روزنامه آفتاب یزد
1395/12/22
گزارشی درباره سیستم کارآمد آموزشی چشم بادامی‌ها
آفتاب یزد- علی اکبر سمیعی: ژاپن کشوری است که از دهه‌ها پیش مرزهای فناوری را درنوردیده و در زمره ثروتمندترین و صنعتی‌ترین کشورهای جهان است.کشور آتشفشانی و زلزله‌خیز ژاپن مساحتی کمتر از یک چهارم ایران دارد و جمعیت آن 130میلیون نفر است. بیش از 67در صد این کشور را کوه و جنگل و 15درصد آن را زمین‌های کشاورزی فراگرفته است. این کشور فاقد هرگونه منابع طبیعی مثل نفت وگاز است ولی درآمد سرانه مردم آن 38هزار دلار- 15برابر ایران – است که این نشانگر آن است که سطح رفاه در این کشور آسیایی از آمریکا و بسیاری از کشورهای اروپایی بالاتر است. نرخ سواد در آن متجاوز از 99درصد است و رتبه اول را در زمینه دستاوردهای آموزشی در دنیا دارد.**تاریخچه آموزش وپرورش در ژاپن
هر چند آموزش وپرورش در ژاپن قدمتی دیرینه و چند صد ساله دارد اما تحول اساسی در سیستم آموزشی این کشور پس از جنگ جهانی دوم و شکست ژاپن در این جنگ آغاز شد.پس از جنگ جهانی دوم، ژاپن از هر لحاظ کشوری ویران بود اما ژاپنی‌ها با سختکوشی و تلاش مثال‌زدنی خود ساختن کشورشان را آغاز کردند و برای این منظور بیشترین اهمیت را به سیستم آموزشی خود دادند.
**ساختار آموزش وپرورش در ژاپن
تحصیلات در ژاپن معمولا قبل از کلاس اول ودر پیش دبستانی آغاز میشود. اهمیت مقطع پیش‌دبستانی برای ژاپنی‌ها به قدری است که آنها پیش‌دبستانی را مهمترین دوره یادگیری می‌دانند.تحصیل برای دانش آموزان دوره ابتدایی رایگان و اجباری است (کلاس اول تا نهم.) بیش از 99 درصد بچه‌ها‌یی
که به سن مدرسه رسیده اند در دوره ابتدایی شرکت می‌کنند.بیشتر دانش آموزانی که دوره متوسطه اول را به اتمام می‌رسانند در دوره متوسطه دوم ادامه تحصیل می‌دهند(کلاس دهم تا دوازدهم)
تقریبا یک سوم از دانش آموختگان این دوره در مقاطع بالاتر به تحصیلات خود ادامه می‌دهند.اکثر مدارس و دانشگاهها دانش آموزان خود را از طریق آزمون ورودی بسیار مشکلی می‌پذیرند.به دلیل این که بیشتر مشاغل معتبر در ژاپن به دانش آموختگان دانشگاههای تراز اول اختصاص دارد رقابت در بین دانش‌آموزان برای به‌دست آوردن بهترین دبیرستان و دانشگاه بسیار شدید است.در حدود یک درصد از مدارس ابتدایی، پنج درصد از مدارس متوسطه اول و نزدیک به بیست وپنج درصد از دانشگاههای ژاپن خصوصی هستند. مدارس دوره متوسطه چه خصوصی باشند وچه دولتی به طورغیررسمی براساس میزان موفقیت دانش آموختگان در دانشگاههای معتبر درجه بندی می‌شوند.سال تحصیلی از ماه آوریل تا مارس است و به ترم‌ها‌ی سه‌ماهه‌ای تقسیم میشود که با تعطیلات میان ترم از هم جدا می‌شوند.بنابراین به طور خلاصه باید گفت: دوره تحصیل شامل 6سال ابتدایی 3 سال دوره اول دبیرستان و3سال دوره دوم دبیرستان است.
**سیاست‌ها‌ی آموزشی:
ژاپنی‌ها مفاهیم بسیار محکم و پر دوامی را در سیاست‌ها‌ی آموزشی خود رد یابی می‌کنند، دانش‌آموزان آنها باید در آینده قادر باشند منابع انسانی مطمئنی برحسب خرد و سلامت جسمانی معرفی شوند. اهداف آموزشی ژاپنی‌ها عبارتند از:
= ایجاد ظرفیت شامل توانایی آکادمیک و فردی برای هریک از دانش آموزان.
= بارور ساختن مقوله انسانیت دانش آموزان، نظم و انضباط و توجه به کار جمعی و احترام به طبیعت و حساس و دقیق بودن.
= بهبود توان جسمانی و روحی دانش آموزان ژاپنی و سلامت آنان.
**هزینه‌ها‌ی آموزشی:
اصولا" در ژاپن دولت مدیریت هزینه را در اختیار دارد و همه در آمد‌ها با چشم تیزبین دولت مورد بررسی قرار می‌گیرد و دولت از طریق فرهنگ‌سازی در تلاش است تا مردم مهمترین دغدغه خود را داشتن مدارس زیبا، پویا، زنده و قابل قبول بدانند در این رابطه دولت ژاپن حضور در مدارس را تا سال نهم اجباری نموده و تدارکات
ویژه‌ای برای آن طراحی کرده است و کلیه ژاپنی‌ها در پوشش تحصیلی قرار دارند. دولت ژاپن حتی برای مدارس ودانشگاههای خصوصی نیز حدود 20 درصد هزینه‌ها را می‌پردازد.
**آموزش معلمان:
ژاپنی‌ها به معلمان و دانش افزایی آنها بسیار اهمیت داده و دانشگاهها و مراکز معتبر و کالج‌ها به معلمان آموزش حرفه‌ای می‌دهند. موضوعات آموزش معلمان در دو سطح می‌باشد. موضوعات گروه A : شامل زبان ژاپنی، ریاضیات، علوم، زبان انگلیسی، مطالعات اجتماعی، موسیقی، هنر، بهداشت، ورزش، هنر‌ها‌ی صنعتی، اقتصاد خانواده، راهنمای فنی و حرفه‌ای و کار عملی و موضوعات گروه B: این موضوعات در ردیف شغلی و حرفه‌ای معلمان قرار دارد. شغل آموزشی، فلسفه تعلیم و تربیت، تاریخچه آموزش، سرپرستی آموزش، اخلاق، مطالعات برنامه درسی و آموزشی، روشهای آموزش، مشاوره و جامعه شناسی آموزش و پرورش. در ژاپن فقط گرفتن گواهی لیسانس برای تعلیم و تربیت کافی نیست شاید همین برابر زمان را معلمان ملزم می‌شوند تا گواهینامه‌ها‌ی A و B را برای مشاغل خود دریافت نمایند تا به درجه تخصص برسند.معلمان در گروههای کوچک و در یک فضای بسیار آرام و جذاب به بحث و بررسی دروس می‌پردازند و تمرین آموزش می‌کنند. در طول آموزش معلمان با کلیه فنون تدریس، مشاهده، شیوه برخورد با دانش آموز، روانشناسی تربیتی و جامعه‌شناسی آموزش و پرورش آشنا می‌شوند؛ همچنین برای معلمان جدید و فاقد مهارت لازم کارگاه آموزش یکساله وجود دارد و گروههای پژوهش آموزشی و مطالعه موضوعات برای آنها تشکیل میشود به علت شغل جذاب و پر منزلت معلمی فشار‌ها‌ی زیادی به دولت می‌آید تا تحصیلکرده‌ها این شغل را احراز کنند به همین جهت برای شکستن جو روانی جامعه در آخرین اصلاحات پیشنهاد کاهش حقوق معلمان مطرح بوده است و در حال حاضر معلمان حرفه‌ای با عنوان مدرس و استاد معرفی می‌شوند و گواهینامه معلمان هر 10 سال تجدید میشود.
**سیستم آموزش فنی و حرفه ای:
مسئله بسیار مهمی که در ژاپن فرهنگ سازی شده این است که مدارس و موسسات صنعتی در جهت آموزش دانش آموزان تا سر حد رسیدن به مهارت تلاش می‌کنند در این راستا دانش آموزان شایسته‌تر را برمی‌گزینند به عنوان مثال کالج تویوتا 5 هزار دانش‌آموز را از دوره راهنمایی و بالاتر با امکانات وسیع آموزش داده و بهترین آنها را در بخش‌ها‌ی کار، تکنسین و مدیریت و... برمی‌گزیند. این بهترین شیوه‌ای است که امروزه موسسات صنعتی برای اثر بخشی آموزش انتخاب کرده‌اند. کارخانه تویوتا با درایت خاصی به تعلیم و تربیت نگاه می‌کنند در واقع رشد تعلیم و تربیت را رشد کارخانه و صنعت خود می‌دانند و به همین دلیل انستیتوی آموزش دانش آموزان را با بهترین امکانات و تجهیزات راه اندازی کرده اند.
**سرایدار مدرسه، مسئول نظافت نیست!
در سیستم آموزشی ژاپن دانش آموزان مسئول نظافت محیط تحصیل‌شان هستند.دانش آموزان ژاپنی باید هرکجایی که حضور و فعالیت دارند را خودشان تمیز کنند! آنها کلاس‌های درس و سرویس‌های بهداشتی را نظافت می‌کنند. نکته این کار اینجاست که آنها باید کار تیمی را یاد بگیرند، مسئولیت‌ها را بین خود تقسیم کنند و توجه بیشتری برای مراقبت از اشیاء (و نه فقط اشخاص) داشته باشند.
