روزنامه مردم سالاری
1397/04/23
دو گام پیشنهادی به اروپا برای نجات برجام - حمیدرضا شکوهی
اقتصاد و صنعت نفت ایران با برجام، تازه از زیر بار تحریمها خارج شده بود که روی کار آمدن دونالد ترامپ در آمریکا، همه امیدها را به محاق برد. برجام، توافقی محکم بود که تمامی کشورهای عضو به آن پایبند مانده‌اند و به همین دلیل خروج آمریکا از برجام را نمی‌توان به معنای ضعف برجام دانست. چراکه آمریکای دوران ترامپ، به حدی نسبت به ساختارهای بین‌المللی بی‌توجه است که نه فقط از برجام، بلکه از توافق آب و هوایی پاریس و سازمان علمی فرهنگی ملل متحد موسوم به یونسکو هم خارج شد. در چنین شرایطی، هر اقدامی از سوی ترامپ، به جای آنکه منطبق با موازین حقوقی و بین‌المللی باشد، مطابق با خواست شخصی او ارزیابی شده است. حالا در چنین شرایطی، کشورهای عضو کمیسیون مشترک برجام، گرد هم آمدند تا برجام را حفظ کنند و نشان دهند برجام، توافقی معتبر است.در این میان پرسش جدی این است که برجام بدون آمریکا تا چه حد می‌تواند به سود ایران عمل کند و انتظارات ایران را تحقق بخشد؟ پاسخ به این پرسش ساده نیست. چهارشنبه 13 تیرماه بسته پیشنهادی اروپا به تهران رسید اما حسن روحانی در گفت‌وگوی تلفنی با آنگلا مرکل صدراعظم آلمان به صراحت نارضایتی خود را از آن اعلام کرد. به همین دلیل هم در نشست اخیر تلاش شد تا ضمانت‌های دقیقتری در بسته پیشنهادی گنجانده شود. بر مبنای بیانیه کمیسیون مشترک برجام، تداوم صادرات نفت و میعانات گازی، محصولات نفتی و پتروشیمی ایران به طور دقیق در توافق مورد تاکید قرار گرفته است. علاوه بر امکان ایران برای صادرات نفت و میعانات و محصولات پتروشیمی، حفظ و استمرار کانال‌های موثر مالی برای تعامل با ایران از دیگر نیازهای ایران در دوره تحریم‌های آمریکاست که این موضوع نیز مورد توجه قرار گرفته تا در صورت صادرات، ایران برای دریافت پول خود با موانع کمتری مواجه باشد. تقویت پوشش‌های اعتبار صادراتی و تشویق سرمایه‌گذاری‌های بیشتر در ایران؛ حمایت عملی از تجارت و سرمایه‌گذاری در ایران؛ حمایت از کنشگران اقتصادی در سرمایه‌گذاری‌ها و دیگر فعالیت‌های تجاری و مالی که با، یا در رابطه با، ایران انجام می‌دهند؛ حمایت از شرکت‌ها در برابر آثار فراسرزمینی تحریم‌های ایالات متحده از دیگر مواردی است که در بند هشتم بیانیه ۱۰ ماده‌ای کمیسیون مشترک برجام مورد تاکید قرار گرفته تا نشاندهنده جامعیت این توافق باشد.
در بندهای ۹ و ۱۰ نیز به فرایند تسهیل سرمایه‌گذاری در ایران پرداخته شده است: بند ۹: اعضای برجام مورد اقدامِ اتحادیه اروپا به منظور حمایت از شرکت‌های دول عضو اتحادیه، فرایند به روز رسانی قانون انسداد و به روز رسانی مجوز اعطای وام‌های خارجی توسط بانک سرمایه‌گذاری اروپا به ایران را مورد توجه قرار دادند. بند ۱۰: اعضای برجام مستقیما به صورت دوجانبه و از طریق همکاری با شرکای بین‌المللی بر روی موضوعات فوق‌الذکر کار خواهند کرد تا آنها را تشویق به اتخاذ سیاست‌ها و ایجاد مکانیزم‌های مشابه در روابط اقتصادی با ایران نمایند.
آنچه در بیانیه کمیسیون مشترک برجام آمده، بسیار جامع و کامل است اما مشکل اساسی اینجاست که تضمینی برای اجرای این توافقات وجود ندارد. شرکت‌های مختلفی که در جهان خریدار نفت و میعانات گازی و محصولات پتروشیمی ایران هستند، عموما شرکت‌های غیردولتی هستند که برخلاف آنچه در ایران جاری و ساری است، از آنچه دولت‌ها دیکته می‌کنند لزوما پیروی نمی‌کنند. همین امر تضمین این توافقات را با ابهامات جدی مواجه می‌کند. البته هنوز برای نتیجه گرفتن در این زمینه بسیار زود است و باید تا نیمه مرداد و زمان عملیاتی شدن مرحله اول تحریمها – که البته بخش نفت را در بر نمی‌گیرد – در انتظار بمانیم تا میزان اثرگذاری تحریم‌های ضد ایرانی توسط آمریکا را مورد سنجش قرار دهیم. اما یک نکته تاکنون قابل تامل به نظر می‌رسد و آن عزم جدی کلیه کشورهای عضو برجام برای حفظ برجام علیرغم خروج آمریکاست.
با این حال، زمانی این عزم جدی در مرحله عمل مشخص میشود که در چند نقطه عملیاتی، کارآمدی خود را نشان دهد. به عبارت دیگر دو گام پیشنهادی برای نجات برجام بدون آمریکا این دو گام می‌تواند باشد: در حوزه نفت، انعقاد یکی دو قرارداد برای سرمایه‌گذاری و توسعه میادین در ایران و در حوزه‌های دیگر، به عنوان نمونه، تداوم تحویل هواپیماهای برجامی که ایرباس قرار بود به ایران تحویل دهد می‌تواند دو نقطه امیدبخش و آغازی برای شکست خروج آمریکا از برجام باشد. ایران نیز به طور جدی بر ضرورت عملیاتی بودن مشوق‌های ارائه شده توسط کمیسیون مشترک برجام به شرکت‌های طرف مذاکره یا قرارداد با ایران تاکید کرده و حالا زمان تحقق عملی وعده‌هاست. اگرچه برداشتن این گام‌های عملی ذکر شده، دشوار است اما تنها راه نجات برجام هم هست.
سایر اخبار این روزنامه
مسجد جامع ساری در آتش سوخت
از ادعای مدیریت تحریم تا استناد به خبر بدون منبع!
فشار سنگین واشنگتن به خریداران نفت ایران
دخل و خرج برق کشور 6000 کیلووات ساعت کسری دارد
12 بسته اجرایی برای مقابله با آثار تحریمها
انحصار صداوسیما را بشکنید
نمایش نفرت از ترامپ در لندن
نبرد تهران با تل‌آویو در مسکو
متواری شدن متهم پرونده ثامن‌الحجج!
ملت خدا دارد، خدایان نمی‌خواهد
به حساب خودمان برسیم
دو گام پیشنهادی به اروپا برای نجات برجام - حمیدرضا شکوهی
