روزنامه ابتکار
1396/11/14
نامزدهای چهارمین دوره پایتخت کتاب سال معرفی شدند از ری تا خورموج در انتظار پایتختی کتاب ایران
فاطمه امینالرعایادیروز علی‌اصغر سیدآبادی، مدیرکل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی فرهنگی، در خبری اعلام کرد که 20 نامزد راه‌یافته به مرحله نهایی داوری انتخاب پایتخت کتاب ایران معرفی شدند.
بیستم شهریور ماه امسال معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در فراخوانی از متقضیان خواست تا برای انتخاب چهارمین دوره پایتخت کتاب سال ایران اقدام کنند و حالا در شمارش‌های معکوس، 20 شهر از میان 150 شهر از سراسر کشور نامزد دریافت این لقب برای سال 97 شده‌‌اند. اما «پایتخت کتاب» در ایران از کی و با چه هدفی آغاز شد؟
سال 1394 برای اولین بار در ایران طرح پایتخت کتاب سال عملیاتی شد. در نخستین دوره این طرح، ۶۴ شهر، ۳۹۰ طرح و برنامه را به دبیرخانه مرکزی انتخاب و معرفی پایتخت کتاب ایران ارسال کردند تا به عنوان پایتخت کتاب سال کشور انتخاب شوند. پس از ارزیابی‌های کارشناسی ۱۰ شهر به مرحله نهایی راه پیدا کردند و هیئت داوران با در نظر گرفتن اهداف و شاخص‌های ارزیابی، در مرحله نخست شهرهای یزد، بوشهر، گنبدکاووس، نیشابور و اهواز را به عنوان نامزدهای نهایی جشنواره معرفی کردند. در نهایت اهواز به دلیل ارائه برنامه‌های نوآورانه، مشارکت‌جویانه، موثر و منسجم و استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی، تشکل‌های مردمی، صنایع و مراکز ورزشی و فرهنگی، لوح افتخار وزرای کشور و فرهنگ و ارشاد اسلامی و لوح تقدیر کمیسیون ملی یونسکو را دریافت کرد و به عنوان اولین پایتخت کتاب سال در ایران انتخاب شد. در سال‌های بعد نیشابور و بندر بوشهر به ترتیب این عنوان را از آن خود کردند.
این طرح از ابتدا با اهداف مختلفی پایه‌گذاری شد. شاید مهم‌ترین هدف انتخاب هر ساله شهری به عنوان پایتختی برای کتاب کمک به توسعه پایدار، فرهنگی و اجتماع‌محور شهرها باشد. در مرحله بعدی پایه‌گذاران این طرح به دنبال انسجام بخشیدن به فعالیت‌های فرهنگی در شهرهای مختلف با محوریت کتاب و کتابخوانی بودند. همچنین کشف، جذب، ساماندهی و بهره‌گیری از امکانات و ظرفیت‌های محلی و بومی برای ترویج کتابخوانی و تقویت برنامه‌ریزی و نگاه به آینده در حوزه کتاب و کتابخوانی از دیگر اهداف این طرح بود.
اما هر شهر موظف است در راستای اهداف کلی این طرح برنامه‌هایی را تدوین کرده و برای دبیرخانه ارسال کند و در آن برنامه‌ها، فعالیت‌ها و اقداماتی را که به طور ویژه برای پایتخت کتاب طراحی شده باشد، اعلام کنند. این برنامه‌های باید حتما متناسب با نیازهای محلی، آیین‌های بومی و ارزش‌های دینی و ملی باشند و تاثیرات پایداری در ارتقاء سطح فرهنگ کتابخوانی داشته باشند. همچنین این برنامه‌ها باید با مشارکت مردمی به نتیجه برسند و بتوانند شرکت‌های بزرگ تجاری، کارخانه ها و دستگاه‌های اجرایی را مجاب کنند تا در تامین هزینه‌های این طرح سرمایه‌گذاری کنند. اما یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های برنامه ارائه شده این است که باید برنامه و طرح پیشنهادی باید چنان قوی و با اسلوب باشد که بتوان آن را در دیگر شهرها نیز عملیاتی کرد و از آن الگو گرفت، بنابراین این برنامه باید هم در محتوا و هم در نحوه اجرای آن نوآورانه باشد و در نهایت قابلیت و ضمانت اجرایی و همچنین جدول زمانی قابل ارزیابی و پیگیری دقیق داشته باشد.
اما چرا انتخاب شهری به عنوان پایتخت کتاب حائز اهمیت است؟ در سال‌های اخیر در ایران با گسترده شدن دامنه استفاده از فضای مجازی، با ورود محتواهای فرهنگی مختلف و متفاوتی روبه‌رو هستیم، در بعضی موارد این محتواهای بعضا نامناسب ما را دچار نوعی سوء مصرف فرهنگی کرده است که اگر برای آن چاره‌ای اندیشیده نشود، در نهایت به تهدیدی جدی برای فرهنگ تبدیل خواهد شد. اما راه‌حل چیست؟ مسلما ارائه محتوای مناسب فرهنگی یکی از راهکارهای موثر در کنار آموزش‌های مرتبط خواهد بود و بهترین راه برای دریافت محتوای مناسب توسط افراد مختلف جامعه، افزایش سرانه مطالعه خواهد بود. متاسفانه معضلات فرهنگی آن‌چیزی است که در جامعه ما در درجات آخر اولویت رسیدگی قرار دارند و همین امر باعث ایجاد بحران‌های اخلاقی، آسیب‌های اجتماعی و ... خواهد بود که در صورت برنامه‌ریزی و رسیدگی قابل پیشگیری هستند.
هرگز نباید از نقش موثر کتاب در ارتقاء سطح فرهنگی غافل شد. در صورتی که همچنان سرانه مطالعه مردم در این سطح اندک باقی بماند در چند دهه آینده احتمالا با معضلی بزرگ در حوزه فرهنگ روبه‌رو خواهیم شد. طرح پایتخت کتاب سال، با هدف برنامه‌ریزی و اثرگذاری بلند‌مدت در حوزه فرهنگ در تلاش است تا خوراک فرهنگی لازم برای جامعه در جهت آگاهی بخشیدن را به عموم مردم ارائه کند. در صورت تداوم و موفقیت طرح پایتخت کتاب سال و اجرایی شدن بخش قابل توجهی از برنامه‌های ارائه شده توسط شهرهای منتخب این امید وجود دارد که با آگاهی دادن به افراد جامعه در تمام سطوح فرهنگی این آگاهی ایجاد شود که کتاب و کتابخوانی چه سودمندی‌های فراوانی برای ادامه حیات فرهنگی جامعه خواهد داشت و به دنبال این آگاهی، سرانه مطالعه افزایش پیدا خواهد کرد. تغییر پایتخت کتاب سال در هر سال باعث به وجود آمدن جریانی فرهنگی خواهد شد که در نهایت به تعالی و بهبود جامعه منجر میشود.
نکته قابل تامل دیگر استفاده از نسل جوان در اجرایی کردن برنامه‌ها است. جوانان به عنوان آینده‌سازان کشور باید در ایجاد جریان فرهنگی مذکور نقش قابل توجهی داشته باشند. شناسایی سلیقه نسل جدید و ارائه راه‌هایی برای جذب این نسل به کتابخوانی شاید با استفاده از همین جوانان تضمین‌کننده بهترین نتایج باشد.
در این میان نباید از نقش و وظیفه مسئولان حوزه فرهنگ در کشور غافل شد. درست است که استفاده از نهادهای مردمی امری مهم و انکارناپذیر است اما وظیفه نظارت و حمایت و همچنین سیاستگذاری‌ها در حوزه فرهنگی به عهده نهادهای دولتی است که مسئولان نباید به بهانه مردمی کردن فعالیت‌ها در حوزه فرهنگ از زیر بار مسئولیت آن شانه خالی کنند.
امسال شهرهای کاشان (از استان اصفهان)، صدرا، اِوَز و شیراز (از استان فارس)، دزفول و رامهرمز (از استان خوزستان)، مهاباد (از استان آذربایجان غربی)، یزد، شهرکرد (از استان چهارمحال و بختیاری) ، قزوین، شهر ری (از استان تهران)، بم (از استان کرمان)، خرم‌آباد (از استان لرستان) ، سبزوار (از استان خراسان رضوی)، کلاله (ازاستان گلستان)، بجنورد (از خراسان شمالی)، لاهیجان (از استان گیلان) و کنگان، برازجان و خورموج (از استان بوشهر)، به‌‌عنوان 20 نامزد راه‌یافته به مرحله نهایی داوری انتخاب پایتخت کتاب ایران، به هیات داوران نهایی معرفی شدند. قرار است مراسم پایانی این برنامه هشتم اسفندماه در سالن اجلاس سران با حضور مسئولان کشوری و فرهیختگان حوزه فرهنگ برگزار شود.
در جهانی که یکی از شاخصه‌های توسعه دسترسی آسان به کتاب عنوان شده است، طرح‌هایی مشابه پایتخت کتاب سال ما را در دستیابی به توسعه پایدار، ترقی و رشد فرهنگی و اجتماعی یاری خواهد کرد، باشد که پایتخت کتاب امسال هم بتواند گام‌هایی در جهت سوق جامعه به سمت تعالی بردارد.
سایر اخبار این روزنامه
حسن روحانی در سفر به کرمان:
این حق مردم است که در بیان نظراتشان آزاد باشند
«ابتکار»تاثیر نقش آفرینی سید ابراهیم رئیسی در انتخابات مجلس را بررسی کرد
بازی تکراری ژنرال‌ها
واریز 24 ساعته پول خرید از طریق پایانه‌های فروشگاهی به حساب فروشندگان، آنها را به سوی فروش نقدی متمایل ساخته است
محممدعلی وکیلی
کامیابی وناکامی های راه طی شده
«ابتکار» از آغاز سی وششمین جشنواره فیلم فجر گزارش می دهد
یادبود رفتگان، نکوداشت ماندگان
«ابتکار» پیامدهای حمله ترکیه به شمال سوریه را بررسی می‌کند
اردوغان و ماجرای یک حمله
نامزدهای چهارمین دوره پایتخت کتاب سال معرفی شدند
از ری تا خورموج در انتظار پایتختی کتاب ایران
به دنبال انتقادها پس از انتشار متن حکم مطرح شد
توضیحات محسنی‌اژه‌ای درباره پرونده سعید طوسی
پاسخ معاون بازسازی و مسکن روستایی بنیاد مسکن به انتقادها در گفت و گو با «ابتکار»:
«ابتکار» در گفت‌وگو با دستفروشان چهارراه ولی‌عصر از طرح جمع‌آوری آنها گزارش می‌دهد
