روزنامه ابتکار
1397/03/13
چرا موسیقی‌های این روزها عمری کوتاه دارند؟ ترانه‌های دو روزه
فاطمه امین‌الرعایا«قلب تو، قلب پرنده/ پوستت اما پوست شیر/ زندون تنو رها کن، ای پرنده، پر بگیر»؛ حتما این کلمات را با ملودی اصلی ترانه خوانده‌اید، حتی شاید همین امروز هم آن را گوش داده باشید، ترانه‌ای که سال 1355 ساخته شده است. اما آیا ترانه‌ای که 5 سال پیش ساخته شده هم در لیست موسیقی‌های روزانه شما جایی دارد؟ آیا اصلا به یاد دارید 5 یا 10 سال پیش چه ترانه‌هایی پرطرفدار بودند و در هر گوشه‌ای شنیده می‌شد؟ ترانه‌های امروز چطور؟ چند سال میشود «هر بار این درو محکم نبند نرو» را گوش کرد؟
روحی که از موسیقی رفته
هنوز هم در خیابان‌ها صدای موسیقی50 سال پیش به وفور شنیده میشود. شاید تنها کمی کمتر از موسیقی‌های داغ روز. شاید بخشی از کسانی که شنیدن موسیقی‌های قدیمی هنوز هم برای‌شان لذت‌بخش باشد، افرادی باشند که سن و سالی دارند و ترانهها برای‌شان خاطره‌ساز است اما جوانان هم بخش بزرگی از مخاطبان این دسته از ترانهها هستند. محمد، متولد دهه 60 است و بیشتر موسیقی دهه 50 را می‌پسندد. محمد درباره علت علاقه‌اش به موسیقی آن دوران به «ابتکار» می‌گوید: موسیقی‌های آن سال‌ها تاریخ مصرف ندارند اما آنچه این روزها می‌شنویم پس از فروکش کردن تب اولیه کم‌کم فراموش می‌شوند. گرچه نسل ما بعد از ساخت این ترانهها به دنیا آمده است اما ارتباط خوبی با موسیقی آن دوران برقرار کرده است. به نظرم برای آن آهنگ‌ها زحمت بیشتری کشیده می‌شد، نقش دستگاه‌ها و تکنولوژی در این تولید موسیقی کمتر بود و افراد بیشتری درگیر ساخت یک ترانه بودند. به نظر من این مسائل باعث جریان روح بیشتر در اثر میشود. از سوی دیگر شعرها با وجود سادگی پیچیدگی خاصی داشتند. امروز متن ترانهها بیشتر حرف است تا شعر و محتوا و هم درباره شکست عشقی و موضوعات ناراحت‌کننده است. ترانه‌های امروز جای تفکر ندارند و فقط به درد یک حس گذرا می‌خورند.
او گرچه چندان ترانه‌های چند سال اخیر را در لیست موسیقی روزانه خود قرار نمی‌دهد اما آثار چند هنرمند را از این قاعده مستثنی می‌داند و می‌گوید: ما بین هنرمندان جوان هم افرادی را می‌بینیم که تفکر خاصی دارند و برای آن تفکر تلاش می‌کنند. در آثار این افراد از خودگذشتگی برای بیان تفکر کاملا به چشم می‌خورد. کارهای این خواننده‌ها هم پای ثابت موسیقی‌هایی هستند که هر روز گوش می‌کنم، حتی اگر آن ترانه متعلق به10 سال پیش باشد.
ترانه‌هایی برای فراموشی
آرمان متولد دهه 70 است و تقریبا تمام ترانه‌های جدید را گوش می‌دهد. او به «ابتکار» می‌گوید: من بیشتر به ترانه دقت می‌کنم تا موسیقی. گرچه ریتم هم برایم مهم است. همیشه در خانه ما موسیقی بخشی از زندگی روزمره بوده است. من فرزند آخر خانواده هستم و در نتیجه آنچه که بزرگترها گوش می‌دادند را می‌شنیدم و طبیعتا با آنها خاطره دارم. بنابراین من ترانه‌های قدیمی را هم گوش می‌دهم.
او می‌گوید موسیقی آن دوران را همیشه میشود گوش کرد، گرچه در میان ترانه‌های 5-6 سال پیش هم کم و بیش ترانه‌های شنیدنی پیدا میشود. آرمان درباره دلیل این اتفاق می‌گوید: در ترانه‌های قدیمی همه چیز سر جای خودشان هستند، موسیقی و ترانه درست استفاده شده‌اند اما امروز حتی ریتم موسیقی پاپ هم طوری عوض شده که انگار ترانهها فقط برای گوش دادن امروز و فردا هستند و بعد باید به سراغ اثر بعدی رفت و متن شعرها ضعیف شده است. اما در میان همین آثار هم به ندرت اثری پیدا میشود که بشود برای چند سال به آن گوش داد.
رابطه ماندگاری موسیقیایی و فرهنگ کشورها
کم نیستند ترانه‌هایی که با عمر 50 سال و حتی بیشتر هنوز توسط افراد زیادی زمزمه می‌شوند. هر چند سال یکبار لیست‌هایی از ماندگارترین ترانهها منتشر میشود و بعضی از آهنگ‌ها در آنها جای ثابتی دارند. راز ماندگاری این ترانهها چیست؟
بهروز وجدانی، مولف و مترجم آثار موسیقایی در این‌باره به «ابتکار» می‌گوید: در طی هزاران سال گذشته انواع بسیاری از موسیقی‌های سازی و آوازی ساخته شده است. بسیاری از این موسیقی‌ها فراموش شده‌اند و بسیاری هم باقی مانده‌اند. چندین علت باعث ماندگاری این موسیقی‌ها شده است. اولین علت این است که موسیقی توانسته خودش را با ذائقه و فرهنگ افراد مطابقت دهد. یعنی در شعر و آهنگ، اصلی بیان شده که در طول سالیان ثابت مانده و باعث ارتباط برقرار کردن مردم با آن موسیقی بوده است.
او ادامه می دهد : از سوی دیگر اگر موسیقی بتواند خودش را با دیگر عناصر فرهنگی یک جامعه هماهنگ کند ماندگار خواهد شد. موسیقی اگر بتواند خودش را با باورها، آیین و رسوم و علاقه عموم جامعه هماهنگ کند، تبدیل به موسیقی پویا و مانا میشود و باقی خواهد ماند. بسیاری از آهنگسازان ما متوجه نمی‌‌شوند چرا آنچه می‌سازند خیلی زود از خاطرها فراموش میشود، در حالی که اگر به موارد ذکر شده دقت می‌کردند دچار چنین مساله‌ای نمی‌شدند.
اگر موسیقی و امکانات دهه 90 و 50 را با هم مقایسه کنیم، شاهد پیشرفت بسیار در زمینه تکنولوژی و همچنین افزایش سبک‌های موسیقی و تعداد خوانندگان خواهیم بود اما با وجود تمام این شرایط به نظر می‌رسد موسیقی امروز، در مقابل موسیقی گذشته از لحاظ ماندگاری بازنده هستند. وجدانی با تایید این پیشامد درباره چرایی این اتفاق می‌گوید: آنچه در این حوزه شاهد آن هستیم نشان می‌دهد که موسیقی امروز ما خارج از قلمرو سیاسی، اقتصادی و اجتماعی جامعه قابل بررسی نیست. برای فهمیدن دلیل این اتفاق شاید بهتر باشد شرایط جامعه در هر دو دوره را بررسی کرد و با مقایسه عرف و سنت و هنجار به چرایی ماجرا دست پیدا کرد. امروز همه چیز تغییر کرده است. نسل کنونی ما از آن ارزش‌ها به طور کلی دور افتاده است. اگر این نسل موسیقی 40 سال پیش را گوش بدهد ممکن است از آن خوشش هم بیاید اما برایش این سوال ایجاد خواهد شد که اگر این موسیقی است پس آنچه که ما اخیرا گوش می‌دهیم چیست. موسیقی امروز پاسخگوی ذائقه مردم نیست چون از اصل فرهنگی ما ایرانیان دور افتاده است.
سایر اخبار این روزنامه
رئیس جمهوری در پیامی به کنگره زرتشتیان:
جهان نیازمند «گفتار نیک»، «کردارنیک» و «پندارنیک» است
« ابتکار» احتمال تبدیل جنگ تجاری به جدال سیاسی میان آمریکا و اروپا را بررسی می‌کند
چرا موسیقی‌های این روزها عمری کوتاه دارند؟
ترانه‌های دو روزه
جهانبخش محبینی
محک تجربه
نهادِ وزارت ارتباطات و تکالیفِ نهادینه نشده!
«ابتکار» از جلسات مشترک مسئولان برای کاهش تبعات تحریم‌های جدید و احتمال اصلاح بودجه 97 گزارش می‌دهد
خشکی دریاچه ارومیه چه ضرری به اقتصاد ایران وارد کرده است؟
«آرتمیا»های گران
«ابتکار» افق واگذاری 63 1 بنگاه دولتی در سال 97 را بررسی کرد
بی‌اعتماد بخش خصوصی به خصوصی‌سازی
معرفی چهار مجموعه پر طرفداری که سریال‌بازهای ایرانی این روز ها پایش نشسته‌اند
معماهای پیچیده تلویزیونی میخکوب کننده
محسنی اژه‌ای مطرح کرد:
فعالیت در تلگرام می‌تواند تبدیل به جرم شود
سیدحسن خمینی:
باید به باور و خرد مردم اعتماد کرد
نهادِ وزارت ارتباطات و تکالیفِ نهادینه نشده!
رئیس جمهوری در پیامی به کنگره زرتشتیان:
جهان نیازمند «گفتار نیک»، «کردارنیک» و «پندارنیک» است
بررسی محبوبیت نزولی دولت روحانی !
بررسی محبوبیت نزولی دولت روحانی !
بررسی محبوبیت نزولی دولت روحانی !
