سقف فروش دلار به افراد پایین آمد

گروه اقتصادی- روزهای منتهی به پایان سال است، مردم نگران تامین نیازهای ارزی برای سفرهای نوروزی شان هستند و هر روز پشت در صرافی‌ها صف می‌بندند تا شاید بتوانند ارزی را که می‌خواهند، دریافت کنند‌‌. همین صف بستن‌های ممتد بازار را دچار چندگانگی‌های زیادی کرده و باز هم بازار را برای حضور دلالان گرم کرده است‌‌.
قیمت‌ها اما باز هم چند نرخی‌اند و هر نهادی با خیال اینکه می‌تواند از آب گل‌آلود ماهی بگیرد خود را از بازار جدا کرده و قیمت‌های خود را به بازار تحمیل می‌کند‌‌. دولت می‌گوید قیمت دلار در کانال 4400 تومان قرار دارد و ما این قیمت را به صرافی‌ها ابلاغ کرده‌ایم؛ اما صرافی‌ها بر خلاف این قیمت‌ها در سامانه سنا قیمت‌های بالای 4700 تومان را آن هم برای خرید اعلام می‌کنند‌‌. واضح است که قیمت فروش‌ها بالاتر از 4700 تومان خواهد بود‌‌.
با وجود آنکه در شرایط کنونی بازار نرخ‌های سه گانه‌ای را به خود می‌بیند اما نکته جالب این است که مقامات باز هم اصرار می‌کنند که در تلاش برای یکسان‌سازی نرخ ارز هستیم‌‌. رییس کل بانک مرکزی با اعلام اینکه رصد تراکنش‌های مشکوک بانکی ادامه خواهد داشت، از برخورد با فعالیت‌های سوداگرانه ارزی خبر داد‌‌. ولی‌الله سیف با اشاره به تداوم رصد تراکنش‌های مشکوک بانکی برای ممانعت از رونق سوداگری در بازار ارز، در خصوص یکسان‌سازی نرخ ارز گفت: برای یکسان‌سازی نرخ ارز نیازمند پیش نیاز و مقدماتی هستیم که این مهم باید عملیاتی شود‌‌. وی ادامه داد: اینکه تخصیص ارز مبادله‌ای در حال محدود شدن است اقدامی در راستای یکسان‌سازی نرخ ارز محسوب می‌شود، البته بانک مرکزی در راستای انجام این مهم به موضوعات دیگر مانند ارتقای روابط بانکی در سطح بین‌المللی توجه می‌کند تا امکان دسترسی به منابع مالی و تسهیل مبادلات در سطح بین‌المللی بیشتر تسهیل شود‌‌. اما باید بگوییم تا پیش از اینکه بازار تا این حد دچار آشفتگی نبود دولتمردان نتوانستند گامی در جهت یکسان‌سازی نرخ ارز بردارند اما اکنون و در شرایطی که دولت و دلالان و نرخ‌های مبادله‌ای قیمت‌های متفاوتی به خود گرفته‌اند چگونه می‌خواهند در این راه قدم بگذارند‌‌.
از طرفی وزیر امور اقتصادی و دارایی نیز با بیان اینکه نرخ ارز به صورت غیردستوری افزایش یافته است، گفت‌:‌ نرخ فعلی ارز واقعی نیست‌‌. مسعود کرباسیان در مورد این مساله که اکنون نرخ دلار در بازار بیش از 4800 تومان است، گفت: نه؛ قیمت‌ها 4800 تومانی که می‌گویید، نیست‌‌.


اما سوال این است که اگر این نرخ‌ها در بازار وجود ندارد پس دلیل صف‌های ممتد برای خرید ارز چیست و چه چیزی مردم را برای خرید ارز موردنیازشان از ساعات اولیه صبح به پشت در صرافی‌ها می‌کشاند و در پایان نیز با دستان خالی به خانه‌هایشان بازگردند و چه چیزی زمینه را برای حضور دلالان در بازار فراهم می‌کند‌‌. این در حالی است که بعضی از صرافی‌ها می‌گویند به دلیل استقبال بالای مردم برای خرید دلار بانکی، در همان ساعت‌های اولیه ارزمان تمام شد‌.
به نظر می‌رسد دولت هر ابزاری که به کار می‌گیرد کنترلی بر روند اجرای آن ندارد و بدون دور اندیشی و بدون هیچ‌گونه تدبیری تنها سعی می‌کند سیاست‌های دستوری‌اش را بر بازار تحمیل کند‌‌. به عبارتی در بازاری که دولتمردان ساخته‌اند تا خریداران براساس آنچه نرخ‌های قانونی برای آن اعلام شده به تامین ارز مورد نیازشان بپردازند باید گفت این بازار نیز خود دچار نوسان شده است؛ جالب است که دولت در تلاش است تا نوسانات را مهار کند و از اهرم‌ها و ابزارهای مختلفی هم استفاده کرده اما به نوسانات جدیدی در بازار دامن زده است‌‌.
اگر تا چند روز گذشته محدودیتی در عرضه ارز به خریداران وجود نداشت، از دیروز اما محدودیت‌ها بیشتر شده و به هر فرد بیش از هزار دلار فروخته نمی‌‌شود‌‌. به گفته صرافی‌هایی که ارز می‌فروشند «فروش دلار منوط به داشتن کارت ملی است و به ازای هر فرد بیش از هزار دلار فروخته نمی‌شود» که عملا سقف برای فروش دلار است‌‌. از طرفی بیشتر صرافی‌ها از خرید و فروش ارز (دلار و یورو) خودداری و اظهار می‌کنند که این دو نوع ارز را ندارند‌‌. بررسی‌ها از حوالی خیابان فردوسی نشان می‌دهد که تنها چهار یا پنج صرافی، دلار و یورو می‌فروشند و به دلیل این محدودیت در عرضه، مردم مقابل این صرافی‌ها تجمع کرده‌اند و صف‌های طولانی خرید تشکیل شده است‌.
به نظر می‌رسد بسته جدید دولتمردان که به بانک مرکزی ابلاغ کرد تا بازار را از وجود این التهابات نجات دهد تاکنون نتوانسته پاسخگوی نیاز بازار باشد و به گونه‌ای دیگر به التهابات جدیدی در بازار دامن زده است‌‌. در این زمینه پیمان قربانی، معاون اقتصادی بانک مرکزی گفت: ارائه گواهی سپرده ۲۰ درصدی، با توجه به کوتاه مدت بودن بسته ضدالتهابات ارزی نمی‌تواند شکست سیاستی بانک مرکزی در نرخ سود قلمداد شود‌‌. سیاست‌های پولی ماهیت کوتاه‌مدت دارد و بانک مرکزی استراتژی‌های کلی در خصوص مبارزه با تورم و تعیین نرخ‌های کلیدی اقتصاد مانند نرخ ارز و نرخ سود متناسب با متغیر‌های بنیادین را مدنظر قرار می‌دهد‌‌. کامران ندری، کارشناس حوزه بانکی نیز گفته بود: سیاست انتشار اوراق در شرایط فعلی، سیاستی صحیح و یکی از گزینه‌های موثر برای جمع‌آوری نقدینگی بوده است‌‌. عرضه اوراق گواهی سپرده نیز روز پنجشنبه گذشته به اتمام رسید و زمان عرضه آن تمدید نخواهد شد و انتشار آن در حالی به اتمام رسیده که این سیاست به خودی خود نتوانست تاثیری بر بازگشت آرامش به بازار داشته باشد‌‌. با وجود اتمام طرح انتشار اوراق گواهی سپرده دو طرح دیگر یعنی انتشار اوراق سپرده ارزی مبتنی بر ریال در بانک‌ها اجرایی می‌شود‌‌. روال دریافت گواهی سپرده ریالی مبتنی بر ارز از این قرار است که متقاضی با مراجعه به بانک و اعلام درخواست برای دریافت این گواهی که مثلا بر مبنای دلار باشد نرخ میانگین دلار از زمان اعلام تقاضای وی تا یک ماه قبل در سامانه سنا مورد بررسی قرار می‌گیرد و گواهی بر مبنای این نرخ برای سپرده‌گذار صادر می‌شود‌‌. البته دریافت مبلغ ریالی است و در زمان سررسید نرخ میانگین یک هفته قبل از آن در سامانه سنا مبنای پرداخت وجه سپرده‌گذاری شده است که باز هم ریالی انجام می‌شود‌‌. اگر گواهی سپرده ارزی یک ساله باشد به آن سود چهار و دو ساله 5/4 درصد تعلق می‌گیرد‌‌. (سود سپرده‌گذاری ارزی شش درصد است)‌‌. بانک مرکزی تاکنون هیچ گزارشی در مورد عملکرد انتشار سپرده گواهی ارز منتشر نکرده، ولی از اعلام رییس کل بانک مرکزی این‌گونه بر می‌آید استقبالی از این اوراق نشده است‌.
اما در رابطه با پیش‌فروش سکه نیز از ۲۸ بهمن‌ماه سکه‌های تمام بهار آزادی از کانال بانک ملی با دو سررسید یک ساله با قیمت قطعی یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان و سررسید شش ماهه با نرخ قطعی یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان پیش‌فروش می‌شود و این روند فعلا ادامه خواهد داشت‌‌. در رابطه با پیش‌فروش هم چندان استقبال قابل توجه نبود و تا هشتم اسفندماه حدود ۳۰۰ هزار قطعه سکه فروش رفته بود که در مجموع بیانگر جذب حدود ۴۲۰ میلیارد تومان است‌‌. همزمان با پیش‌فروش سکه حراج آن در بانک کارگشایی که از حدود دو ماه پیش شروع شده بود ادامه دارد‌. در خصوص آنچه دولتمردان اعلام می‌کنند که ماهیت سیاست‌های پولی کوتاه مدت بودن آن است باید گفت که حتی اگر سیاست‌های پولی بانک مرکزی کوتاه‌مدت نیز باشد اثرات خود را در بلندمدت بر بازار خواهد گذاشت چه آنکه نوسانات بازار با وجود گذشت سه ماه هنوز هم ادامه دارد و ابلاغ سیاست‌های جدیدی که هر روز رنگ و بوی تازه‌ای به خود می‌گیرد برای کنترل نوسانات نتیجه‌ای نداده است‌‌.
پیش از ابلاغ این بسته‌های ارزی نیز بانک مرکزی با اهرم مالیاتی سعی داشت مقداری از نوسانات بازار بکاهد‌‌. گرچه سیاست‌هایس مالیاتی به جای خود سیاست‌های درستی هستند که می‌توانند مانع از بی‌ثباتی‌های اینچنینی در اقتصاد کشور شوند اما این سیاست‌ها قطعا زمانی نتیجه خواهند داد که در بلندمدت برنامه‌ریزی شده باشند و زمینه‌های اجرای درست آن نیز از قبل برنامه‌ریزی شده باشد‌‌.
در همین خصوص معاون وزیر اقتصاد تغییر در مقررات و توافق با بانک مرکزی در زمینه ارائه اسناد خرید و فروش ارز بالای پنج هزار دلار را منوط به شرایط اقتصادی کشور در سال آینده دانست‌.
سیدکامل تقوی‌نژاد در خصوص احتمال انجام توافق جدید سازمان مالیاتی و بانک مرکزی برای دریافت اسناد معاملات ارز گفت: براساس آیین‌نامه اجرایی که به تصویب وزرای امور اقتصادی و دادگستری رسیده است، اسناد خرید و فروش ارز بالای ۲۵ هزار دلار باید به سازمان مالیاتی ارائه شود‌.
به نظر می‌رسد دولتمردان با وجود اذعان به اینکه سیاست‌هایشان شکست خورده و نتوانسته به مهار کردن التهابات بازار کمک کند اما باز هم در تلاش هستند تا حرف خود را به کرسی بنشانند و اصرار دارند که این سیاست‌ها در هر قالبی که باشد ادامه داشته باشد تا یک جایی به بار بنشیند و بتواند مقداری بازار را در مسیری که آنها انتظار دارند قرار دهد‌‌.
بنابراین باید گفت تا زمانی که سیاست‌های دستوری دولت از هر نوعی که باشد بر بازار حاکم شود و تا زمانی که نتوان فکر اساسی برای بهبود شرایط حاکم بر اقتصاد کشور کرد سیاست‌های کوتاه‌مدت دولتمردان تنها به آشوب‌های بیشتری در بازار دامن می‌زند و نه تنها نمی‌تواند اقتصاد را در مسیر درستی به حرکت درآورد که روز‌به‌روز بر بار مشکلات خود و اقتصاد خواهد افزود و با این اوصاف نمی‌توان چشم‌انداز روشنی از شرایط اقتصادی کشور در آینده نزدیک داشت‌‌.