روزنامه ابتکار
1397/01/30
رضا دهکی بی‌نظمی نوین جهانی
رائول کاسترو، برادر فیدل کاسترو بعد از سالها حضور به همراه و بعد از برادرش در راس هرم رهبری کوبا از قدرت کناره‌گیری می‌کند، آن هم در حالی که تنها در حدود 2 سال از آغاز دوران عادی‌سازی روابط آمریکا و کوبا می‌گذرد.رئیس دولت آمریکا ملاقات‌ها در سطوح بالا میان مقام‌های آمریکایی و کره‌شمالی به منظور رایزنی برای دیدار قریب‌الوقوع دونالد ترامپ و کیم جونگ اون را تایید می‌کند. هر روز اخبار جدیدی از اصلاحات بن‌سلمانی در عربستان سعودی شنیده میشود. ابهام‌های نقش اثرگذار روسیه در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا که طرح آن هم به اندازه کافی عجیب بود، همچنان پابرجا مانده است. کنگره حزب کمونیست خلق چین به امکان ریاست جمهوری دائمی شی جین پینگ رای می‌دهد. ترکیه پس از سالها افتخار به سکولاریسم سیاسی، بیشتر غرق اسلام‌گرایی عثمانی- اردوغانی میشود. مصر که از دام دیکتاتوری مبتنی بر جمهوری مبارک به ضرب زور درد و خونریزی به در آمده بود، این بار محمد مرسی را با ویژگی‌های مشابه بر کرسی ریاست‌جمهوری می‌بیند.
به نظر می‌رسد دنیا دیگر مانند گذشته نیست و نمی‌توان آن را به سادگی تحلیل و حتی پیش‌بینی کرد. به نظر می‌رسد آنچه در دو تا سه دهه پایانی قرن گذشته میلادی به عنوان «نظم نوین جهانی» مطرح شد، جای خود را به یک «بی‌نظمی نوین جهانی» داده است. گونه‌ای از بی‌نظمی که دیگر چیزی در آن عجیب نیست و هر رویدادی ممکن است اتفاق بیفتد. البته گاه می‌توان ارتباط‌های معنی‌داری را میان این بی‌نظمی‌ها یافت، با این حال این ارتباط‌ها غالبا از جنس محرک‌ها و کاتالیزورها هستند تا علت و معلول‌ها. مثلا فارغ از ریشه‌های به وجود آمدن داعش، نمی‌توان وجود چنین پدیده‌ای از خون، خشونت و بنیادگرایی عجیب و غریب را در قرن 21م باور کرد. هرچند همین داعش و سیل مهاجران حاصل از جنگ می‌تواند باعث اقبال جریان‌های راست افراطی با گرایش‌های افراطی وطن‌پرستانه و حتی ریسیستی و فاشیستی در کشورهای مقصد اروپایی باشد، اما همچنان قدرت گرفتن این جریان‌ها بعد از تجربه‌های گذشته و حتی از جمله همین ظهور داعش با آن روش تکفیری و فاشیستی در این سالها عجیب به نظر می‌رسد. این موضوع حتی در عرصه‌های داخلی کشورها نیز بسیاری را شگفت‌زده می‌کند. چنان که ظهور دونالد ترامپ در قامت مقیم کاخ سفید علی‌رغم همه ریشه‌های تحلیل شده و جامعه‌شناسی جامعه آمریکایی، با وجود همه آن رفتارها، دروغ‌ها و رسوایی‌ها همچنان عجیب جلوه می‌کند.
این سوال مطرح میشود که گذار از وضعیت ساده‌ای همچون بلوک شرق- بلوک غرب- غیرمتعهد در اواخر هزاره دوم میلادی و رسیدن به پیچیدگی‌های فراوانی که حتی در صورت دریافتن روند منطقی‌شان، همچنان درکشان دشوار به نظر می‌رسد، آیا خود به خود اتفاق افتاده یا روندی حاصل از یک برنامه‌ریزی است؟ در واقع در این ماجرا آیا باید مثلا نظریه «بی‌نظمی» را قبول کنیم یا دایی جان ناپلئون‌وار به دنبال مقصری از جنس «انگلیسا» و مانند آن بگردیم؟ طبیعتا بی‌نظمی موجود پاسخ به این سوال را هم دشوار می‌کند. با این حال باید گفت که بقا در دنیای امروز بدون داشتن تحلیلی مناسب از این شرایط پیچیده و یافتن خطوط این کلاف سردرگم ناممکن خواهد بود. این «برهه حساس»، «پیچ تاریخی» یا هر عنوان دیگری که بر آن قرار دهیم، نیازمند بازنگری در سیاست‌هایی است که صرفا بر قالب «ما-دوست-دشمن» تدوین شده‌اند. دنیای امروز نشان می‌دهد که دوست‌ها می‌توانند به راحتی دشمن و دشمنان می‌توانند به راحتی دوست شوند و هر چقدر جهان از این رویدادها شگفت‌زده شود، آبی هم از آب تکان نخورد.
در چنین دنیایی دیگر اصل تنها بر بقا نیست. در این دنیا علاوه بر بقا و البته برای بقا، باید نه تنها با روزگار هر روز تازه جهان خود را وفق داد که برای رویدادهای پیش‌بینی‌ناپذیر آینده هم آمادگی داشت. چنین روندی نه تنها به تحلیل‌گران قدرتمند نیاز دارد، به این موضوع نیاز دارد که دولت‌ها نیاز به این تحلیل‌گری را درک کنند و تحلیل‌گران نیز بدانند که در حال تفسیر و تحلیل چه پدیده‌ای هستند؛ پدیده‌ای که علاوه بر پیچیدگی، نیاز به سرعت و خلاقیت در مواجهه با آن وجود دارد.
ایستادن و ایستاده ماندن در «بی‌نظمی نوین جهانی» نیازمند نظمی منعطف است که رسیدن به آن می‌تواند بقا و عبور به سلامت هر جامعه و کشوری را از این «برهه حساس» و «پیچ تاریخی» تضمین کند.
سایر اخبار این روزنامه
رهبر انقلاب در دیدار کارکنان وزارت اطلاعات:
کوچک‌ترین تردید درباره صلاحیت افراد باید منعکس شود
«ابتکار» پیشنهاد مدیر جامعه المرتضی را بررسی می‌کند
کشوری به نام «قم » !
کوبای پسا کاستروها به کدام سو می‌رود؟
خداحافظی طولانی
رضا دهکی
بی‌نظمی نوین جهانی
«ابتکار» مصوبه جایگزینی ارز مبنای گزارشگری و داده های مالی را بررسی کرد
تکیه یورو بر صندلی دلار
آیا مردم برای دنبال کردن اخبار مسئولان به پیام‌رسان های داخلی خواهند پیوست؟
رفع انحصار معکوس!
ترامپ مذاکره با کره‌شمالی در بالاترین سطح را تایید کرد
دیدار مخفیانه مایک پمپئو با رهبر کره‌شمالی
«ابتکار» از طرح دوفوریتی و تحقیق و تفحص از خودروسازی گزارش می دهد
منفعت طلبی خودروسازان زیر ذره‌بین بهارستان
علیجانی: عارف خواستار بررسی موضوع شهردار شدنش در فراکسیون امید شده است
دورخیز عارف برای ساختمان خیابان بهشت
رئیس‌جمهوری در مراسم رژه روز ارتش:
ارتش با آنکه سیاست را خوب می‌فهمد، هرگز وارد بازی‌های سیاسی نشده است
علیجانی: عارف خواستار بررسی موضوع شهردار شدنش در فراکسیون امید شده است
دورخیز عارف برای ساختمان خیابان بهشت
رئیس‌جمهوری در مراسم رژه روز ارتش:
ارتش با آنکه سیاست را خوب می‌فهمد، هرگز وارد بازی‌های سیاسی نشده است
