نکاتی درباره سفر ولایتی به مسکو

کاخ سفید اعلام کرده که یکی از اهداف سفر ترامپ به مسکو و ملاقاتش باپوتین این است که مسکو را مجبور کند تا ایران خاک سوریه را به‌طور کامل ترک کند و دست از فعالیت‌هایش در خاک سوریه بردارد، به خاطر اینکه حضور ایران در خاک سوریه عموما با منافع اسرائیل در تضاد است. از طرفی آشفتگی‌های سوریه رفته رفته برطرف شده و بشار اسد دیگر عامل تهدید کننده‌ای نیست و آمریکا هم دیگر به دنبال سقوط بشار اسد نخواهد بود. آمریکا، عربستان سعودی و اسرائیل با بقای بشار اسد موافق هستند بنابراین بشار اسد دیگر تهدیدی برای این کشورها نیست و فقط تنها تهدیدی که هنوز به‌زعم آنان وجود دارد، مسأله ایران در سوریه است. لذا احتمال دارد که سفر دکتر علی اکبرولایتی با این موضوع ارتباط داشته باشد که ایران بخواهد با وساطت روسیه، درباره سوریه تصمیم بگیرد و احتمالا راهی هم شاید جز مذاکره در اینباره وجود نداشته باشد. شاید این تنها گمانی است که می‌توانیم درباره سفر فرستاده ویژه کشورمان به سوریه داشته باشیم تا روس‌ها را هم دردست داشته باشیم. از آنجا که وضع کنونی روسیه در شرایط بین‌المللی به سمت بهبودی حرکت می‌کند و ما قصد از دست دادن روس‌ها در وضعیت فعلی را نداریم. با توجه به اینکه در آستانه از دست دادن اتحادیه اروپا هستیم شاید مقامات ارشد ما به این نتیجه رسیده‌اند که روسیه را حفظ کنیم و وارد مذاکراتی شویم. اگر بسته اتحادیه اروپا و پیشنهادات جدیدش که در کنفرانس صلح مونیخ مطرح شد و تا مدتی هم رسانه‌ای نشد، در کنفرانس جمعه گذشته احتمالا ین موضوع با وزیر خارجه مان در میان گذاشته شد که ظریف پاسخ این پیشنهاد را به بازگشت به تهران و در میان گذاشتن موضوع با مقامات موکول کرد. احتمالا سفر دکتر ولایتی هم در پاسخ به همین انتظارات باشد. بنابراین روسیه را نباید بیش از این بزرگ کنیم و ترجیحا اگر قرار است به این سمت و سو برویم که اختلافاتمان را با اتحادیه اروپا و حتی با آمریکا کاهش دهیم، خودمان هیات بلندپایه‌ای را مامور این کار بکنیم که بتواند مستقیما دست به این کار بزند. با اینکه گذر زمان جوامع را پیش می‌برد اما فراموش نکنیم که ذات روسیه خیلی تفاوت نکرده یعنی از جهت هویت و زیرکی‌هایی که این کشور دارد با زمان تزاری خیلی فرق نکرده بنابراین ما شاهد اقدامات زیرکانه‌ای از سمت مسکوهستیم. توجه کنیم که آمریکا هم به سمت روسیه حرکت کرده گرچه خبرگزاری‌ها از اینکه آمریکا، خرید نفت روسیه توسط آلمان را به بهانه اینکه این کشور قوی‌تر نشود را منع کرده، متعجب شده‌اند و این در حالی است که این اظهارنظر در آستانه سفر به روسیه و ملاقات با ترامپ انجام شده است! البته سیاست پوتین چندان مستحکم نیست بنابراین هنوز روسیه از زیرکی‌های خاصی برخوردار است. به طور کلی دولت‌ها به دنبال کسب منافع ملی‌شان هستند. یعنی روی هیچ کشور وروی هیچ موضوعی قسم نمی‌خورند که برای همیشه ایستادگی کنند و برای هرچیزی که تامین کننده منافعشان باشد، شرایط را فدای منافعشان می‌کنند و این اصل اساسی در علم سیاست هم هست.
* استاد دانشگاه