ادامه تلاش ریاض برای جبران کاهش حضور ایران در بازار نفت

گروه انرژی- کمتر از یک ماه دیگر تحریم‌های نفتی علیه ایران آغاز می‌شود و ترامپ امیدوار است بتواند با حمایت از عربستان کسری نفت ایران را جبران و بازار را به همان سمتی که خودش می‌خواهد هدایت کند‌. در این میان محمد بن‌سلمان ولیعهد سعودی که پدرش در روزهای اخیر با تحقیرها و هشدارهای مکرر دونالد ترامپ مواجه شده است، گفت دستورات رییس‌جمهوری آمریکا برای جبران کاهش نفت ایران را اجرا کرده است‌.
از طرفی منابع آگاه مدعی شدند روسیه و عربستان سعودی در سپتامبر یک توافق محرمانه برای افزایش تولید نفت و مهار افزایش قیمت‌ها انجام دادند و پیش از نشست تولیدکنندگان در الجزایر، آمریکا را مطلع کردند‌.
اوپک در ماه آگوست نسبت به ماه می در مجموع روزانه ۸۷۰ هزار بشکه نفت بیشتری تولید کرد‌. در دوره مورد بررسی، مقدار کاهش تولید از سوی آن دسته از اعضا که افت تولید داشته‌اند روزانه ۴۶۸ هزار بشکه بوده است‌. در بازه زمانی یاد شده، مجموع افزایش تولید کشورهای غیرعضو اوپک ۲۷۳ هزار بشکه بوده و رقم افت تولید آن دسته از تولیدکنندگان غیرعضو اوپک که کاهش تولید داشته‌اند، ۲۹۳ هزار بشکه بوده است‌. تولید نفت عربستان و روسیه در ماه آگوست نسبت به ماه می به ترتیب ۴۱۵ و ۲۳۵ هزار بشکه افزایش داشته است‌.
این در حالی است که کارشناسان معتقدند با آغاز تحریم‌های نفتی علیه ایران 5/1 میلیون بشکه نفت از بازار خارج می‌شود و جایگزین کردن این نفت کار مشکلی است‌.


موسسه تحقیقاتی گلدمن‌ساکس نیز در گزارش اخیر خود اعلام کرده بازارهای جهانی نفت در اوایل سال 2019 با وجود ظرفیت اضافی موجود در بازار اما شاهد افزایش تقاضا خواهد بود زیرا اطمینانی از شرایط بازار بعد از تحریم‌های نفتی علیه ایران طی ماه‌های آینده وجود ندارد‌.
همچنین این موسسه اعلام کرده عربستان به دنبال افزایش تولید نفت در سه ماه پایانی سال 2018 خواهد بود و همچنین لیبی و نیجریه نیز قصد دارند تولید خود را به میزان 300 هزار بشکه افزایش دهند هر چند این میزان کفاف بازار نفت را نخواهد داد و نیاز است تولید نفت در سال 2019 بیش از این میزان افزایش یابد‌.
به گفته گلدمن‌ساکس در سال‌های اخیر با تغییر شرایط سیاسی در عراق تولید نفت در منطقه اقلیم نیز رشد قابل ملاحظه‌ای پیدا کرده اما این میزان نیز نمی‌تواند جوابگوی کاهش نفت ایران به دلیل تحریم‌های نفتی آمریکا علیه این کشور باشد‌.
با این وجود بن‌سلمان در مصاحبه‌ای با شبکه آمریکایی بلومبرگ اظهار داشت: خواسته آمریکا از عربستان و سایر کشورهای اوپک این بود که اطمینان دهند اگر هرگونه خللی در عرضه نفت ایران ایجاد شد ما آن را تامین کنیم و این اتفاق افتاد‌.
بن‌سلمان مدعی شد: ما به ازای هر بشکه نفتی که اخیرا از سهم ایران کم شده، دو بشکه صادر کرده‌ایم‌.
مصاحبه بن‌سلمان در حالی انجام شد که ترامپ چهارشنبه گفت به سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان هشدار داد که او بدون حمایت نظامی ایالات متحده «تا دو هفته» دوام نخواهد آورد‌.
رییس‌جمهوری آمریکا در میان تشویق هوادارانش در «ساوث هیون» ایالت می‌سی‌‌سی‌‌پی اظهار داشت: ما از عربستان سعودی حمایت می‌کنیم‌. آنها ثروتمند هستند‌. من عاشق پادشاهم، ملک سلمان‌. اما گفتم پادشاه، ما از شما حفاظت می‌کنیم‌. بدون ما شاید دو هفته هم آنجا نباشی‌. باید پول ارتش خودت را پرداخت کنی‌.
ولیعهد سعودی در مصاحبه با بلومبرگ با پرسشی درباره این تهدیدها و تحقیرهای ترامپ روبه‌رو شد‌ اما پاسخ او عمدتا حمله به باراک اوباما رییس‌جمهوری سابق آمریکا بود، نه درباره سخنان ترامپ‌.
بن‌سلمان گفت: معتقدم که اوباما طی هشت سالی که سر کار بود علیه بسیاری از دستور کارهای نه‌تنها عربستان بلکه خاورمیانه کار کرد‌.
او افزود: آمریکا در دوره رهبری اوباما شکست خورد مثلا در مصر‌. بنابراین به چیزی در حدود دو هزار سال وقت نیاز است تا شاید با خطراتی مواجه شویم‌. معتقدم این [سخنان ترامپ] دقیق نیست‌.
بلومبرگ بار دیگر از ولیعهد سعودی پرسید: آیا اهمیتی ندارد که او چیزهای بی‌ادبانه‌ای درباره پدرتان می‌گوید؟
بن‌سلمان در خصوص توهین‌های ترامپ به پدرش گفت: باید پذیرفت که دوستان چیزهای خوب و بدی می‌گویند‌. نمی‌توان دوستانی داشت که صددرصد چیزهای خوبی درباره شما بگویند حتی در خانواده خودتان‌. سوءتفاهم‌هایی وجود خواهد داشت‌. این مساله را در همین مقوله بگنجانیم‌.
ولیعهد سعودی همچنین درباره اینکه آیا ریاض قصد دارد تولید نفت خود را تا پایان سال جاری میلادی افزایش دهد یا نه، گفت: چیزی که عربستان سعودی اعلام کرده این است که اگر تقاضایی وجود داشته باشد ما با توجه به ظرفیت خود آن را تامین می‌کنیم‌.
وی در خصوص اینکه صحبت‌هایی درباره توافق میان عربستان و روسیه برای افزایش بیشتر تولید نفت شنیده می‌شود، طفره رفت و گفت: اعلام کرده‌ایم عربستان آماده است هر نوع تقاضا و سهم نفتی را که از ایران کم شده تامین کند‌.
ترامپ از افزایش بهای نفت ناراضی است و همواره اوپک را مورد حمله لفظی قرار داده و خواستار کاهش قیمت نفت توسط کشورهای عضو آن شده است‌. اما تلاش‌های سعودی‌ها برای اجرای دستور ترامپ به آنها، موفقیت‌آمیز نبوده است به طوری که بهای نفت در هفته جاری به 86 دلار در هر بشکه افزایش پیدا کرد‌.
معامله‌گران نفت می‌گویند عربستان توان کافی برای افزایش سریع تولید نفت ندارد یا از ظرفیت کافی برای جبران کاهش احتمالی عرضه نفت ایران برخوردار نیست‌.
در همین راستا مرتضی بهروزی‌فر نیز در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» گفت: در حال حاضر کمبود عرضه‌ای در بازار وجود ندارد و اگر با آغاز تحریم‌ها صادرات نفت ایران کاهش یابد و نیاز به افزایش تولید از سوی سایر تولیدکنندگان باشد عربستان تنها توان افزایش یک میلیون بشکه در روز را دارد که این توان موقتی است و نهایتا تا شش ماه بتواند تعادل را به بازار برگرداند‌.
همچنین یک کارشناس مسائل انرژی گفت: ایالات متحده تمام تلاش دیپلماتیک خود را برای اعمال آنچه تحریم‌های ماه نوامبر یا آبان ماه خوانده می‌شود، پیش از این انجام داده است‌.
سعید میرترابی در گفت‌وگو با ایسنا در مورد وضعیت صادرات نفت ایران پس از آنچه تحریم‌های ماه نوامبر یا ۱۳ آبان به بعد خوانده می‌شود، گفت: تجارت نفت موضوعی نیست که خریدار و فروشنده بتوانند در آن تغییرات سریع انجام دهند‌. بنابراین ایالات متحده تمام تلاش دیپلماتیک خود را از قبل به کار گرفته تا فروش نفت توسط ایران را محدود کند‌.
میرترابی افزود: از آنجا که پیدا کردن فروشندگان عمده برای خریداران در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر نیست و نیز با در نظر گرفتن ماهیت بلندمدتی که قراردادهای نفتی دارد، آمریکا از قبل با رایزنی، لابی و فشار به مشتریان نفت ایران سعی در ایجاد اخلال در این موضوع کرده است‌.
وی خاطرنشان کرد: آمریکا به صورت ناگهانی و آن‌گونه که بیان می‌شود پس از ۱۳ آبان قادر به اعمال تحریم‌های نفتی علیه ایران نیست چون این کار به معنای وارد کردن شوک به بازار نفت است بنابراین ناچار است به صورت تدریجی دست به این کار بزند‌.
این استاد روابط بین‌الملل دانشگاه خوارزمی ادامه داد: پس از آنکه آمریکا در این خصوص رایزنی‌های خود را انجام داد برخی کشورها مثل کره جنوبی و ژاپن خرید نفت را از ایران کاهش دادند. کشورهایی چون هند نیز در این مورد نوسان داشتند و موضع ثابتی از خود نشان ندادند‌. وی با بیان اینکه در حال حاضر صادرات نفت و میعانات گازی ایران به دو میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه در روز می‌رسد، گفت: اگر وضعیت با همین روند پیش برود پیش‌بینی می‌شود به تدریج حداقل یک میلیون و حداکثر 5/1میلیون بشکه در روز صادرات نفت ایران کاهش یابد‌. این تخمین براساس تجربه‌های گذشته است اما با توجه به ساز و کارهای اروپا برای حفظ مبادلات با ایران شاید این میزان کاهش در صادرات رخ ندهد‌.
وی در توضیح علت افزایش تولید نفت توسط روسیه با وجود رایزنی ایران نیز گفت: روسیه عضو اوپک نیست‌. از طرف دیگر این کشور در حوزه نفتی اگرچه همکاری نزدیکی با ما دارد اما با عربستان نیز مراودات مشترکی تعریف کرده و در این زمینه منافع خود را لحاظ می‌کند‌. بر همین اساس اینکه ایران بتواند روسیه را در راستای منافع خود در بازار نفت متقاعد کند قطعیت ندارد. البته ایران می‌تواند بحث سوآپ نفتی را با روسیه دنبال کند‌.