دوره 14 ساله گذشته خود عبرت بگیرد و وارد مداری جدید شود. یک خطر بزرگ در کمین مدیریت جدید شهر تهران قرار دارد و آن این است که آنها نیز مانند دولت حسن روحانی، تعریف نادرست و نارسا از اعتدال را مبنای کار خود قرار دهند. این استاد دانشگاه افزود: متاسفانه، این خطای راهبردی در همین مدت کوتاه مدیریت آنها، مشاهده می‌شود. برداشت من از اعتدال گرایی دولت روحانی تا به امروز این بوده است که مجموع کار‌های اشتباه خود را با کارهای درست، تقسیم بر دو می‌کنند و نامش را اعتدال می‌گذارند.
پارادایم‌های مختلف بودجه
حجت‌ا... میرزایی معاون برنامه‌ریزی و توسعه شهری شهرداری تهران نیز در این نشست گفت: ما در روزهای گذشته، فایل اکسل بودجه شهرداری تهران را در سایت شهرداری گذاشتیم و از همه دعوت کردیم که در اصلاح بودجه به ما کمک کنند. وی افزود: شورای پنجم شهر تهران، هم از حیث سلامت و تخصص، هم مسئولیت پذیری، در میان دوره‌های گذشته و شورای سایر شهرها بی‌نظیر بوده است. این شورا به معنای واقعی، عصاره فضائل مردم تهران است و میزان و سطح دغدغه آنها و شعوری که به کار می‌گیرند و توان کارشناسی از داخل و بیرون شورا، قابل ستایش است. معاون برنامه ریزی و توسعه شهری شهرداری تهران افزود: برخلاف نگاه سنتی که بودجه را سند دخل و خرج می‌پندارد، بودجه پارادایم‌های مختلفی دارد و در سطح ملی و محلی، مهم‌ترین ابزار سیاستگذاری مالی است. همچنین ابزار بازتوزیع در توزیع رانت‌های ارزش زا یا ارزش زداست و هم ابزار سیاستگذاری اجتماعی است. بودجه ابزار اجرای برنامه‌های توسعه میان مدت است و ابزار تغییرات ساختاری و حقوقی در جامعه یا یک شهر است. وی با تاکید بر اینکه، شهرداری از کارشناسان مختلف برای اصلاح بودجه 96 کمک گرفته است، گفت: تمامی کارشناسان گفتند که برای اصلاح بودجه امسال دیر شده است و امکان پذیر نیست. حتی برای بودجه سال 97 نیز اعتقاد آنها این بود که نباید امیدوار باشیم؛ به این دلیل که بخش زیادی از این اصلاح، باید در متدولوژی یا روش بودجه‌ریزی صورت گیرد و از آنجا که باید نظام طبقه بندی بودجه تغییر کند، اصلاحات به بودجه سال 98 که مقارن با تدوین برنامه سوم شهر تهران است، واگذار شد. میرزایی در ادامه گفت: امسال برای اولین بار، خزانه داری کل در شهرداری تهران تاسیس شد که هنوز هم با مقاومت‌هایی در این زمینه مواجه هستیم و بسیاری اجازه نمی‌دهند که این اداره در سطح یک اداره کل، فعالیت خود را شروع کند. ما معتقدیم که این اداره کل باید با قدرت کار خود را شروع کند و زیر نظر شهردار تهران باشد. وی با بیان اینکه، در بودجه سال 97 شهرداری، هیچ سازمانی حق تهاتر درآمد هزینه ای ندارد، گفت: نکته دوم، جداسازی هزینه‌هایی بود که تحت عنوان عمرانی بودند، اما ماهیت عمرانی نداشتند. سهم بودجه عمرانی به سطح توسعه‌یافتگی شهرها بستگی دارد، چه کسی گفته است که الزاما توسعه شهری به منزله توسعه بزرگراه ها است؟ در سال‌های گذشته، در حالی که تمام تمرکز غالب کشورها بر مدیریت تقاضا و توسعه شبکه حمل و نقل شهری بوده است، شهرداری تهران دائم بزرگراه ساخته و ترافیک را پیچیده‌تر و آلودگی را افزایش داده است. وی نکته دیگر را کاهش سهم درآمدهای غیرنقدی دانست و گفت: 37 درصد بودجه شهرداری از طریق غیرنقدی بوده است. برای نمونه به یک مدیر اجازه می‌دادند که برای اجرای پروژه ای مشخص، ملکی را واگذار کند. این درآمدهای غیرنقدی باید به صفر کاهش پیدا کند، یعنی شهرداری باید بتواند به صورت عمومی به مزایده بگذارد و درآمد حاصل از آن را به خزانه وارد کند و پروژه‌های خود را اجرا کند. در گذشته این خود یک عامل فسادبرانگیز بود، زیرا ممکن بود یک ملک 100 میلیاردی را به قیمت 40 میلیارد به طلبکار واگذار کنند. باید گفت که سهم بودجه غیرمتمرکز شهرداری تهران در سال‌های گذشته 16 درصد بوده است که این سهم را امسال به 37 درصد افزایش دادیم. وی با اشاره به اینکه، شهردار جدید تهران در همان ماه اول دو بخشنامه صادر کرد، اظهار کرد: یکی از آنها مربوط به فروش تراکم خارج از طرح تفصیلی است که آن را ممنوع می‌کند. متاسفانه، بخش بزرگی از آنچه بر سر شهر تهران آمده است، به دلیل فروش شهر و فرصت‌های آن، به صاحبان سرمایه بوده است. نزدیک به 300 برج در سال‌های گذشته با ارتفاع و تراکم غیرمتعارف ساخته شده است و هزاران میلیاردتومان درآمد کسب شده است.وی با بیان اینکه، امروز چنین امری با ابلاغیه شهرداری تهران، متوقف شده است، گفت: بخشنامه دیگر، درباره توقف هولوگرام ها است. هولوگرام ها، ابزار مالی غیرقانونی بودند که توسط شهردار سابق تهران، اختراع شدند. براساس آن، تراکم سیار خریدوفروش و جابه جا می‌شد. هشت کارگزاری در تهران انتخاب شده بودند که آنها نیز وابسته به برخی نهادها بودند، در آنها منابع کاملا غیرشفافی با قیمت‌های توافقی جابه جا می‌شد. متاسفانه، چندهزار هولوگرام در اختیار این موسسات جابه جا می‌شد.
هزینه، رو به آسمان!


معاون برنامه ریزی و توسعه شهری شهرداری تهران گفت: آقای قالیباف، 185هزارمیلیاردتومان هزینه کرده است، یعنی سالانه مبلغی معادل 24 هزار میلیارد تومان هزینه کرده است، اینکه دائم می‌گویند ما پل و مترو ساختیم، آنها را به چه قیمتی ساخته‌اند؟ به قیمتی که فساد همه زندگی این شهر را فرا گرفته است و در تمامی ارزیابی ها، شهرداری تهران شاگرد اول فساد بوده است. بروید و ارزیابی‌های بین‌المللی را که هر ساله برای سنجش درک فساد انجام می‌شود را ببینید، به نحوی که وقتی سازمان‌های ایران را از لحاظ درصد فساد ارزیابی می‌کنند، رتبه اول را شهرداری تهران به خود اختصاص می‌دهد. فرصت‌های بزرگی در این شهر از بین رفته است و تنها در عرض سال 92 تا 95، 110 هکتار از باغات تهران از بین رفته است و تحت عنوان مصوبه «برج باغ‌ها» تبدیل به ساختمان شده است. از این‌رو اگر بخواهیم از سال 82 آمار بگیریم، این رقم سر به آسمان می‌کشد. وی گفت: دیدیم چه کسانی و با چه قیمتی، در منطقه 22 که قرار بود تراکم اضافی در آن «صفر» باشد و به عنوان مجاری تنفسی تهران باشد، برج‌های آن چنانی ساخته‌اند. اصلاح این ساختار بودجه زمان می‌برد و در یک بازه چندماهه امکان‌پذیر نیست، باید پرسید پایه تراکم فروشی در چه زمانی گذاشته شد؟ چه کسانی این بنای کج فسادبرانگیز را در شهر تهران گذاشتند؟ تبدیل باغات به بلندمرتبه‌ها در چه دوره ای آغاز شد؟ مردم انتظار دارند کسانی که در طول 8 سال نتوانستند اصلاحاتی انجام دهند، سدی بر راه مدیریت تازه که عزم کرده تا به هیچ وجه زیر‌بار رویه‌های فسادانگیز نرود، نشوند. وی با بیان اینکه، فشاری که طی ماه‌های اخیر روی شهرداری بوده بسیار غیرمتعارف است، گفت: عده ای از روز اول گفتند آقای نجفی شهردار شش ماهه است و الان که می‌بینند ایشان بسیار جدی ایستاده می‌خواهند شش ماهه شدن وی را محقق کنند و هر روز شایعه ای علیه ایشان می‌سازند. آنها هر روز برای رسیدن به اهداف خود از هر رویه ای استفاده می‌کنند. شهادت می‌دهم، دکتر نجفی غیر از توانایی و انصاف، از حیث سلامت مالی نیز زبانزد است.
غول فربه و بزرگ!
یاشار سلطانی نیز در این نشست گفت: در این هشت ساله، که به‌طور مشخص در حوزه مدیریت شهری کار کردم، می‌دانم که مدیران شهرداری با چه فشارها و هجمه‌هایی مواجه هستند. مدیران در برخورد با غولی که 12 سال فربه شده است و نمی‌توان تکانش داد، به این نتیجه رسیدند که باید دست و پایش را قطع کنند و مسیر را برای اصلاح، هموار سازند. وی افزود: خوشحالیم که مدیری سالم، خوش‌فکر و مدیری بودجه‌ای، شهردار تهران شده است. انتظاری که ما داشتیم این بود که اولین تحول را در حوزه بودجه شاهد باشیم، به دلیل اینکه تخصص ایشان بیشتر در بحث بودجه بوده و به صورت بسیار خوب در سطح کلان مدیریت کرده است. اما با نگریستن به برخی موارد، عملا این انتظار، به آن شکلی که باید ما را راضی نکرد. چرا که ما انتظار حذف بخش اعظمی از زیرردیف‌های بودجه را داشتیم اما متاسفانه این اتفاق نیفتاد. وی با اشاره به اینکه، 25درصد درآمد پایدار در شهرداری تهران وجود دارد، گفت: خلأیی که وجود دارد پاسخ به این سوال است که قرار است 75درصد مابقی درآمدها چگونه تامین شوند؟ آیا قرار است از همان بخش تراکم، که در بودجه امسال نیز دیده می‌شود، تامین شود؟ آیا قرار است باز شاهد تخریب باغات باشیم؟ چرا ردیف بودجه مراکزی که سال‌های سال شاهد تامین بودجه آنها هستیم، قطع نمی شوند؟ افکار عمومی و مردم که پای صندوق آمدند، خواسته ها و مطالباتی داشتند و آقای نجفی از دل شورایی بیرون آمده است که بیش از یک میلیون نفر در تهران به آن رأی داده اند. سلطانی در ادامه گفت: شهردار تهران اخیرا گفته است: هنوز شهرداری نمی داند چه میزان املاک دارد زیرا در گذر زمان، املاک جدیدی کشف می شوند یا اینکه تعداد زیادی از این املاک، در اختیار عده ای خاص یا نهادهایی خاص است و تنها تعداد محدودی از املاک شهرداری در اختیار نهادها، شناخته شده و در بسیاری موارد هیچ اجاره بهایی به شهرداری پرداخت نمی‌شود.