روزنامه جهان صنعت
1397/04/03
هرگز به روسیه اعتماد نکن
سعید ساویز* -مهم‌ترین توافق تاریخ انرژی جهان در بازه زمانی 10 تا 14 سپتامبر 1960 بین کشورهای ایران، عراق، کویت، عربستان و نزوئلا صورت گرفت که در آن دوران مجموعا 67 درصد ذخایر و 37 درصد بازار نفت جهان را در اختیار داشتند.سازمان کشورهای صادر‌کننده نفت یا اوپک در اجلاس ژانویه 1961 در کاراکاس اساسنامه خود را تصویب کردند و طی قطعنامه 6363 سازمان ملل در ششم نوامبر 1962 به ثبت رساندند.
بعدها کشورهای قطر، اندونزی، لیبی، امارات متحده عربی، الجزایر، آنگولا، اکوادور و گابن نیز به این پیمان پیوستند و بر اهمیت اوپک افزودند.
دهه ابتدایی عمر اوپک تنها به تلاش برای حفظ خود صرف شد، کشورهای توسعه‌یافته که عموما مشتری نفت کشورهای عضو اوپک بودند و اقتصادشان به شدت متاثر از قیمت نفت در بازار بود در ابتدا به هیچ‌وجه اوپک را جدی نمی‌گرفتند و حکومت اوپک بر بازار تولید نفت را امری محال و دور از ذهن می‌پنداشتند.
اما هدف از تشکیل اوپک چه بود؟ در واقع اساسنامه اوپک به روشنی بیانگر اهداف و ماموریت‌های این سازمان است و با مطالعه آن می‌توان به نیات کشورهای تاسیس‌کننده پی برد.
هدف اصلی مندرج در اساسنامه شامل: هماهنگی و یکپارچه‌سازی سیاست‌های نفت کشورهای عضو و تعیین بهترین راه برای تامین منافع جمعی و فردی، طراحی شیوه‌هایی برای تضمین ثبات قیمت نفت در بازارهای بین‌المللی به منظور از بین بردن نوسانات غیر‌ضروری، عنایت و توجه ویژه به کشورهای تولیدکننده نفت و توجه خاص به ضرورت فراهم آوردن درآمد ثابت برای کشورهای تولیدکننده و همچنین تامین نفت کشورهای مصرف‌کننده به صورت کارآمد و مقرون‌به‌صرفه و همیشگی و سرانجام بازده مناسب و منصفانه برای سرمایه‌گذاران در صنعت نفت است.
اگر گفته شود که در واقع اوپک به دنبال استقلال و جلوگیری از استثمار و تسلط کشورهای بیگانه‌ای چون انگلیس و آمریکا و در نوک پیکان این جبهه هفت خواهران نفتی بوده است سخن به گزافه نگفته‌ایم.اما تحریم نفتی کشورهای مصرف‌کننده توسط عربستان و سایر کشورهای عربی اگر چه به نوعی خلاف روح اساسنامه با عدم همکاری محمد‌رضا پهلوی همراه بود اما برای اولین بار خواب را از چشم مصرف‌کنندگان نفت ربود، خوابی که بعدها پهلوی دوم مدعی شد بر اثر مصرف قرص‌های خواب‌آور جامعه غرب را فرا گرفت. در واقع اوپک برای اولین بار نشان داد که نفت می‌تواند یک سلاح کاری باشد و باید در معادلات اقتصادی جهان اوپکی‌ها را نیز در نظر گرفت.
با بالا رفتن قیمت نفت و تجمع ثروتی هنگفت در دست کشورهای تولیدکننده کم‌کم سرو کله جنایتکاران اقتصادی آمریکا و انگلیس که تربیت شده سرویس‌های جاسوسی و اطلاعاتی آن کشورها بودند پیدا شد که به سادگی توانستند با نفوذ در دولت‌های کشورهای تولیدکننده نفت در تصمیم‌گیری‌ها موثر باشند تا دیگر اتفاق بحران نفتی 1973 رخ ندهد.
بزرگ‌ترین شکاف بین اعضا زمانی رخ داد که پس از انقلاب ایران صدام‌حسین رییس‌جمهور وقت عراق دستور حمله به خاک ایران را صادر کرد و البته این جنگ خانمان‌سوز هفت ساله فرصت طلایی برای عربستان به وجود آورد که این بار به مانند محمد‌رضا پهلوی آنها باشند که با افزایش تولید از افزایش قیمت به وجود آمده بهره‌برداری کنند.
پس از جنگ ایران و عراق همواره اوپک صحنه رقابت‌ها و تخاصمات درونی بود که خیلی وقت‌ها سناریو‌هایش از بیرون توسط ابرقدرت‌ها دیکته می‌شد تا جایی که درست چند ماه پیش عربستان زمزمه‌هایی مبنی بر تشکیل یک اوپک جدید سرداد و اگرچه تا‌کنون به صورت جدی دنبال نشده است اما حاوی پیام‌های مهم و جدی برای سایر اعضا خصوصا ایران است.
در واقع در پی وجود به تیرگی گرویدن روابط بین ایران و عربستان به نظر می‌رسد که طرح اوپک جدید سناریویی از سوی عربستان برای حذف ایران از این سازمان کلیدی و موثر در دنیای انرژی است که البته چنانچه تحریم‌های آمریکا بر صنعت نفت ایران شدت گیرد و به طور کامل عملی شود با توجه به خواست اوپک برای افزایش تولید عملا اتفاق خواهد افتاد.اما در آستانه تحریم‌های آمریکا علیه ایران، نشست 174 نقشی تعیین‌کننده در بازار نفت خواهد داشت از سویی منابع آگاه به پلاتس اظهار کردند ایران در صورتی که اوپک رسما تحریم‌های آمریکا که تولید نفت این کشور را هدف گرفته است محکوم کند، با افزایش سهمیه‌های تولید اوپک موافقت خواهد کرد.
خالد الفالح، وزیر انرژی عربستان روز پنجشنبه اظهار کرد که اوپک درباره تحریم‌ها در نشست روز جمعه که برای تصمیم گیری درباره آینده توافق کاهش تولید میان این گروه و ۱۰ تولیدکننده خارج از آن شامل روسیه برگزار خواهد کرد، گفت‌وگو نمی‌کند.سرانجام افزایش یک میلیون بشکه‌ای اوپک و تقسیم سهمیه آن بین اعضا در این نشست تصویب شد. اما نکته این نشست آنجاست که یک میلیون بشکه افزایش دقیقا تقاضای ترامپ متحد عربستان سعودی از اوپک برای تعدیل کسری تقاضا در بازار پس از کاهش تولید احتمالی ایران بود.
اگرچه تا این لحظه توافق بر سر افزایش تولید نفتباعث کاهش قیمت ها نشده و حتی قیمت ها سیر صعودی به خود گرفته است اما اوپک که روزگاری برای ایستادگی در مقابل گردنکشی آمریکایی‌ها در دنیای نفت تاسیس شده بود امروزه به سازمانی برای اجرای اوامر رییس‌جمهور امریکا تبدیل شده است. به نظر می‌رسد به دلیل نفوذ غربی‌ها در تصمیم‌گیری‌های اوپک این سازمان به نوعی خلع سلاح شده است. زنگنه در انتهای این نشست یادآور شد که دوست و دشمن دائمی وجود ندارد و به نظر می‌رسد این اظهار نظر در پی عدم حمایت روس‌ها به عنوان موثر‌ترین کشور غیر‌عضو حاضر در نشست 174 صورت گرفت که البته با توجه به ترک شرکت‌های روسی همگام با سونامی خروج بین‌المللی‌ها از صنعت نفت ایران عدم حمایت آنها در اوپک از ایران نیز قابل پیش‌بینی بود چرا که اخیرا روس‌ها قراردادهای سودمندی را با عربستان به امضا رسانده بودند.
به بیان ساده‌تر بهتر است بگوییم هرگز یک ایرانی را تهدید نکنید و هرگز به یک روس اعتماد نکنید.
*کارشناس حوزه انرژی
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
واکنش نماینده تهران به لغو حضور پویول در صدا و سیما
نرخ ارز، بورس را تکان داد
اپوزیسیون در کمین اردوغان
ضرب الاجل یک هفته ای به اروپا
توافق اوپک قیمت نفت را افزایش داد
وعده دولت یازدهم محقق شد
2 نفر ۵۹ هزار سکه خریدند
طرح اختصاص سهمیه ورود زنان به مجلس در حال تدوین است
سلام بر دلار 8000 تومانی!
بی‌تعارف با مستر پرزیدنت!
اقتصاد ایران درآستانه انفجار
تفاهم اصناف و وزارت کشور برای ساماندهی بازار؛
کارشناسان صنعت خودرو از بی‌ثباتی سیاست‌های اجرایی انتقاد کردند
بررسی پیامدهای اجتماعی و گسترش مشکلات اقتصادی
هرگز به روسیه اعتماد نکن
ترکیه و چالش‌های پیش رو
محرم اینجه؛ تنها امید اپوزیسیون ترکیه
ترامپ تحریم‌ها علیه کره‌شمالی را تمدید کرد
ذکر مصیبت
