روحانی موفق در اقناع بین‌المللی



علی اکبر فرازی
دیپلمات پیشین در اروپا


فضای بین‌الملل و محافل و رسانه‌های جهانی روز سه‌شنبه بر دو سخنرانی مهم سازمان ملل متحد متمرکز بود؛ سخنرانی دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا و سخنرانی آقای روحانی، رئیس جمهوری ایران. نیازی به مقایسه این دو سخنرانی وجود ندارد بلکه باید دید سخنرانی رئیس جمهوری ایران تا چه اندازه در تغییر و تعدیل فضای رسانه‌ای که پیش از اجلاس سازمان ملل حاکم شده بود، تأثیرگذار بوده است. سخنرانی ترامپ مانند همیشه از یک موضع بالا انجام شد که کوشید در جایگاه نه رئیس جمهوری امریکا و نه جایگاهی مانند رؤسای دولت‌های دیگر بلکه به عنوان یک رهبر جهانی، مستمعین را تحت تأثیر قرار دهد. عبارات، اصطلاحات و زبان بدن او در خلال سخنرانی‌اش کماکان نشان از توهم خود بزرگ‌بینی‌اش می‌داد. طبیعی است که اتخاذ چنین رویه ای از سوی دنیای امروز بین‌الملل مورد پذیرش قرار نمی‌گیرد چنانکه وقتی او در ابتدای سخنانش خود را بهترین رئیس جمهوری  امریکا معرفی کرد با خنده استهزاآمیز جمع روبه‌رو شد. فضایی که او در نتیجه سخنان و اتهامات تکراری‌اش به ویژه علیه جمهوری اسلامی ایران به وجود آورد، بسیار منفی و واضح بود که این سخنان از سوی کانال‌های منافقین و مخالفین ایران پشتیبانی شده است. نیازی نبود که به همه سخنان مدعی جویانه او پاسخ داده شود چرا که او نه فقط جمهوری اسلامی بلکه حتی متحدین خودش را با عناوین ناشایستی مورد خطاب قرار داد. اما در نقطه مقابل سخنان رئیس‌جمهوری امریکا، آقای روحانی متفاوت ترین سخنرانی رؤسای جمهوری اسلامی ایران  در دوره بعد از انقلاب را انجام داد. سخنانی که در قالبی متین، منطقی و با اتکا بر واقعیات مطرح شد و از قالب شعاری فاصله داشت. سخنانی که در نهایت رعایت نزاکت مطرح شد و البته این به آن معنا نبود که بی ادبی طرف مقابل نادیده انگاشته شود اما اشارات مؤثر و حساب شده ای هم به ادعاهای ترامپ داشت. از جمله ویژگی‌های مهم این سخنرانی آن بود که آقای روحانی فضایی که امریکایی‌ها قبل از برگزاری مجمع عمومی و قبل از سخنرانی اش ایجاد کرده بودند، شکست. امریکایی‌ها پیش از آن، اعلام کرده بودند که به هر شکل و در هر سطحی خواهان مذاکره مستقیم و دوجانبه با مقام‌های ایران هستند و چنان که انتظار داشتند، این درخواست با پاسخ منفی ایران رو به رو می‌شد. بنابراین آنها با آگاهی از پاسخ منفی تهران، کوشیدند تا به فضای ایران هراسی دامن بزنند. آقای روحانی با متانت تمام اعلام کرد که لازم نیست این ملاقات حالت شکلی داشته باشد و فقط دو نفر با هم عکس بگیرند بلکه این گفت‌وگو می‌تواند از هم اکنون و از همین مکان شروع شود. یعنی در حقیقت رئیس جمهوری ایران در عین حال که درهای گفت وگو را نبست اما در عین حال اعلام کرد که ایران در زمینی که دیگران برای آن ترسیم کنند بازی نمی کند، بلکه خود تعیین‌کننده است که در چه زمینی نقش آفرینی کند. بنابراین معتقدم هر اندازه که سخنان ترامپ در آستانه انتخابات کنگره امریکا  با هدف جلب مخاطب داخلی انجام شد، سخنرانی آقای روحانی جامع الاطراف و بیشتر ناظر به پایبندی به قوانین بین‌المللی و احترام به نهادهای بین‌المللی بود و بی تردید در اقناع بین‌المللی موفق بود.