روزنامه قانون
1397/01/23
در بند فيلتر ينگ
نبود يك پيام رسان با زيرساخت قوي به عنوان جايگزين و عدم اطمينان مردم به پيام رسان‌هاي داخلي ضربه بزرگي را به جامعه و فضاي كسب و كارهاي مجازي وارد ميكنداگر مسئولان معتقدند كه اين پيام‌رسان معايبي براي جامعه دارد، بايد اين معايب را به صورت شفاف به مردم اعلام و به شكل عملي براي آن‌ها ثابت كنند تا اعتماد جمعي جلب شود
زماني كه منفعت يك پيام‌رسان بيش از ضرر و زيان آن باشد، بايد از آن استفاده كرد تا زماني كه پيام‌رسان ديگري مشابه آن جايگزين شود
تهدید بزرگي توسط سرور‌های خارجی و پیام‌رسان‌هایی مانند تلگرام با تمرکز بر اقتصاد ما ایجاد شده که البته این موضوع بین‌المللی است
اميدواريم مسئولان كارشناسي دقيق انجام دهند و سپس آن را اجرايي كنند. نبايد بلافاصله تصميمي را اجرايي كرد و بعدها متوجه معايب آن شد
هنوز پيام‌رسان داخلي نداريم كه جاي تلگرام را بگيرد؛ اين شبكه اجتماعي نسبت به ساير شبكه‌ها بسيار جامع و كامل است
فيلترينگ واژه آشنايي براي ما ايرانيان است. سانسور يا محدود شدن دسترسي كاربران به وبگاه‌ها و خدمات اينترنتي در ايران موضوعي تكراري بوده كه هر از چندگاهي اعمال مي‌شود. در خصوص پيام رسان‌ها و شبكه‌هاي اجتماعي نيز پس از ايجاد و رواج آن‌ها در ايران بحث فيلترينگ نيز مطرح و در برخي موارد به چالشي بدل شده است. چند ماه پيش بود كه به دليل مسائل و تنش‌هاي سياسي داخل كشور برخي از شبكه‌هاي اجتماعي فيلتر و فضاي كسب و كار آن‌ها مختل شد. اين وضعيت مورد انتقاد مردم،كارشناسان و صاحبان اين كسب وكارها قرار گرفت و ضرر و زيان بسياري را به آن‌ها تحميل كرد. اكنون باز هم صحبت‌هاي ضد و نقيضي در خصوص اعمال فيلترينگ تلگرام بيان مي‌شود. پس از صحبت‌هاي اخير در رابطه با فيلترينگ، ايجاد و گسترش پيام‌رسان‌هاي داخلي از سوي مسئولان مربوطه مطرح شد. از آنجايي كه امنيت در حوزه شبكه‌هاي اجتماعي حرف اول را مي‌زند، اين نگراني كه حريم شخصي افراد مورد بازديد قرار گرفته و به خطر بيفتد، در ميان مردم به وجود آمده است. گويي مردم رغبت چنداني به حضور در شبكه‌هاي اجتماعي داخلي نشان نمي‌دهند. از يك سو عدم اعتماد مردم به اين شبكه‌ها و از سوي ديگر عدم تامين نيازهايي كه با ذائقه فعلي مردم همخواني دارد، دو ايراد يا چالش اصلي شبكه‌هاي اجتماعي داخلي است. به اين ترتيب، در حال حاضر مردم به تلگرام به نوعي عادت كرده‌اند و براي مهاجرت از آن راسخ نيستند. با تمام اين وجود دليل اصلي كه مي‌توان شبكه‌هاي اجتماعي داخلي را با شكست و عدم اقبال مردم رو به روسازد، فقدان زيرساخت‌هاي لازم است.
پشت پا به پيام‌رسان‌هاي داخلي
به گفته برخي كارشناسان حتي اگر مردم نسبت به پيام رسان‌هاي داخلي اعتماد كسب كنند، عدم تامين نيازهاي آن‌ها موجب واپس‌زدگي اين پيام‌رسان‌ها مي‌شود و افراد به راحتي حاضر نيستند به شبكه‌هاي اجتماعي داخلي مهاجرت كنند. به گفته كارشناسان، زير ساخت‌هاي اين پيام رسان‌ها در كشور هنوز تكميل نشده است، به همين دليل پاسخگوي نياز اين حجم از مخاطبان شبكه‌هاي اجتماعي نخواهد بود؛ بنابراين نكته اساسي قوت بخشيدن به زيرساخت‌هاي پيام‌رسان‌هاي داخلي است تا بتوانند از اين طريق به رقابت با پيام رسان‌هاي داخلي يا شبكه‌هاي اجتماعي بپردازند. زماني كه رقابت ميان پيام رسان‌هاي داخلي وخارجي ايجاد شود، مخاطبان به راحتي مي‌توانند پيام‌رسان دلخواه و مورد نياز خود را انتخاب كنند و شايد ديگر لزومي به فيلترينگ و ايجاد نگراني در ميان مردم نباشد.
روي موج اخبار
از ميان ساير پيام رسان‌ها يا شبكه‌هاي اجتماعي، تلگرام این روزها روي موج اخبار سوار شده تا جایی که حتي کار به مجلس و کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی كشيده شده است. در جلسه‌اي كه در كميسيون امينت ملي برگزار شد، به بررسی تهدیدات اقتصادی تلگرام و امنیت پیام‌رسان‌های داخلی پرداخته و در آن تاکید شد؛ بروز شبهات سازمان یافته علیه پیام‌رسان‌های داخلی و برخی فضاسازی‌ها باعث نگرانی مردم و عدم مهاجرت آن‌ها از خانه بیگانه به خانه خودی شده است. حتي رييس كل بانك مركزي نيز نوسانات بازار ارز را گردن فضاي مجازي انداخته است.
نياز وافر پيام‌رسان‌هاي داخلي به زيرساخت
اكنون حدود پنج پیام‌رسان فعال داخلی در کشور وجود داردكه بايد با ارائه تسهیلات، زیرساخت‌های آن‌ها را گسترش دهند تا بتوانند کاربران بیشتری را سرویس دهند. به گفته كريمي قدوسي، يكي از نمايندگان مجلس شوراي اسلامي بحث تسهیلات کسب و کار در فضای مجازی هم از محور‌های مهم مورد توجه است. اکنون ۹۵ درصد فضای مجازی برای مردم به عنوان یک رسانه مورد بهره‌برداری قرار گرفته و برخی خدمات آموزشی کمتر توانسته‌اند از این زیرساخت و فرصت به عنوان توسعه کسب و کار و تسهیلگر فضای اقتصادی استفاده کنند.
اين درحالي‌است كه اكنون كسب و كارهاي بسياري در پيام رسان تلگرام مشغول به فعاليت هستند كه با فيلتر شدن آن تعطيل خواهند شد.
تاكيد رهبري بر حفظ امنيت حريم شخصي
در اين ميان مهم‌ترين و اصلي‌ترين دليلي كه مسئولان براي اجراي فيلترينگ بيان مي‌كنند، مربوط به عدم امنيت و مراقبت از پيام‌هايي است كه در تلگرام منتشر و رد و بدل مي‌شود. به گفته مسئولان مربوطه هنوز شركت تلگرام مجوزي از سوي ايران دريافت نكرده و شرايط را در اين باره قبول نكرده و به همين دليل بحث فيلترينگ آن به صورت جدي مطرح شده است. از طرفي مخاطبان اين شبكه اجتماعي نيز اعتمادي به شبكه‌هاي داخلي يا تحت مجوز ايران ندارند به همين دليل مسئولان معتقدند بايد در اين‌باره فرهنگسازي صورت بگيرد و اعتماد مردم جلب شود تا بتوانند به راحتي به سمت شبكه‌هاي اجتماعي داخلي يا خارجي زير نظر ايران سوق پيدا كنند؛ بنابراين فقط فيلترينگ نمي‌تواند اين وضعيت را حل كرده و مردم را مجاب كند تا به پيام رسان‌هاي داخلي ورود كرده و اعتماد كنند. اين اواخر نيز مقام معظم رهبري در خصوص نگراني مردم از به خطر افتادن امنيت و حريم شخصي در پيام‌رسان‌هاي داخلي گفتند: مسئولان باید امنیت و حریم داخلی مردم و کشور را حفظ کنند. تعرض به امنیت و حریم داخلی مردم «حرام شرعی» است و نباید انجام شود. رهبر انقلاب اسلامی افزودند: متصدیان کار در دستگاه‌های دولتی و قضایی مراقبت کنند تا حریم داخلی زندگی مردم و اسرار آن‌ها محفوظ بماند.
بهانه‌اي به‌نام خدمات پولي
خدمات پولي تلگرام و دل كندن مردم از آن نيز مساله ديگري است كه مسئولان كشور در روزهاي گذشته از آن پرده برداري كردند. از يك سو اعلام پولي شدن خدمات تلگرام و از سوي ديگر شايعه فيلترينگ تلگرام تا 20 روز ديگر موضوعاتي بود كه به نوعي موجب سردرگمي و دلسردي مردم از اين پيام رسان شد. از طرفي شايعات اين روزها بسيار شدت گرفته و مشخص نيست چه اتفاقي در انتظار اين پيام‌رسان باشد. چندي پيش خبري در خصوص پولي شدن خدمات تلگرام منتشر شد و برخی مسئولان داخلی از پولی شدن خدمات آن خبر داده‌اند که تا پایان سال ۲۰۱۸ میلادی اتفاق می‌افتد. اين در حالي‌است كه تلگرام و مدیرعاملش ادعا می‌کنند قصد اضافه کردن سرویس‌های جدیدی دارند و حتی با فناوری جدید بلاک‌چین، آن را غیرقابل فیلتر خواهند کرد. در حالي فيلترينگ امروز بر سر زبان مسئولان افتاده است كه پيامدهاي بسياري را به دنبال خواهد داشت. نبود يك پيام رسان با زيرساخت قوي به عنوان جايگزين و عدم اطمينان مردم به پيام رسان‌هاي داخلي ضربه بزرگي را به جامعه و فضاي كسب و كارهاي مجازي وارد خواهد كرد كه شايد در اين برهه از زمان قابل جبران نباشد. اكنون ۹۰ درصد کاربران فضای مجازی ایران از تلگرام استفاده می‌کنند؛بنابراين مسئولان بايد بهترين تصميم را بگيرند تا لطمه زيادي را در اين شرايط اقتصادي نابسامان به كشور وارد نسازند.
فیلترینگ، شايد زماني ديگر
به اعتقاد كريمي قدوسي، ابتدا زیرساخت‌های فضای مجازی را باید تقویت كرد و گسترش داد که یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌ها پیام‌رسان‌ها هستند؛ در حالی‌که در این زمینه پیام‌رسان‌های خارجی تاکنون در کشور دست برتر را داشتند. تهدید بزرگي توسط سرور‌های خارجی و پیام‌رسان‌هایی مانند تلگرام با تمرکز بر اقتصاد ما ایجاد شده كه آسیب آن چند برابربيشتر از موسسات غیرمجاز مالی است. باید به صورت شفاف برای مردم بيان شود که آیا یک پیام‌رسان داخلی امنیت بیشتری دارد یا نمونه خارجی آن مانند تلگرام که هیچ دولتی در دنیا مسئولیت آن را نپذیرفته است. تا اواخر فروردین قرار است اطلاعات کامل‌تری از پیام رسان‌های داخلی در اختیار مردم قرار گرفته تا شاهد تحولات مهمی در این حوزه باشیم. در این جلسه از ناحیه فیروزآبادی و جهرمی زمان مشخصی برای انجام فیلتر تلگرام اعلام نشد. اکنون زیرساخت‌ها بسیار بهتر از گذشته آماده شده، اگر یک اقدام جهادی صورت بگیرد به زودی فیلتر انجام میشود. براساس این طرح دولت موظف میشود پیام‌رسان‌های داخلی را تقویت کرده و با پیام‌رسان‌های خارجی تهدید كننده، برخورد کنند.
توضیحات وزير و صيانت از حقوق شهروندي
محمدجواد آذری جهرمی، وزير ارتباطات نيز در اینستاگرام خود درباره نتايج جلسه مشترك كميسيون امنيت ملي و اقتصادي مجلس، نوشت: تکنولوژی بلاک‌چین تحول عظیمي در ساختار اعتماد به‌وجود می‌آورد. بحث امنیت اطلاعات و حریم خصوصی بسیار حايز اهمیت است. قوانینی داریم و قوه قضاییه آیین نامه‌ای اعلام کرد اما نیاز به شفاف‌سازی بیشتری دارد. از طرفي نقدهایی از امنیت پیام رسان‌ها مطرح میشود. برخی صحیح است و برخی سیاه نمایی. قوانین حمایتی از شرکت‌ها(پيام رسان‌ها) برای رعایت حریم خصوصی کاربران لازم است. وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از ارائه لایحه‌ای به دولت در زمینه حفظ حریم خصوصی و صیانت حقوق شهروندی در فضای مجازی خبر داده و گفته است: پیام‌رسان‌های داخلی امنیت دارند و هرگز اطلاعات خصوصی افراد در اختیار کسی قرار نمی‌گیرد. تلاش دولت‌ها این است که این رمزگذاری‌ها را بومی و داخلی کنند. این نوع تحولات نیازمند سیاست‌گذاری است؛بنا بر اين احتیاج به حمایت و تقویت پیام‌رسان‌های داخلی با تقسیم وظایف بین دستگاه‌ها هستیم. کیفیت و عملکرد کمی پیام‌رسان‌های داخلی به طور جدی در حال گسترش است و جای خود را باز می‌کند.
جايگزيني براي تلگرام نداريم!
سيد مهدي ميرمهدي كميجاني/ رئیس اتحادیه صنف فناوران رایانه استان تهران
هنوز پيام‌رسان داخلي با قدرت، دسترسي و زيرساخت‌هاي تلگرام نداريم كه جاي آن را بگيرد. در حال حاضر تلگرام نسبت به ساير پيام رسان‌ها بسيار جامع و كامل است.كاربران ايراني و خارجي از آن استفاده مي‌كنند و فكر مي‌كنم برنامه‌كاملي است؛ بنابراين جامعه بزرگي از اين شبكه اجتماعي استفاده مي‌كنند و اگر فيلتر شود با مشكلات زيادي مواجه خواهند شد. به همين دليل لازم است در ابتدا جايگزيني براي تلگرام ايجاد شود و سپس دولتمردان و مسئولان سياسي تصميم بگيرند تلگرام باشد يا نباشد. به اعتقاد بنده زماني كه منفعت يك پيام‌رسان نسبت به ضرر و زيان آن بيشتر باشد، بايد از آن استفاده كرد تا زماني كه پيام‌رسان ديگري مشابه آن جايگزين شود. اما متاسفانه برخي مواقع دولتمردان در كشور ما تصميم‌هايي مي‌گيرند كه در درازمدت موجب ايجاد مشكلات و ضرر و زيان زيادي براي صنوف مختلف و سازمان‌هاي دولتي مي‌شود. اميدواريم مسئولاني كه وظيفه تصميم‌گيري در خصوص تلگرام و فيلترينگ آن را دارند، كارشناسي دقيق انجام دهند و سپس آن را اجرايي كنند. نبايد تصميمي را بگيرند، بلافاصله اجرا كنند و بعدها متوجه معايب آن شوند. ابتدا بايد معايب و محاسن را در نظر بگيرند. اين پيشنهاد من به دولتمردان است. دولت به راحتي مي‌تواند نظارت داشته باشد. همين‌طور كه در حال حاضر اين نظارت را انجام مي‌دهد و كانال هاي متخلف را مسدود مي‌كند. اگر در استفاده از تلگرام نظارت وجود داشته باشد، ديگر نيازي به فيلترينگ آن نيست. تلگرام يك پيام رسان كاملا به صرفه براي همه است. اگر مسئولان معتقدند كه اين پيام رسان معايبي براي جامعه دارد، بايد اين معايب را به صورت شفاف به مردم اعلام و به شكل عملي براي آن‌ها ثابت كنند تا اعتماد جمعي جلب شود.
پيام رساني را انتخاب كنيد كه پاسخگو باشد
رسول جليلي/ عضو شوراي عالي فضاي مجازي
هنوز مطلبي در خصوص قطعي شدن فيلترينگ اعلام نشده است. اينكه برخي معتقدند پيام‌رسان‌هاي داخلي آمادگي لازم را ندارند، اشتباه است. اكنون شبكه‌هاي اجتماعي داخلي و خارجي آمادگي حضور تمامي كاربران تلگرام را دارند و قادرند مجموع كابران تلگرام را بپذيرند. البته پيام‌رسان‌هاي خارجي مجاز نيز قابل اطمينان هستند اما هنوز هيچ پيام‌رسان خارجي مجوزي از ايران دريافت نكرده است؛ بنابراين پيام‌رسان‌هاي داخلي براي مهاجرت كاربران آماده‌اند و نياز مردم را در ايجاد اطلاع رساني كانال آمادگي برطرف مي‌سازند. در حال حاضر تلگرام تهديدهايي را از لحاظ اقتصادي و امنيتي دارد و امكان دارد در برخي موارد آبروي اشخاص را به خطر بيندازد و پيگيري آن مشكل است؛ بنابراين ضرورت دارد كه از محيط انتظام يافته‌تري در فضاي مجازي استفاده كنند. برخي انتقاد مي‌كنند كه براي انتقال كاربران و فيلترينگ زود است اما بايد بگويم نه تنها وقت آن رسيده بلكه دير هم شده است. اگر قرار است محملي براي تبادل پيام ميان مردم وجود داشته باشد، اين محمل بايد از مجاري مربوطه از دولت مجوز داشته باشد تا بعدها اگر اتفاقي براي شهروندي رخ داد، پاسخگو بوده و قابل پيگيري باشد. مردم بايد بدانند وضعيت آينده تلگرام براي تمام كاربران يك تهديد است. شايد تك تك مردم اين احساس را نداشته باشند اما برخوردي كه تلگرام با مخاطبان و جمع ايرانيان دارد از لحاظ اقتصادي، اجتماعي، انتظامي و فرهنگي يك تهديد بوده و به ضرر كل مردم است و نبايد تك تك مردم اين ضرر را تجربه كنند. همان‌طور كه روزي بخشي از مردم در سپردهگذاري موسسات مالي غير مجاز فكر مي‌كردند آن‌ها مجوز دارند و سپردهگذاري به نفع آن‌هاست و ناگهان به ضررشان تمام شد. در پي اين اتفاقات، انتظار مالباختگان از دولت و قوه قضاييه اين بود كه خسارت آن‌ها را بپردازد. دولت بخشي از اين خسارت را از بيت المال پرداخت كرد. در اين مورد به هيچ عنوان هيچ سندي وجود نداشت كه نيروي انتظامي بتواند پيگيري كند و دولت قادر باشد خسارتي به مالباختگان بپردازد. به اين ترتيب اگر در فضاي تلگرام كلاهبرداري صورت بگيرد، دولت و قوه قضاييه قادر به پيگيري نخواهد بود. اكنون اين بحث را به مردم اطلاع‌رساني كرديم؛ اگر مردم امروز به پيام‌رسان‌هاي داخلي و خارجي كه قوانين جمهوري اسلامي را پذيرفته‌اند، اعتماد كنند، به نفع مردم و كسب و كار آينده است. تا در اين راستا پيام‌رسان‌هاي داخلي بتوانند در حفظ حريم خصوصي و اطلاعات مردم تلاش و اعتمادشان را جلب كنند و همچنين در مقابل قانون پاسخگو باشند؛ در حالي كه اكنون تلگرام اين تضمين را به هيچ‌كس نمي‌دهد. هنوز هيچ پيام‌رسان خارجي مجوز نگرفته است اما وزارت ارتباطات طبق مصوبات شوراي عالي فضاي مجازي در تلاش است پيام رسان‌هاي داخلي و خارجي مجوز بگيرند و پس از آن نسبت به هر اطلاعاتي كه رد و بدل مي شود، پاسخگو باشند. مردم به اسنپ، تبسي يا ديجي كالا اعتماد كردند، علاوه بر اينكه مورد پسند جامعه قرار گرفته اگرخطا يا اشكالي صورت بگيرد، ارائه دهنده خدمات مشخص و همه چيز شفاف است. تمام اين خدمات مربوط به يك نسل از فناوري هستند. كساني كه از شبكه‌هاي اجتماعي داخلي انتقاد مي‌كنند، بايد سرويس تلگرام را از لحاظ كيفي نسبت به چهار سال قبل مقايسه كنند! به‌طورحتم نرم افزارها و پيام‌رسان‌هاي داخلي نيز وضعيت بهتري نسبت به چهار سال قبل دارند. همه پيام‌رسان‌ها در سال‌هاي ابتدايي بي‌مشكل نبودند. قبول داريم مشكلاتي در خصوص پيام‌رسان هاي داخلي وجود دارد كه در رقابت با تلگرام برطرف خواهد شد اما اين گونه نيست كه نياز مردم را مرتفع نكنند. مردم اگر دل‌شان به حال خودشان مي‌سوزد، بايد آينده‌نگري داشته باشند و به نرم افزار‌هاي داخلي يا خارجي كه قوانين را قبول كرده‌اند و پاسخگويي دارند، اتكا كنند. از لحاظ كارشناسي همه آنچه تلگرام ارائه مي‌كند در پيام‌رسان‌هاي داخلي و خارجي ديگر نيز موجود است. ممكن است برخي بگويند تلگرام را ترجيح مي‌دهيم كه اين بحث ذائقه افراد است.
