ما «پول» نمی خواهیم!

مائده امینی- شهروند| «رایگان» است. این جمله را هرجایی که ببینید توجه‌تان را جلب می‌کند، حالا چه روی سایت «دیوار» چه در صفحه نیازمندی‌ روزنامه‌ها. پیش از این شاید انگیزه برای ارایه خدمات و کالای رایگان کمتر بود؛ چراکه چاپ یک آگهی رایگان در روزنامه حداقل 30‌هزار تومان برای فرد آب می‌خورد. حالا دیوار کار را راحت‌تر کرده است. زیرمجموعه بخش «رایگان» آگهی‌های دیوار پر از تبلیغاتی است که یک کالا یا خدمات را مجانی دراختیار شما می‌گذارند. از کمد و مبل و لباس رایگان گرفته تا نگهداری از سالمند و شارژ رایگان! البته به همه این آگهی‌ها نمی‌توان اعتماد کرد. برخی‌هاشان صرفا جهت کلاهبرداری روی صفحه «رایگان»های دیوار قرار دارند و این درحالی است که برخی دیگر در آنسوی ماجرا فقط می‌خواهند کار خیری کرده باشند اما هرچه باشد، واگذاری رایگان کالا و خدمات درست در یک سایت اقتصادی آن‌قدر جالب است که خیلی‌ها را وسوسه می‌کند که تماس بگیرند. جالب‌ترین قسمت داستان اینجاست که بیشتر آگهی‌های رایگان را مردم جنوب تهران منتشر کرده‌اند. «شهروند» تعداد قابل توجهی از این آگهی‌ها را پیدا کرده و چند و چون آنها را بررسی کرده است.
تدریس رایگان کنکور برای نیازمندها
نخستین آگهی را یک فرد سالخورده فرهنگی داده است. این معلم 64ساله به «شهروند» می‌گوید: 30‌سال سابقه تدریس در آموزش و پرورش دارد، پسرانش در آمریکا تحصیل می‌کنند و خودش هم فوق‌لیسانس ریاضی و دکترای آمار دارد؛ او در تلاش است اشاعه علم کند. البته تماس‌های عجیب برخی از شهروندان او را آزرده کرده است. این معلم باسابقه در ادامه توضیح می‌دهد که توقع‌های دور از انتظار مردم بیش از هرچیزی او را سرد کرده است: «یک خانمی دیروز تماس گرفت و درخواست کرد برای تدریس به منزل‌شان در کرج بروم. جواب منفی من را که شنید، با دلخوری گوشی تلفن را قطع کرد.» او در ادامه می‌گوید: «من و همسرم درنواب زندگی می‌کنیم. شما می‌توانید بیایید منزل ما را از نزدیک هم ببینید. چند وقت پیش با خودم فکر کردم چرا از 5 شاگردی که به صورت روزانه دارم، یکی‌شان رایگان نباشد؟» این مدرس که دوست نداشت نامش فاش شود، به ما گفت که کلاس‌های رایگانی که برگزار می‌کند، درحد 6-5جلسه رفع اشکال برای کسانی است که واقعا نیازمند هستند. البته او دیوار را تجربه ناخوشایندی قلمداد کرده و معتقد است؛ هنوز جامعه ما پذیرای خدمت‌رسانی رایگان نیست. مردم یا فکر می‌کنند سوءاستفاده است یا خود سوءاستفاده می‌کنند!
نگهداری از سالمندان


مهندس عمران است و 35ساله. درخلال حرف‌هایش متوجه می‌شویم که در زمان حیات پدر و مادرش آن‌طور که باید و شاید به آنها رسیدگی نکرده و حالا دلش می‌خواهد در امور روزانه به سالمندان یا کم‌توان‌ها کمک کند. درمتن این آگهی آمده است: «یک آقای 35ساله هر روز از ساعت 18 تا 22 آماده‌ خدمت‌رسانی به سالمندان و کم‌توان‌هاست.» حمزه فراهانی به «شهروند» می‌گوید: «آن‌قدر به هم کمک نکردیم که بیشتر مردم از اعتمادکردن می‌ترسند. البته تا الان هرتماسی که داشتم، تأکید داشتند که نیاز به کمک یک خانم دارند نه آقا»
این نخستین آگهی این مرد جوان نیست. او که صبح‌ها در یک شرکت مهندسی مشغول به کار است، به «شهروند» توضیح می‌دهد؛ پیش از یک آگهی رایگان دادم و در آن اعلام کردم که شیرآلات و... را برای افراد نیازمند رایگان تعمیر می‌کنم که استقبال خوبی از آن آگهی شد.
بازدید جعلی با شارژ رایگان!
یکی از آگهی‌های پرتعداد سایت دیوار «شارژ رایگان» است. همه کسانی که اهل ارایه رایگان خدمات و حتی کالا درنیازمندی‌ها هستند، در گفت‌وگو با «شهروند» تأیید می‌کنند که اصولا این آگهی‌ها را زیاد نباید جدی گرفت. با این حال، یکی از جالب‌ترین این آگهی‌ها، اطلاعیه‌ای است که با زیرکی خاص برای یک سایت دیگر بازدید جعلی ایجاد می‌کند.
درمتن آگهی آمده است که با کلیک روی این لینک، شارژ رایگان بگیرید! لینک موجود را که باز می‌کنیم، چندین آگهی تبلیغاتی صفحه کامپیوتر را پر می‌کند؛ ناخواسته بازدید سایت‌های مختلفی را بالا برده‌ایم. البته این کم‌ضررترین نوع این کلاهبرداری است. یکی از کاربران دیوار به «شهروند» می‌گوید: یک‌بار با چنین ترفندی حساب بانکی‌اش هک شده و 200‌هزار تومان ضرر کرده است. فراموش نکنید کسی که بخواهد کار خیر کند، شارژ رایگان ارایه نمی‌دهد!
من لازم ندارم شما ببرید
از این دست آگهی‌ها کم نیست. آگهی‌هایی که بیانگر آن است یک فردی وسیله‌ای را به هر علتی نیاز ندارد و به جای آن‌که آن را دم در بگذارد، به دیگران عرضه کرده است! فردی که این کمد چوبی را رایگان آکهی کرده است، به «شهروند» می‌گوید: مردم آن‌قدر اسرافکار شده‌اند که دورنریختن وسیله‌ای برای مردم حسابی عجیب است. درحالی‌ که ده‌ها نفر تماس گرفتند، تنها یک نفر حاضر شد بیاید و کمد را از نزدیک ببیند. یک‌ماه نگهش داشتم و درنهایت گذاشتم جلوی در.
تعدادی عینک رایگان
 ارایه داده می‌شود
یک عکس و چند خط آگهی به شما نشان می‌دهد که فرد آگهی‌کننده تعدادی عینک قدیمی را رایگان ارایه می‌کند. با صاحب آگهی تماس می‌گیریم. می‌گوید: 9تا عینک خیلی قدیمی داشتیم که از اجدادمان برایمان باقی مانده. تصمیم گرفتیم به جای این‌که آنها را دور بریزیم، آگهی کنیم شاید به درد کسی بخورد. از 9تا، 2 تای آن را آمده و برده‌اند. او توضیح می‌دهد؛ البته سعی می‌کنم عینک‌ها را به دست نیازمند واقعی برسانم نه کسانی که قصد سوءاستفاده دارند. محدوده ارایه این عینک‌ها خیابان مولوی است. وقتی از صاحب آگهی می‌پرسیم چرا اینها را با قیمت پایین برای فروش نگذاشتین، می‌گوید شاید کسی به این عینک‌ها نیاز داشته باشد...
نگهداری از گربه شما در باغچه
آگهی نگهداری رایگان از گربه‌ها کمی لوکس به نظر می‌رسد. صاحب آگهی می‌گوید: چرا وقتی یک باغ 2‌هزار متری دارم و به گربه‌ها هم علاقه دارم، این لطف را در حق بقیه نکنم؟ او می‌گوید: در یک هفته اخیر 4-3گربه تحویل گرفته و بعد از چند روز پس داده است. به گفته این فرد که صاحب یک باغچه 2‌هزار متری در اندیشه است، بیشتر مراجعان‌اش افرادی هستند که نیاز مالی هم ندارند. گاهی به او پول هم تعارف می‌شود و او قبول نمی‌کند.
اسکان رایگان به خانم‌ها!
عجیب‌ترین آگهی رایگانی بود که در بررسی‌ها با آن مواجه شدم. درمتن این آگهی آمده است؛ «به یک خانم مومن و با شخصیت جهت کمک در امور خانه اسکان رایگان داده می‌شود.» آگهی آن‌قدر سوال‌برانگیز هست که خودم را به‌عنوان یک مشتری معرفی کنم نه خبرنگار. آقای آن‌سوی تلفن می‌گوید: از همسرش جدا شده. نه پولی پرداخت می‌کند نه کار خاصی برای انجام درخانه هست، فقط یک اسکان رایگان دراختیار یک خانم نیازمند قرار می‌دهد! البته این تنها آگهی عجیب دیوار نیست و موارد دیگری وجود دارد که انگیزه آگهی‌دهندگان شفاف‌سازی نشده است.
اعتماد کنیم یا نکنیم؟
به نظر می‌رسد که خدمات یا کالاهای رایگان هنوز آن‌قدر برای مردم کشورمان ‌عجیب است که حتی درچنین مواردی معضل اصلی اعتمادنکردن‌شان است. فارغ از مواردی که فرد آگهی‌دهنده قصد کلاهبرداری یا سوء‌استفاده دارد (که اغلب قابل تشخیص است) درخیلی موارد شاید اگر درعین رعایت جوانب احتیاط، راحت‌تر اعتماد کنیم، خدمات و کالا‌ها رایگان بین نیازمندان توزیع شده و از بار مشکلات اقتصادی‌شان کم می‌کند. یادمان نرود که شارژ رایگان، اسکان رایگان و خدمات و کالاهایی مشابه اینها معمولا قابل اعتماد نیستند و درعوض مواردی هستند که پیدا و معرفی‌کردن‌شان و فرهنگ استفاده از آنها شروع یک اتفاق اقتصادی خوب برای همه
جامعه است.