تزريق٢ميليارد دلار ديگر به نيما

آرمان- امیر داداشی: روند رو به رشد تراز تجاری کشور، تنها یکی از دستاوردهایی است که برجام برای اقتصاد ایران به ارمغان آورد. به نوعی که دولت یازدهم در سال 94 یعنی اولین سال اجرای برجام موفق شد پس از 35 سال تراز تجاری مثبت را بر جای بگذارد. در این سال صادرات ایران در حالی به 42 میلیارد و 414 میلیون دلار رسید که واردات کالا به کشور در رقم 41 میلیارد و 490 میلیون دلار ثبت شد. اتفاقی که در سال 95 نیز نه‌تنها ادامه یافت، بلکه رکورد تازه‌ای بر جای گذاشت. طوری که ارزش صادرات کالا از ایران در دومین سال اجرای برجام به 43میلیارد و 930 میلیون دلار رسید که 246 میلیون دلار بیش از واردات بود. اما زمانی این موضوع اهمیت بیشتری می‌یابد که آمار نشان می‌دهد صادرات غیرنفتی رفته‌رفته جای خود را در تجارت خارجی ایران پیدا کرده‌اند. با اینکه طی دو سال گذشته اقتصاد ایران تحت شعاع روی کار آمدن ترامپ و اعمال تحریم‌های جدید آمریکا قرار گرفته است، اما همچنان صادرات کشور روند رو به رشدی را پشت سر می‌گذارد. به‌ویژه آنکه مسئولان به دنبال راهی برای برون‌رفت از اقتصاد تک‌محصولی هستند و در چند سال گذشته تمرکز خود را روی صادرات غیرنفتی و گسترش آن گذاشته‌اند. در همین زمینه عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی، حجم صادرات غیرنفتی ایران در پنج ماه نخست امسال را بیش از 19 میلیارد دلار اعلام کرد. این در حالی است که در مدت مشابه سال گذشته که هنوز آمریکا بر برجام پایبند بود، صادرات غیرنفتی ایران بر رقم 17 میلیارد دلار ایستاد. همچنین آماری که پیش از این گمرک منتشر کرده بود، علاوه بر تایید این میزان صادرات، حاکی از واردات 8/18 میلیارد دلاری کالا و خدمات به کشور بود.
توسعه صادرات غیرنفتی موضوعی است که دولت تدبیر و امید از ابتدای روی کار آمدن خود بر آن تاکید دارد و همواره در ارائه برنامه‌های اقتصادی به آن توجه می‌کند. اما در سال 92 که حسن روحانی کابینه را تحویل گرفت، کشور تحت تحریم‌های شدید اقتصادی قرار داشت و بسته‌بودن مرزهای کشور به عنوان بزرگ‌ترین مانع توسعه صادرات نفتی و غیرنفتی شناخته می‌شدند. بر این اساس در اولین گام دولت تلاش کرد تا با انجام مذاکرات همه‌جانبه این دست‌انداز بزرگ را از مسیر توسعه بردارد. سرانجام در سال 94 موفق به انجام این مهم شد و با انجام مذاکرات گسترده و طولانی تحریم‌های اقتصادی را از میان برداشت. در دی ماه همین سال بود که ایران و کشورهای 1+5 اجرای برجام را کلید زدند و رفته‌رفته درهای صادرات یکی پس از دیگری گشوده شدند. به دنبال این اتفاق تراز تجاری کشور هم پس از 35 سال مثبت شد و در سال 95 نیز این مهم بار دیگر رخ داد. با این حال، روی کار آمدن ترامپ در آمریکا باعث شد تا روند تجاری ایران در سال 96 به گونه‌ای دیگر رقم بخورد و در این سال تراز تجاری کشور رونق دو سال پیش از خود را نداشته باشد. اما اکنون که آمریکا خروج خود را از برجام اعلام کرده است، سایر دولت‌ها و شرکت‌ها نیز ادامه همکاری خود با ایران را مشخص کرده‌اند و همکاری یا عدم همکاری ایران با آنها رفته‌رفته شکل ثبات به خود می‌گیرد. با این حال باید توجه داشت که ادامه روند مثبت تراز تجاری و بهبود آن مستلزم توسعه روابط اقتصادی و سیاسی در درجه اول با همسایگان و کشورهای منطقه خاورمیانه است و در مرحله بعد به مراوده با سایر کشورهای جهان نیاز دارد. در همین زمینه رئیس کل بانک مرکزی، حجم صادرات غیرنفتی ایران در پنج ماه نخست امسال را بیش از 19 میلیارد دلار اعلام کرد. به گزارش بانک مرکزی، عبدالناصر همتی گفت: از مجموعه صادرات غیرنفتی، سه میلیارد دلار صادرات گاز و فرآورده‌های نفتی بوده که به چرخه اقتصاد بازگشته و حدود 16میلیارد دلار باقی‌مانده نیز باید به این چرخه بازگردد.
عرضه ارز؛ مطالبه ملی
سامانه نظام یکپارچه معاملات ارزی(نیما) که از ابتدای اردیبهشت سال جاری به طور رسمی آغاز به کار کرد، باعث ساماندهی ارزی معاملات خارجی کشور شد. در این باره رئیس کل بانک مرکزی عنوان کرد: مجموع ارز عرضه‌شده در سامانه نیما در مدت اجرای بسته جدید ارزی تاکنون نزدیک دو میلیارد یورو بوده است که از این مبلغ، بیش از 80 درصد مربوط به شرکت‌های پتروشیمی بوده و بقیه صادرکنندگان غیرنفتی سهمی کمتر از20 درصد در بازار ثانویه داشته‌اند. او در ادامه از سایر صادرکنندگان غیرنفتی درخواست کرد با عرضه ارزهای حاصل از صادرات خود در تعمیق بازار ثانویه نقش‌آفرینی کنند. البته بانک مرکزی نیز برای تنظیم این بازار برخی از انواع ارزهای مورد نیاز واردکنندگان را عرضه می‌کند. همتی عرضه ارز توسط صادرکنندگان را یک مطالبه ملی دانست که باید انجام پذیرد. به گفته این مقام ارشد بانکی 13میلیارد دلار ارز برای واردات کالاهای اساسی، ضروری، دارو و تجهیزات پزشکی اختصاص یافته که به‌تدریج تامین و واردات آنها درحال انجام است. او همچنین درباره نیازهای ارزی مردم توضیح داد: اسکناس مربوط به نیازهای واقعی مردم نیز توسط بانک‌ها و صرافی‌ها تامین می‌شود. ورود اسکناس به کشور توسط صرافی‌ها و سایر اشخاص حقیقی و حقوقی آغاز شده و در حال افزایش است و در کنار آن، بانک مرکزی هم باقی‌مانده نیاز را تامین می‌کند، اضافه بر این، بخشی از ارز سامانه نیما توسط صرافی‌ها به صورت اسکناس وارد کشور شده و در بازار عرضه می‌شود.