روحانی بر بالین برجام!

اهمیت دو کشور سوئیس و اتریش به عنوان کشورهای درجه دوم اروپایی است که در حد محدودی از جهت توانایی‌های اقتصادی قرار دارند و در واقع کشورهایی نیستند که بتوانند مشکلات اقتصادی ما را حل کنند. ما در اجرای پروژه‌های اقتصادی به سه پتانسیل اصلی سرمایه، تکنولوژی و نیروی متخصص نیازمندیم و این دو کشور توانایی احیای اقتصاد ما را ندارند ولی ممکن است در حد پایین‌تری در پروژه‌های کوچک‌تر و محدودتری با ما همکاری کنند که قابل قبول است. اما در ارتباط با برجام موضوع متفاوت است و هیچکدام از این دو کشور عضو برجام نبوده‌اند. اتریش کشور بی‌طرفی است و سوئیس هم که اصلا عضو سازمان ملل نیست. بنابراین ارتباط ما بر سر برجام بستگی به دو کشور عمده اروپایی یعنی فرانسه و آلمان دارد که ظرف 20 روز گذشته صحبتی در این باره نداشته و از تب و تاب اولیه‌ای که برای حفظ برجام داشتند، خبری نیست. موضع‌گیری‌هایی که بیشتر به‌خاطر حفظ پرستیژ خودشان در برابر آمریکا بود و می‌خواستند دست به اقدام نمایش قدرت بزنند ولی با تحریم بازرگانی آمریکا و افزایش تعرفه‌ها مواجه شدند و بعد از آن تا حدودی عقب نشینی کردند. اتحادیه اروپا 1200 میلیارد دلار مبادله بازرگانی با آمریکا دارد و آمریکا تقریبا درهمه صنایع عمده و شبکه‌های بانکی اروپایی سهیم و سرمایه‌گذاری کرده است. بنابراین اروپا توانایی ایستادگی در برابر آمریکا به خاطر ایران را ندارد. مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، فدریکا موگرینی از ارائه بسته پیشنهادی خود ظرف 20 روز آینده به ایران خبر داد درحالی که این بسته قبلا از طریق وزرای خارجه فرانسه و آلمان در کنفرانس امنیتی مونیخ به وزیر خارجه کشورمان پیشنهاد شده بود. هرچند مدتی هم سخن از این بود که آمریکا برای بعضی شرکت‌های کوچکتر یا کشورهای اروپایی معافیت‌هایی را به‌وجود بیاورد اما اکنون نزدیک به 45 هیات از طرف آمریکا به کشورهای مختلف سفر می‌کنند تا جلوی مبادلات تجاری کشورها را با ایران بگیرند. از طرفی یک مقام ارشد کاخ سفید اعلام کرد جلوی صادرات حتی یک قطره نفت ایران را هم می‌گیرند! که این سخن بی‌معناست و هیچ وقت صادرات ایران به نقطه صفر نخواهد رسید. درواقع خرید یک میلیون بشکه نفت از سوی اتحادیه اروپا نباید مغایریتی با سیاست‌های آمریکا داشته باشد. هرچندآمریکا در ارتباط با ژاپن و کره به شدت مخالفت کرد و اولین کشورهایی که تقاضای معافیت کردند این دو کشور بودند که مورد موافقت آمریکا قرار نگرفت ولی سرمایه‌گذاری شرکت‌های کوچک و متوسط اروپایی در ایران تقریبا قطعی و شدنی است. بانک‌ها و صنایعی که وابستگی اقتصادی با آمریکا ندارند و آمریکا در آنجا سهامدار نیست و این بانک‌ها از شبکه بانکی آمریکا وام دریافت نکرده‌اند، می‌توانند به فعالیت‌های خود ادامه دهند. اکنون شرایط خاص در منطقه و شاید در سطح جهان داشته باشیم، نباید همه درها را ببندیم و جواب همه تهدیدات را بدهیم بلکه باید با آرامی و متانت سیاسی قدم برداریم. شرایط‌مان بسیار حساس است.
* استاد دانشگاه- حقوق بین‌الملل