تلاش اروپا در مقابله با تحریم‌های آمریکا

زمانی که برجام به امضا رسید قرار بود آثار اقتصادی آن در سپهر اقتصاد ایران به طور کامل خود را آشکار کند، اما این اتفاق نیفتاد و جز بخشی از پولی که در کلام سیاستمداران کشور بازتاب داشت، چیز دیگری نصیب ایران نشد. از سوی دیگر با توجه به اینکه ایران نیازمند سرمایه‌گذاری خارجی در کشور بود، اما کشورهای دیگر به‌دلیل تمدید تعلیق تحریم‌های ایران، نتوانستند آنطور که باید در ایران سرمایه‌گذاری کنند و حتی پس از امضای برجام هیأت‌های اقتصادی که در معیت هیأت‌های سیاسی به امضای تفاهمنامه پرداختند، به امضای قرارداد نرسیدند. البته خروج آمریکا از برجام چندان بد نیست چون به هر صورت تکلیف یکسره و مشخص شد که باید اقدامات جدیدی در جهت مقابله با اثرات خروج آمریکا از برجام و وضع تحریم‌های جدید صورت گیرد. گرچه خروج آمریکا از برجام برای اروپایی‌ها برخورنده بود و آنها از یک طرف برای حفاظت از منافع خود در برجام و از طرف دیگر برای حفاظت از وجهه خود سعی کردند تا به صورت نمادین هم که شده برجام را حفظ کنند. اکنون اروپایی‌ها به دنبال راه حل‌هایی هستند تا بتوانند اثرات تحریم‌های آمریکا در مورد ایران را کم یا خنثی کنند. از این جهت است که اتحادیه اروپا اعلام کرده برای مقابله با تحریم‌های آمریکا انتقال مستقیم پول به سیستم بانک مرکزی ایران را مطالعه کرده و مورد بررسی قرار خواهد داد. از این جهت قرار است کمیسیون مشترک اروپا روز 25 ماه می ‌در قالب 3 کشور اروپایی به همراه چین، روسیه و ایران در سطح معاونان وزرای امور خارجه تشکیل جلسه داده و این مسائل را مورد بررسی و بازبینی قرار دهند. پس از آن نیز وزاری امور خارجه 28 کشور اتحادیه اروپا در نشستی به بررسی چگونگی حمایت از ایران در مقابل تحریم‌های احتمالی آمریکا خواهند پرداخت که باید دید چنین نشستی چه نتیجه‌ای دربر خواهد داشت. البته پیشنهاد انتقال مستقیم پول به بانک مرکری ایران را آقای ژان کلود یانکر رئیس کمیسون اروپا برای دورزدن تحریم‌های آمریکا علیه ایران ارائه داده که معلوم نیست کار ساده‌ای باشد. بدین علت که بسیاری از بانک‌های جهان با آمریکا مبادلات پولی دارند که چند برابر مبادلات اقتصادی با ایران برایشان سودمند است، دور از ذهن به نظر می‌رسد که از مبادلات خود با آمریکا صرف نظر کرده و به سوی بازارهای ایران بیایند. چون بر اساس قوانین آمریکا هر بانک یا شرکت خصوصی که بخواهد با ایران همکاری کند، باید جریان مبادلات خود با بانک‌های آمریکا را فراموش کند. البته شرکت‌های کوچکی هستند که ممکن است در ایران سرمایه‌گذاری کنند و منافعی داشته باشند. به همین جهت اروپایی‌ها نمی‌خواهند که این شرکت‌ها نیز متضرر شوند، از این جهت به دنبال راهکارهایی در مورد شکستن تحریم‌های آمریکا در مورد این شرکت‌ها هستند. گرچه شرکت‌های بزرگ بین‌المللی منافع متنوعی دارند و با آزادی عمل براساس منافع خود تصمیم‌گیری می‌کنند. البته برخی شرکت‌ها و بانک‌ها نیز وجود دارند که از ترس تحریم‌های آمریکا برای ارتباط با ایران پیشقدم نمی‌شوند و این احتمال وجود دارد که با خروج برخی شرکت‌های بزرگ مثل توتال از ایران، دستاوردهای اقتصادی برجام مثل سابق نباشد، اما باید دید مدل اروپایی‌ها برای حافظت از منافع ایران و پیشبرد برجام چه خواهد بود.
* اقتصاددان