روزنامه اعتماد
1397/07/05
تنها درخانه
سارا معصوميدونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا حسابي سرخود را در نيويورك و در حاشيه هفتاد و سومين مجمع عمومي سازمان ملل متحد به حاشيه‌ها گرم كرد. كمتر از 24 ساعت پس از آنكه خنده حضار به سخنان دونالد ترامپ به راس اخبار بين‌المللي تبديل شد، رييس‌جمهور امريكا خود را به صحن شوراي امنيت رساند تا براي نخستين‌بار به مدد رياست دوره‌اي امريكا در شوراي امنيت، رييس جلسه‌اي باشد كه ذيل عنوان عدم اشاعه سلاح‌هاي كشتار جمعي تشكيل شد. دونالد ترامپ با طرح عنواني پرطمطراق تلاش كرد نيت اصلي خود را كه تاختن بر ايران بود تا حدودي بپوشاند و البته از شدت ضربه‌هايي كه پيش‌بيني مي‌شد از سوي ديگر اعضاي دايم و غيردايم شوراي امنيت دريافت كند نيز بكاهد. طي سه روز حضور حسن روحاني، رييس‌جمهور كشورمان در نيويورك ترامپ تلاش كرد از موضع پيشين خود كه پيشنهاد مذاكره مستقيم با ايران بود فاصله بگيرد . به همين منظور در توييتر خود اعلام كرد كه برنامه‌اي براي ديدار با رييس‌جمهور دوست داشتني ايران ندارد و در صحن مجمع عمومي سازمان ملل متحد نيز اتهام‌هاي بي‌پايه و اساس پيشين درباره فعاليت‌هاي ايران در منطقه، آزمايش‌هاي موشكي اين كشور را تكرار و از تصميم خود براي خروج از توافق نيزبراي چندمين بار حمايت كرد. در چنين فضايي قابل پيش‌بيني بود كه رييس‌جمهور ايالات متحده همراه با نيكي هيلي، نماينده امريكا در سازمان ملل و مايك پمپئو، وزير خارجه‌اش در يمين و يسار خود پا به صحن شوراي امنيت مي‌گذارد تا از تريبون اين شورا نيز ادعاهاي هميشگي خود را درباره ايران تكرار كند و البته از اعضاي دايم و غيردايم شوراي امنيت بخواهد كه دست وي را براي تحت فشار قراردادن ايران بفشارند. نيت ترامپ برهيچ يك از اعضاي دايم و غيردايم شوراي امنيت پوشيده نبود و برهمين اساس در متن‌هايي كه از سوي رهبران يا وزراي خارجه اعضا قرائت شد مساله برجام گنجانده شده بود. در حالي كه پيش از سخنراني ترامپ در مجمع عمومي، ايران و بازماندگان در برجام (1+4) با صدور بيانيه‌اي سياسي اراده خود براي مقابله با اقدام يكجانبه امريكا در خروج از توافق هسته‌اي را به تصوير كشيدند اما رييس‌جمهور امريكا كه ظاهرا قصد ندارد از تجربيات شكست خورده عبرت بگيرد باز هم ترجيح داد بخت خود را در شوراي امنيت به محك آزمايش بگذارد. سكاندار كاخ سفيد با دستور كار عجيبي رياست اين جلسه شوراي امنيت را برعهده گرفت: اعضا بايد قطعنامه 2231 مصوب شوراي امنيت را زير پابگذارند و اگر چنين كاري نكنند با ابزار تحريم، تنبيه خواهند شد. در حالي كه حسن روحاني، رييس‌جمهور در سخنراني خود در مجمع عمومي سازمان ملل متحد به رييس‌جمهور امريكا تذكر داد كه قطعنامه‌هاي شوراي امنيت سازمان ملل متحد از جمله قطعنامه 2231 كاغذپاره نيستند، ترامپ در شوراي امنيت حاضر و مصوبات همين شورا را گروگان بازي‌هاي سياسي خود كرد. رييس‌جمهور امريكا جلسه غيرمعمول شوراي امنيت را به راه انداخت تا از تريبون مهم‌ترين نهاد بين‌المللي درخواست زيرپاگذاشتن مقررات جهاني و مصوبه‌هاي شورا را مطرح كند. ماحصل آنچه ديروز در صحن شوراي امنيت ذيل عنوان «عدم اشاعه سلاح‌هاي كشتار‌جمعي» و با هدف عيان تخريب برنامه جامع اقدام مشترك با هدايت دونالد ترامپ صورت گرفت را مي‌توان در دو عبارت كه رييس‌جمهور به خوبي به آنها اشاره كرد، خلاصه كرد؛ «دعوت عام براي سرپيچي از قانون» و «تهديد قانون‌مداران به مجازات.»
تهديدهاي تكراري ترامپ
جلسه روز گذشته شوراي امنيت از نظر فرم برگزاري «باز» بود و سخنان اعضاي دايم و غيردايم به شكل زنده از رسانه‌هاي متفاوت پخش شد و البته نمايندگان ساير كشورها نيز در صورت تمايل مي‌توانستند در اين جلسه حضور داشته باشند اما حق اظهارنظر نداشتند. دونالد ترامپ سخنان خود در اين نشست را به سبك و سياق مجمع عمومي با تعريف و تمجيد از امريكا و البته اين‌بار در حوزه منع اشاعه سلاح‌هاي كشتار جمعي آغاز كرد و بلافاصله وارد بحث سوريه و استفاده شدن از سلاح‌هاي شيميايي در اين كشور شد. در حالي كه بشار جعفري، نماينده سوريه در سازمان ملل در نشست حضور داشت، ترامپ دولت بشار اسد را به استفاده از سلاح‌هاي شيميايي متهم و اشاره كرد كه دولت وي در قريب به دو سال گذشته از حضور در قدرت دو بار نسبت به استفاده دولت از سلاح‌هاي شيميايي واكنش نشان داده است. ترامپ براي ورود به بحث ايران اين‌بار از برجام استفاده نكرد و سوريه را به بستري براي متهم شناختن ايران تبديل كرد. وي ادعا كرد كه استفاده بشار اسد از سلاح‌هاي شيميايي به كمك ايران و روسيه صورت گرفته است!
به گزارش خبرگزاري ايسنا، ترامپ در اظهارات خصمانه خود عليه ايران كه اين روزها تكراري شده ادعا كرد كه حكومت ايران به دنبال صدور خشونت و هرج و مرج است و به صورت پنهاني برنامه‌هاي هسته‌اي خود را به پيش مي‌برد تا بتواند از سلاح هسته‌اي استفاده كند و آنها را به نقاط ديگر از جمله خاورميانه صادر كند.وي با طرح اين ادعا كه ايران حكومت اصلي حامي تروريسم و به دنبال هرج و مرج در خاورميانه است، خاطرنشان كرد: با اين كارنامه حكومت ايران هرگز نبايد اجازه داشته باشد كه به سلاح‌هاي هسته‌اي دسترسي پيدا كند. ما در همين چارچوب از برجام خارج شديم چرا كه توافق بسيار بدي بود و به ايران اجازه مي‌داد كه در مسير دستيابي به اينگونه سلاح‌ها قدم بردارد. در پي اين توافق بد حكومت ايران به منابع مالي گسترده‌اي دست پيدا كرد در زماني كه به پول نفت احتياج داشت و ما با اين توافق اين پول را در اختيار آنها قرار داديم.
وي در ادامه اتهاماتش عليه ايران ادعا كرد كه از زمان برجام تهاجم‌گري ايران افزايش پيدا كرده و ايران از منابع مالي برجام براي گسترش تروريسم و برنامه هسته‌اي‌اش استفاده كرده است. وي ادامه داد: بعد از خروج امريكا از برجام تحريم‌هاي امريكا عليه ايران در ارتباط با فعاليت‌هاي هسته‌اي‌اش اعمال شده است و اين تحريم‌ها به صورت كامل از 13 آبان اجرا خواهد شد و بعد از آن ايالات متحده تحريم‌هاي بيشتري را اعمال خواهد كرد. تحريم‌هايي سخت‌تر از هر زمان ديگر تا بتواند با طيفي از رفتارهاي ايران مقابله كند و هر كشوري با اين سياست امريكا جهت مقابله با ايران همراهي نكند، با مجازات گسترده‌اي روبه‌رو مي‌شود.
رييس‌جمهور امريكا در ادامه سخنان خود تاكيد كرد: از تمامي اعضاي شوراي امنيت مي‌خواهم كه با امريكا كار كنند و تضمين كنيم كه ايران هرگز دستش به بمب هسته‌اي نرسد و لازم است كه از ايران، روسيه و سوريه به خاطر اينكه حمله‌هاي خود را در منطقه ادلب به دنبال درخواست من كاهش دادند تشكر كنم. اميدوارم اين خويشتنداري‌ها ادامه يابد چون دنيا نظاره‌گر شماست و امريكا هم هر كاري كه بتواند براي نجات صدها غير نظامي و بيشتر از آن هم انجام مي‌دهد و ما آماده كمك هستيم.
رييس‌جمهور امريكا در ادامه سخنان خود چين را متهم به دخالت در انتخابات ميان‌دوره‌اي امريكا كرد و البته از دستاوردهاي خود در مذاكره با كيم جونگ اون، رهبر كره شمالي دفاع كرد.
همه عليه يك نفر
سخنان دونالد ترامپ درباره ايران هيچ نكته خاص جديدي نداشت. وي با همان ادبيات هميشگي فعاليت‌هاي ايران در منطقه را مورد نقد قرار داد، از برجام بدگويي كرد، شعار بيشتر و بيشتر تحريم مي‌كنم را سر داد و البته با زبان تهديد از حاضران خواست كه با من عليه ايران متحد شويد.در ادامه جلسه شوراي امنيت كه قريب به سه ساعت طول كشيد، تمامي اعضاي دايم و غيردايم شوراي امنيت در قبال برجام و تعهد به حفظ آن موضعي واحد اتخاذ كردند. برخي از حاضران در جلسه مانند رييس‌جمهور بوليوي به بي‌سابقه‌ترين شكل ممكن از ايران حمايت و به سياست‌هاي امريكا چه در گذشته و چه امروز تاختند. برخي ديگر مانند فرانسه و بريتانيا با وجود آنكه انتقادهايي را به فعاليت‌هاي منطقه‌اي ايران در سوريه و يمن و همچنين آزمايش‌هاي موشكي اين كشور وارد كردند اما به دفاع تمام‌قد از برجام و تداوم آن پرداختند. برخي ديگر از اعضاي غيردايم مانند لهستان كه به نوعي خود را نيازمند به حمايت‌هاي امريكا مي‌دانستند ترجيح دادند در دفاع از برجام از كلمات نه‌چندان ضربدار و محكم استفاده كنند اما همزمان بر ضرورت احترام به نهادهاي بين‌المللي، تصميم‌گيري‌ها و موافقتنامه‌هاي چندجانبه تاكيد ورزيدند تا به نوعي در دل اين حمايت‌ها، انتقاد از خروج ترامپ از توافقي چندجانبه كه مورد تاييد قطعنامه 2231 شوراي امنيت نيز بود را جا داده باشند. دونالد ترامپ در حالي انتقاد از برجام را ذيل عنوان «عدم اشاعه سلاح‌هاي كشتار‌جمعي» پيش برد كه اصلي‌ترين متحدان وي در اروپا يعني فرانسه و بريتانيا از همين عنوان براي دفاع از توافق هسته‌اي استفاده كردند. چهره‌اي مانند امانوئل مكرون يا ترزا مي با مخاطب قرار دادن رييس‌جمهور امريكا اين سوال را مطرح كردند كه چگونه مي‌توان نگران اشاعه سلاح‌هاي كشتار‌جمعي بود اما از مهم‌ترين دستاورد بين‌المللي در چند دهه گذشته در همين حوزه يعني برجام به راحتي و بي‌واهمه از عواقب آن خارج شد. در حالي كه دونالد ترامپ در سخنان خود وزن بسياري را به عبارت تحريم‌هاي بيشتري در راه است، بخشيد اما همتاهاي وي تاكيد داشتند كه تحريم تنها ابزار نيست و بايد ايران، برجام و اختلاف‌هاي غيرهسته‌اي با تهران را در قابي بزرگ‌تر ديد. در حالي كه دونالد ترامپ در سخنان خود در مجمع عمومي سازمان ملل متحد ادعا كرد كه اغلب كشورهاي خاورميانه (غرب آسيا) از برجام حمايت مي‌كنند اما حتي نماينده كشور كويت نيز حمايت خود از اجراي برجام و تداوم آن را اعلام كرد هرچند كه در بخش‌هايي از سخنان خود ادعاهاي بي‌پايه و اساسي را درباره فعاليت‌هاي منطقه‌اي ايران مطرح كرد. تا پيش از آغاز اين جلسه مشخص بود كه قرار نيست جلسه شوراي امنيت با همه سر و صداهايي كه ترامپ به راه انداخته خروجي خاصي داشته باشد چرا كه دستور كار، كلي و هميشگي است و در رويه عمومي سازمان ملل تفاوتي ايجاد نمي‌كند. اما پس از پايان اين جلسه مشخص شد كه ترامپ در اصلي‌ترين هدف خود كه تبديل كردن ايران به دستور كار شوراي امنيت بوده، موفق نشده است. رييس‌جمهور امريكا نه تنها نتوانست اجماع مدنظر خود عليه ايران را براي تشديد تحريم‌ها و منزوي كردن ايران جلب كند بلكه در اين هدف خاص متحمل شكست سنگيني هم شد. ترامپ به ظن خود اعضاي شوراي امنيت در سطح سران را به صف كرده بود تا بتواند ايران را در گوشه رينگ قرار دهد اما در حوزه توافق هسته‌اي آن كه در كنج گرفتار شد، چهل و پنجمين رييس‌جمهور امريكا بود كه اعضاي دايم و غير دايم به مدت دو ساعت چشم در چشم او، خروجش از توافقي چندجانبه را به باد نقد گرفتند و يكصدا از برجام به عنوان توافقي در حوزه امنيتي و سياسي حمايت كردند.
