روزنامه اعتماد
1397/05/28
محكم كردن جاي پا در سوريه
ايالات متحده امريكا پرداخت كمك 230 ميليون دلاري خود براي بازسازي سوريه را كاملا پس گرفته است. در بيانيه كاخ سفيد در اين زمينه آمده است كه برخي كشورهاي ديگر حاضر به تامين منابع لازم براي طرح‌هاي مورد نظر شده‌اند و به همين دليل امريكا قصد دارد اين مبالغ را در حوزه‌هاي ديگري هزينه كند. واضح است كه منبع تامين اين مبالغ از كجا بود، به خصوص اينكه عربستان سعودي هم به تازگي اعلام كرده است كه حاضر است 100 ميليون دلار از اين كمك را پرداخت كند. امريكا قصد دارد اين مبالغ را كه از طريق عربستان و ديگر هم‌پيمان‌هاي منطقه‌اي‌اش تامين كند، در شرق فرات و مناطق شرقي سوريه كه در حال حاضر تحت حاكميت مشترك امريكا و گروه‌هاي كرد تحت حمايت امريكا قرار دارند هزينه كند. شهر رقه، به عنوان يك شهر بزرگ نشين با جمعيت عمدتا عرب‌هاي سني، از جمله مناطقي است كه عربستان سعودي علاقه‌مند است از طريق امريكا نفوذ خود را در آن تقويت كند. هدف امريكا و عربستان از افزايش نفوذ در اين منطقه اين است كه در صورت نزديك شدن زمان بازگشت حاكميت دولت بر اين مناطق، دست بالاتري در مذاكرات براي امتياز گرفتن در مورد آينده سوريه داشته باشند. خروج امريكا از شرق فرات و شهرهايي مانند منبج و رقه، منوط به يك توافق نهايي ميان مسكو و واشنگتن خواهد بود. پيش‌بيني من اين است كه اگر قرار باشد زماني امريكا از خاك سوريه خارج شود، بدون يك توافق جامع با روسيه امكان‌پذير نخواهد شد. بايد در نظر داشت كه قطعا امريكا حتي اگر زماني تصميم به خروج نظاميان خود از خاك سوريه بگيرد، حاضر به گذشت از نفوذ سياسي و اجتماعي خود در اين مناطق نخواهد شد. نهايتا امريكا، قصد دارد با سرمايه‌گذاري در اين منطقه جاي پاي خود را محكم‌تر كند و در نتيجه در مذاكراتي كه با روس‌ها خواهد داشت امتيازات ارزشمندتري براي خود دريافت كند. امريكا قطعا خواهان امتيازهايي در حوزه اقتصادي و سياسي در آينده سوريه و همچنين مشاركت‌هاي نظامي و امنيتي در آينده اين كشور به خصوص در مناطقي است كه اكنون در اختيار دارد. حال بر اساس سياست‌هاي دولت جديد امريكا براي واگذار كردن بار مالي عمليات فرامرزي امريكا به كشورهاي صاحب منفعت منطقه‌اي، امريكا هزينه‌هاي اين سرمايه‌گذاري را از گردن خود باز كرده و در اختيار عربستان قرار داده است.گهگاه خبرهايي در مورد مذاكرات و توافق‌هاي ميان واشنگتن و مسكو در مورد آينده سوريه در نشريات درز مي‌كند.
اين نشان مي‌دهد كه در شرايطي كه دو كشور در مورد آينده سوريه دچار اختلاف نظر و كشمكش‌هايي با يكديگر هستند، همزمان مذاكرات براي رسيدن به يك توافق نهايي را متوقف نكرده‌اند. روسيه در شرايط كنوني سعي مي‌كند تا از نفوذ و حضور نظامي خود در سوريه كمال استفاده را ببرد. مذاكرات روسيه منحصر به امريكا نيست، بلكه مسكو با طرف‌هاي مختلف در مورد سوريه به صورت جداگانه گفت‌وگوهايي را در زمينه‌هاي مختلف انجام مي‌دهد. از يك طرف شاهد روند آستانه با حضور تركيه، ايران و روسيه هستيم، از طرفي ديگر مذاكرات با امريكا، عربستان، اسراييل و اروپا به صورت جداگانه دنبال مي‌شود. كمتر از يك ماه ديگر قرار است كه مذاكرات جديدي با حضور تركيه، روسيه، فرانسه و آلمان در تركيه آغاز شود. هر يك از طرف‌هاي گفت‌وگوي مسكو، منافع و مطالبات متفاوتي در سوريه دارند. براي مثال مساله پناهجويان، اصلي‌ترين دغدغه اروپايي‌ها در مورد آينده سوريه محسوب مي‌شود. روس‌ها تلاش مي‌كنند نقش محوري را در مورد سوريه بر عهده بگيرند، به همين دليل است كه با هر يك از نيروهاي صاحب منفعت و دخيل در سوريه به شكل مجزا گفت‌وگو مي‌كنند. به نظر مي‌رسد كه اصلي‌ترين موضوع مورد بحث در اجلاس چهارجانبه تركيه، بحث پناهجويان و بازسازي سوريه باشد، موضوعي كه هم براي تركيه و هم براي كشورهاي اروپايي اولويتي بيشتر دارد.
هر كشوري بر اساس منافعي كه دارد، در مناطق تحت نفوذ خود در سوريه اقدام به سرمايه‌گذاري مي‌كند. مناطق تحت تسلط كردها، با حمايت‌هاي امريكا از نيروهاي شبه‌نظامي كرد بعد از سقوط داعش گسترش بسيار زيادي پيدا كرده است. در حال حاضر مناطق تحت تسلط كردها، شايد دو برابر سرزمين‌هاي كردنشين، پيش از آغاز بحران سوريه در سال 2011 شده است. مناطقي مانند رقه، پايتخت پيشين خلافت خودخوانده داعش و بسياري از روستاها و شهرهاي ديگري كه اكنون تحت تسلط كردهاي تحت حمايت امريكا قرار گرفته‌اند، مناطقي هستند كه به لحاظ تاريخي محل سكونت گروه‌هاي عرب سني مذهبي است كه از گذشته رابطه نزديكي با عربستان سعودي داشتند. از اكنون نمي‌توان پيش‌بيني كرد كه احياي نفوذ عربستان سعودي در اين مناطق چه نتايجي خواهد داشت. در شرايطي كه گروه‌هايي مانند داعش و القاعده به نوعي شكل افراطي از ايدئولوژي حاكم در عربستان سعودي هستند، اما لزوما حضور يا سرمايه‌گذاري عربستان در اين مناطق را نمي‌توان به معناي احيا يا افزايش نفوذ اين گروه‌ها در منطقه ارزيابي كرد. همان‌گونه كه اشاره كردم، هر كشور صاحب منفعت و دخيل در امور سوريه، تلاش مي‌كند در نقاطي كه بيشترين توانايي يا قرابت فرهنگي- سياسي و مذهبي با ساكنان دارد، سرمايه‌گذاري بيشتري كند، همان‌گونه كه ايران هم بيشترين تمركز خود را در مناطقي قرار مي‌دهد كه شيعيان و علوي‌ها در آن ساكن هستند، عربستان هم تلاش مي‌كند هزينه‌هاي خود را در مناطقي انجام دهد كه گروه‌هاي اهل سنت ساكن باشند.
در نهايت شرايطي كه امروز در سوريه شاهد هستيم، به شكل طبيعي نشان از تلاش روسيه براي بازگشت آرامش به سوريه است، در حالي كه قدرت‌هاي ديگر دخيل، اميدوارند اين آرامش تا يك تحول در آرايش قوا در ميدان سوريه، به تاخير بيفتد. به صورت طبيعي، مسكو به عنوان قدرت مسلط و حامي دولت مركزي، اميدوار است كه جنگ در همين حالت پايان پيدا كند.
اما طرف‌هاي ديگر مانند ايالات متحده امريكا و عربستان سعودي كه اكنون دست بالا را در ميدان نبرد سوريه ندارند، خواهان پايان جنگ با اين شرايط نيستند، آنها اميدوارند كه تنش در سوريه دست كم تا ايجاد يك تحول جدي به نفع جبهه تحت حمايت آنها ادامه پيدا كند يا اينكه بتوانند امتيازها و مطالبات خودشان را از طرف مسلط، يعني مسكو دريافت كنند. طرف‌هاي مقابل اميدوارند روند‌گذاري كه مسكو اميدوار است از پايان جنگ در سوريه تا صلح و سپس آغاز بازسازي طي شود، بسيار طولاني‌‌تر باشد. به هر تقدير نبايد فراموش كرد كه هيچ‌يك از قدرت‌هاي دخيل در سوريه، براي حفظ آرامش، صلح، ثبات و امنيت اين كشور تلاش نمي‌كنند، بلكه حتي روسيه نيز براي تامين منافع و حفظ نفوذ خودش در آينده روسيه اقدام مي‌كند.
سایر اخبار این روزنامه
لايحه مقابله با پولشويي مغاير با موازين شرع است
پايان مرد صلح و عدالت
چالش‌هاي پيش رو
كودتا با كودتاچي چه كرد؟
وحدت ملي در سايه مشاركت مردمي
پيگيري شعارهاي تهديد‌آميز تجمع قم از سوي وزارت اطلاعات
به مطالبات قانوني منتخبان ملت بااحترام برخورد كنيد
درسهايي از 28 مرداد
آقاي رييس‌جمهور و فرصت شفافيت
محكم كردن جاي پا در سوريه
شناي سكه و طلا خلاف جهت
لاجوردي كانون عاطفه بود
آتش هورالعظيم و حقابه تالاب
