روزنامه قانون
1397/07/11
هيجان يك سقوط
طي چند روز اخير بازار ارز مملو از جمعيتي است كه براي فروش دلارهاي خود به اين بازار هجوم آورده‌‌اند. نرخ با سرعت روند نزولي را طي مي‌كند و اين امر دلالان و سوداگراني را كه به ارز به عنوان كالايي سرمايه‌اي نگاه مي‌كنند، نگران كرده است. مردم به دنبال فروش طلا، سكه و دلارهاي خانگي هستند تا مبادا ضرري متوجه آن‌ها شود. در اين ميان حتي شنيده شده افرادي خانه مسكوني خود را در طول اين مدت فروخته و ارز خريداري كرده‌اند و امروز پشيمان از كرده خود به اين در و آن در مي‌زنند. برخي دلالان ارز حتي بيان مي‌كنند كه دلارهاي 18هزارتوماني خود را با قيمت 11 هزار تومان فروخته‌اند. دلالان مي‌گويند حاضريم دلارهاي خود را با نرخ 11هزار تومان بفروشيم؛ چراكه احتمال كاهش بيشتر نرخ ارز در روزهاي آينده نيز وجود دارد. البته طبق گزارش‌هاي ميداني از بازار ارز در برخي موارد دلار تا قيمت هشت هزار تومان نيز خريد و فروش شده است. جالب اينجاست كه قيمت سكه و ارز در شهرهاي مختلف باهم متفاوت است به طوري‌كه در اين خصوص رييس اتحاديه طلا و جواهر تهران نيز گفته كه قيمت‌ها در نوسان است و قيمت واقعي و شفاف وجود ندارد. از طرفي قيمت طلا و سكه نيز افت شديدي را نسبت به روزهاي قبل تجربه كرده است. در خصوص روند كاهشي نرخ ارز رحمانی فضلی، در جلسه ستاد اطلاع‌رسانی و تبلیغات اقتصادی به عنوان رییس این ستاد، به تلاطم غیر واقعی بازار ارز و سکه اشاره و تصریح کرد که با تصمیمات مناسبی که در جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا گرفته شد، شاهد سامان‌یابی وضعیت بازار و سیر نزولی قیمت ارز و سکه خواهیم بود.بانك‌ها خريدار دلار هستند
بانك مركزي از همه بانك‌هايي كه مجاز به عمليات ارزي هستند، درخواست كرده كه نسبت به خريد ارز مردم اقدام كنند.
بانك مركزي در اطلاعيه‌اي با توجه به تمايل مردم براي فروش ارزهاي خود و امتناع دلالان و برخي صرافي‌ها از خريد ارز از مردم خواست با مراجعه به شعب ارزي بانك‌هاي داراي مجوز عمليات ارزي نسبت به فروش ارزهاي خود به قيمت اعلامي اقدام كنند.
عوامل كاهش نرخ ارز
در این زمینه محسن حاجی بابا، نایب رییس کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: در حال حاضر تحلیل بازار ارز متفاوت‌تر از تحلیل‌هایی است که طی سال‌های قبل داشته‌ایم و هیچ دلیل قانع‌کننده‌ای برای افزایش آن دیده نمی‌شود، چراکه ظرفیت فعلی اقتصادی و اجتماعی ایران دلار ۱5 - ۱4 هزار تومان به بالا را توجیه نمی‌کند. اصولا بازار هیجانی، بازار قابل اتکایی نیست. چه در بالا رفتن آن یا در پایین آمدنش. اما زمانی که قیمت‌ها بالا می‌رود، روی پایین آمدن بیشتر می‌توان تکیه کرد تا به قیمت‌های واقعی خود برسد. عامل اصلی که تاثیرگذار در کاهش قیمت ارز بوده، تصویبFATF است. این موضوع اطمینان ایجاد می‌کند که مانعی برای ارتباط بین ایران و اروپا نخواهد بود. دلیل دیگر کاهش نرخ ارز ارتباط بانکی اروپا (به غیر از سويیس) با ایران که قطعی شده، است. وقتی برای دلار در اقتصاد جنبه ناامنیتی ایجاد شود، هزینه مبادله بالا می‌رود. ایران از نظر آمار دقیق نیست اما بالاخره مسئولان جسته و گریخته اعلام کردند که حدود ۲۵ میلیارد دلار در خانه‌ها وجود دارد که اکنون در بازار آزاد در حال عرضه است. علت دیگر افت قیمت دلار آزاد اعلام کردن واردات ارز بدون محدودیت همراه با مسافران است. حواله‌های خرید و فروش به شدت وجود دارد اما عرضه اسکناس در بازار توسط مسافران و حتی صرافی‌ها در کاهش قیمت تاثیرگذار است و به احتمال زیاد عرضه اسکناس در بازار افزایش پیدا خواهد کرد.
قيمت واقعي دلار؛ هفت هزار تومان
از سوي ديگر يحيي آل اسحاق، رييس سابق اتاق بازرگاني تهران در خصوص نرخ ارز گفته است: دولت بايد بازار ارز را به سمت قيمت واقعي آن كه حدود هفت هزار تومان است، هدايت كند. دولت بايد بازار ارز را به گونه‌اي مديريت كند كه نرخ دلار به كمتر از 10 هزار تومان يعني هفت هزار تومان برسد و پس از آن كنترل‌ها و نظارت‌هاي خود را بر اين بازار به گونه‌اي اعمال كند كه قيمت‌ها تثبيت شود.
جلسه رييس كل بانك مركزي با اقتصاددانان
همچنين در روزهاي گذشته سومين جلسه رييس كل بانك مركزي با اقتصاددانان برگزار شد. در این جلسه که ترکیبی از دیدگاه‌های مختلف اقتصادی در آن حضور داشتند در ابتدا رییس کل اهم اقدامات و تدابیر بانک مرکزی طی یک ماهه اخیر را جهت اطلاع استادان حاضر و کسب نظر آن‌ها مطرح کرد. سپس استادان حاضر در جلسه پس از طرح موضوعاتی مختلف، ضرورت دیدگاه واحد اقتصادی و هماهنگی سیاستی را واجد اهمیت دانستند و بر یک صدایی دراقتصاد تاکید کردند. تداوم تدبیرهای جاری برای مدیریت شبکه عرضه ارز با هدف جلوگیری از التهابات مقطعی، ضرورت ریزش نرخ ارز غیررسمی، ورود بیشتر بانک مرکزی به بازار غیررسمی ارز، هماهنگی سیاست‌های داخلی و خارجی، اهمیت سامانه نیما و ضرورت رفع مشکلات آن و هدفمند کردن تخصیص ارز برای واردات بررسی صادرات غیرنفتی و آثار انتظاری آن و ضروت تقویت ذخایر ارزی از موضوعات مطرح شده دراین جلسه بود.همچنین اقتصاددانان در این جلسه شرایط موجود بازار ارز و عوامل موثر برآن و نیز بازار پول و مساله نقدینگی را مورد بررسي قرار دادند و به‌صورت جداگانه نظرات خود را مطرح كردند.
تاثير اخبار خوب
در خصوص تحولات بازار ارز و تحليل وضعيت ريزش نرخ ارز در روزهاي گذشته كاظم دوست‌حسيني، كارشناس اقتصادي به «قانون» مي‌گويد: در حال حاضر وضعيت نشان مي‌دهد كه ارز داراي حباب بوده و نرخ آن به صورت كاذب بالا رفته بود. به اين دليل كه هجومي به بازار ارزي كه زير پنج درصد مبادلات ارزي كشور را تشكيل مي‌دهد، صورت گرفته بود. يعني يكي از معضلاتي كه باعث مي‌شود بسياري از بازارها به صورت كلي در قالب سهام يا ارز و بازارهاي ديگر، تحت تاثير قرار بگيرند، هجوم‌هاي مقطعي و جاهاي حساسي است كه مراجعه مي‌شود و نرخ ارز را تغيير مي‌دهد. به طور مثال الان قيمت ارز خارج از كشور تعيين نمي‌شود هر چه هست در همين بازار داخل، صرافي‌ها، چهارراه استانبول است كه اين‌ها زير پنج درصد مجموع معاملات را تشكيل مي‌دهند و مشتريانش مردمي هستند كه يا با نياز واقعي يا به صورت نياز كاذب مي‌خواهند ذخيره‌سازي كنند. حبابي كه ايجاد شده بود به دليل همين شرايط ماه‌هاي گذشته بود و نااطميناني نسبت به آينده وجود داشت. تا اندازه‌اي كه تقاضا مبتني بر سفته‌بازي بود. در اين فاصله اخبار خوبي نيز شنيده شد كه باعث اين‌ها شد؛ يكي كوريدور مالي بود كه اعلام شد اتحاديه اروپا و بانك‌هاي مركزي اروپا در حال ايجاد آن هستند، براي تسويه مبادلات و به اين منظور كه ما در تجارت خارجي‌مان مشكلي نداشته باشيم. اين خبر خوبي بود برخلاف آنچه كه درگذشته حس مي‌شد كه شايد صادرات و واردات تحت تاثير قرار بگيرد، به خصوص درآمدهاي ارزي كشور كم شود كه خوشبختانه منتفي شده است.
تعديل سياست‌هاي بانك مركزي
دوست حسيني ادامه مي‌دهد: سياست‌هاي دولت و بانك مركزي كه درگذشته يا عامدانه يا به حسب اشتباه طوري اتخاذ شده بود كه به التهابات ارزي و افزايش قيمت ارز دامن مي‌زد، در حال حاضر تا اندازه‌اي در حال تعديل شدن است. بخشي از تقاضاي ارز از طريق سيستم بانكي پاسخ‌داده نمي‌شد مثل ارز مسافران و دانشجويي كه در حال حاضر طبق بخشنامه جديد مي‌توانند با نرخ متعارفي كه بالاسر نرخ نيمه است از بانك‌ها تامين كنند.
كمك به نهادهايي كه با تورم زنده‌اند!
اين كارشناس حوزه ارز تصريح مي‌كند: ورود نفت به بورس انرژي و فروش نفت به بخش خصوصي و به نوعي خروج دولت از انحصار فروش نفت نيز خبري مثبت بود كه در اين خصوص تاثيرگذار است. اكنون اگر شركت نفت برود و يك سري صادركننده نفت بفروشد، پولش را همين جا بگيرد و آن‌ها ريسك نقل و انتقالش را به عهده صادركننده‌ها بگذارند، بسيار كمك مي‌كند. يعني درآمد دولت از بابت فروش نفت آنچه كه در هدف تحريم‌ها بود حذف مي‌شود. اما من فكر مي‌كنم عامل اصلي اين است كه در گذشته دولت و بانك مركزي سياست‌هايي را اتخاذ كردند كه كمبود بودجه دولت جبران شود و همچنين خزانه را پر كنند و قيمت ارز بالا برود يا به واسطه اينكه مي‌خواستند بخشي از فروش ارزشان را با نرخ بالاتري انجام دهند تسويه‌هايي در جهت بدهي‌هاي دولت اتفاق بيفتد و مشكل بودجه كشور به نوعي حل شود.
اين مساله آثار منفي دارد ولي افزايش نرخ ارز به هر حال آثار مثبتي نيز دارد زيرا نهادها و شركت‌هاي دولتي با تورم زنده‌اند. از طرفي مدتي بحث بانك‌هاي درحال ورشكستگي را داشتيم كه اكنون با اين وضعيت سهام‌‌‌شان در بورس در حال رشد است؛ يعني تراز مثبت ارزي دارند و تا اندازه‌اي وضع‌شان از اين نظر خوب شده است. اين‌ها آثار مثبت است كه اگر ريشه‌يابي كنيم، احساس مي‌كنيم كه در جاهايي عامدانه اين اتفاق افتاد.
تدبير دولت شرط ثبات وضعيت ارز
دوست حسيني در پايان مي‌گويد: اگر دولت با تدبير عمل كند همين شرايطي كه ايجاد شده حفظ خواهد شد و نبايد ديگر شاهد افزايش نرخ ارز باشيم. ممكن است نرخ كاهشي را در آينده دوباره ببينيم ولي افزايش نبايد اتفاق بيفتد. در معادلات و فاكتورهاي اقتصادي نيز كه نگاه مي‌كنيم، اكنون چيز خاصي اتفاق نيفتاده كه باعث بشود قيمت ارز بالا برود. به طور مثال واردات‌مان افزايش پيدا كرده يا صادرات‌مان كاهش پيدا كرده باشد. البته تهديدها و ابهام‌هايي در آينده وجود دارد ولي اين هنوز اتفاق نيفتاده است زيرا حجم پول در گردش‌مان از ابتداي دولت يازدهم سه برابر شده است. اگر فرض را بر اين بگذاريم كه اقتصاد ما هيچ رشدي نداشته و ثروتي ايجاد نكرده و مولد نبوده است، حداكثر مي‌تواند نرخ ارز نسبت به اوايل سال 92 سه برابر شده باشد؛ در حالي كه بيشتر شده است. اين نشان مي‌دهد كه اين‌ها مسائل رواني است كه بايد به گونه‌اي مديريت و كنترل شود. اگر با اين شاخص‌ها نگاه كنيم، نبايد شاهد افزايش ديگري باشيم مگر اينكه شوك‌هاي اقتصادي جديدي را ايجاد كنند يا جاهايي دولت بي‌تدبيري كند. ولي اگر روندي كه مي‌بينيم به همين شكل پيش برود و اخبار خوب ديگري منتشر شود، وضعيت ثبات پيدا خواهد كرد. سياست‌هايي كه دولت اتخاذ كرده شايد قبل از اين نيز مي‌توانست انجام دهد. حالا به هر دليلي انجام نشد و به اينجا رسيد.
سایر اخبار این روزنامه
