روزنامه ابتکار

تلگرام و مساله اعتماد اجتماعی

سید عبدالکریم محقق - با گفته‌های علاءالدین بروجردی رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس یک بار دیگر بحث فیلتر کردن تلگرام دوباره به جریان افتاد. تلگرام شبکه‌ای مجازی که اطلاعات بیش از ۴۰ میلیون کاربر ایرانی را در خود جای داده است که به فرض جمعیت ۸۰ میلیونی ایرانی بیش از نصف ایرانیان اطلاعات خود را در این فضای مجازی رد و بدل می‌کنند. موسس تلگرام به تازگی ادعا کرد که جمعیت تلگرام ۲۰۰ میلیونی شد و به لحاظ جمعیتی ششمین کشور دنیا شده است و با یک حساب ساده بیش از یک چهارم جمعیت تلگرام ایرانی هستند. یعنی بیش از نصف جمعیت ایرانیان اطلاعات خود را در فضایی رد و بدل و ذخیره می‌کنند که سرورهای آن خارج از کشور قرار دارد. تلگرام برای میلیون‌ها ایرانی محیطی را فراهم کرده که به راحتی کسب و کار خود را در فضای مجازی ایجاد و تا حدودی رونق ببخشند. پس در تاثیرگذاری و اهمیت تلگرام همین بس که فضایی ایجاد شده تا بسیاری از ایرانیان بدون دغدغه‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی فضایی به ظاهر رایگان برای کسب و کار خود پیدا کنند. محیطی که هرچند برخلاف معمول موسس آن که فردی روسی است اما پاول دورف روس چنان فضایی ایجاد کرده که به باور بسیاری ایرانیان فضای امنی برای کسب و کارشان است. وقایع دی ماه ۹۶ و اعتراضات خیابانی در بیش از یکصد شهر ایران که با فراخوان چندین کانال تلگرامی به راه افتاد روی دیگر سکه فضای کسب و کار مجازی رایگانی بود که خود را نشان داد. هرچند واکنش‌های ابتدایی تا حدی مدارا با تلگرام بود اما در ادامه مسئولان را ناچار کرد که برای مدتی به فیلترینگ تلگرام روی بیاورند. سیاستی که واکنش‌های بسیاری را در پی داشت و باعث برداشتن فیلترینگ تلگرام در کوتاه‌ترین زمان ممکن شد.
در این میان گروهی به شدت به مساله فیلترینگ مجدد تلگرام واکنش نشان داده و می‌دهند. گروهی به شدت از فیلترینگ تلگرام حمایت می‌کنند و آن را در راستای منافع ملی می‌دانند. این گروه به ظاهر بدون توجه به اثرات امنیتی و سیاسی تلگرام و صرفا بر مبنای مسائل فرهنگی و اجتماعی، این شبکه را خانه‌برانداز و از بین برنده بنیادهای خانواده‌های ایرانی می‌داند. این طیف از افراد به نظر تمامی مسائل و آسیب‌های اجتماعی و در واقع تمامی مشکلات ناشی از گسست‌های نسلی و اجتماعی را ناشی از نفوذ این شبکه پیام‌رسان می‌بینند. گروهی دیگر اما فیلتر کردن تلگرام و سایر شبکه‌های پیام‌رسان خارجی را همانند سیاست‌های مقابله با دستگاه‌های ویدئو و دیش‌های ماهواره‌ای تجربه‌ای محکوم به شکست می‌دانند. هر چند تجربه دستگاه‌های ویدئویی و دیش‌های ماهواره‌ای نشان می‌دهد که تکنولوژی‌های ارتباطی اصولا راه‌های خود را در بین مردم باز می‌کنند و سد کردن راه آنها اشتباه است.
با این حال نکته‌ای که در میان اظهارات هر دو گروه در خصوص نحوه برخورد با تلگرام و یا سایر تکنولوژی‌های ارتباطی مغفول مانده بحث اعتماد و یا عدم اعتماد اجتماعی در خصوص سیاست‌های مقابله با همراهی با شبکه‌های ارتباطی است. به باور بسیاری امروز آنچه جامعه ایرانی با آن روبروست سطح پایین اعتماد عمومی و اجتماعی است. اعتماد عمومی ارزشمندترین سرمایه اجتماعی است. پژوهش‌های متعدد فرسایش اعتماد اجتماعی را میان ایرانیان نشان می‌دهد. در حالی که شاخص اعتماد اجتماعی در سال ۱۳۵۲ بیش از ۶۴ درصد را نشان می‌داد، این آمار در سال‌های اخیر به شدت پایین آمده و به کمتر از ۲۴ درصد رسیده است. بنابراین به نظر می‌رسد تا سیاستگذاران ارشد کشور تا نسبت به مقوله اعتماد اجتماعی کم توجه باشند هرگونه برخورد و یا عدم برخورد با هرگونه تکنولوژی ارتباطی به نتایج دلخواهی نمی‌رسد. امروزه اطلاعات بیش از ۴۰ میلیون کاربر ایرانی در شبکه‌ای مجازی است که تبعات امنیتی بسیاری را ممکن است در آینده در پی داشته باشد. به همین خاطر است که طیفی از حاکمیت ممکن است به خاطر همین تبعات موافق فیلترینگ تلگرام و یا سایر سکه‌های ارتباطی هستند؛ امری که همانگونه که در بالا ذکر شده به لحاظ سابقه برخورد با سایر تکنولوژی‌ها امکان‌پذیر نخواهد بود و منجر به شکست است. به هر حال طیف‌ها و گروه‌های سیاسی در کشور دیدگاه‌های مختلفی در این خصوص ارائه کرده‌اند و متاسفانه نحوه مواجه با شبکه‌های اجتماعی را به نظر به شدت سیاسی کرده و از امر مهم که همان کاهش اعتماد اجتماعی میان ایرانیان است غافل شده‌اند. قطعا کم توجهی به مقوله اعتماد اجتماعی واجد تبعات بسیاری است که در آینده‌ای نه چندان دور گریبان‌گیر ایران‌مان خواهد بود.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
مناظره‌اي در مورد حجاب (اعتماد)مریلا زارعی با نقاب مادر افسرده و قاتل مظلوم (خراسان) فاجعه برجام در انتظار لایحه عفاف! (یادداشت روز) (کيهان)
سایر اخبار این روزنامه
نامگذاری سال 97 از سوی رهبر انقلاب با عنوان «حمایت از کالای ایرانی» مخاطب شعار امسال همه آحاد ملت از جمله مسئولان هستند دلایل اقدامات انجام شده، نتایج و راهکارها درباره عبور نرخ دلار از مرز 5هزار تومان بررسی شد آیا فیلترینگ تلگرام واقعا مردم را به سوی استفاده از پیام رسان های داخلی سوق می دهد؟ رضا دهکی از آن 13 روز برای این 352 روز شعار سال 97 چگونه محقق می شود؟ بایدها ونبایدهای « ساخت ایران » سال 97 با رشد 21 درصدی سفر آغاز شد هدیه نوروز به گردشگری «ابتکار» از حاشیه های فصل طلایی سینمای ایران گزارش می‌دهد دوئل نابرابر اکران‌های نوروزی حمید هیراد،‌ ترانه هایش و اعتراض ترانه سرایان به او جنجالی ترین موضوع موسیقی ایران در ابتدای سال 97 بود انتصاب جان بولتون به عنوان مشاور امنیت ملی آمریکا 10 روز پس از انتصاب مایک پمپئو به وزارت خارجه چه پیامی دارد؟ عبدالفتاح السیسی دوباره رئیس جمهوری مصر شد سیسی در راه مبارک عبدالفتاح السیسی دوباره رئیس جمهوری مصر شد سیسی در راه مبارک پرسپولیس با تساوی صعود کرد، استقلال با برد صدرنشین ماند سیزده بدر خوش سرخابی در آسیا تلگرام و مساله اعتماد اجتماعی