روزنامه قانون
1397/07/18
رای دیوان لاهه حکمی مهم‌تر از نبرد با تروریسم
صدور دستورموقت صادرشده از دیوان لاهه برای ایران یک پیروزی حقوقی و دیپلماتیک و برای جامعه بین‌المللی هم پیام زیبای وجدان انسانی، قانون و عدالت است. رای دیوان نشان می‌دهد که در جامعه بین‌المللی عدالت بی‌فروغ نشده و قوانین مدرن در روابط بین‌المللی حاکم است. دادگستری مستقل و بی‌طرف در اختلافات بین المللی وجود دارد.اما در رايي كه توسط دادگاه لاهه صادر شده چند نكته لازم به يادآوري است:
۱-رای صادرشده حکم نهایی دادگاه نیست؛ بلکه دستور موقت برای امور فوری و پیشگیری از خسارات جبران ناپذیر است و هنوز رای نهایی درباره خسارات ناشی از پیمان‌شکنی آمریکا و خسارات وارده و مسئولیت بین‌المللی اين كشور صادره نشده است.
۲- قضات دیوان بین المللی دادگستری، صلاحیت رسیدگی به دعوی را پذیرفتند. ایراد شکلی آمریکا درباره صلاحیت مردود اعلام شد. قبول صلاحیت دیوان دررسیدگی به دعوی شکایت ایران و خسارات واردشده نیز نقطه مثبتی در دستور موقت دیوان است.
۳- استناد دیوان به عهدنامه مودت و لازم الاجرا بودن پیمان مودت ۱۹۵۵ با وجود این همه چالش‌های سیاسی از نکات مثبت رای دیوان است.
۴- خروج آمریکا از برجام غیرقانونی تلقی و اقدامات دولت آمریکا در نقض برجام نامشروع خوانده شد. رای دیوان نشان داد که خروج ترامپ از برجام وجاهت حقوقی و قانونی نداشته است.این نکته هرچند در رای دیوان تصریح نشده ولی درکل دیوان خروج از برجام را نامشروع و خلاف اصول و قواعد حقوق بین الملل می‌داند.
۵- درقرار صادرشده از دیوان شامل دستورهای قضایی درباره امور بشردوستانه و قطعات هواپیما و کالاهای کشاورزی و دارویی و نیز تداوم اقداماتی که موجب تشدید بحران در روابط دو کشور می شود؛دلالت بر رد دعاوی اصلی ایران درباره خسارات مسئولیت بین المللی نیست؛ زیرا در قرار دستور موقت فقط اموری می‌تواند مورد حکم قرار گیرد که جنبه فوری داشته و سبب خسارات انسانی جبران ناپذیر داشته باشد.
۶- واکنش وزیر خارجه آمریکا به خروج از پیمان مودت نیز غیرقانونی بود زيرا اول اينكه معاهدات طبق کنوانسیون وین، عقد لازم هستند و طبق کنوانسیون وین، حق فسخ قرارداد قید نشده است، مگر اینکه در خود کنوانسیون ساز وکار فسخ پیش‌بینی شده باشد. دوم اينكه طبق ماده ۲ قانون اساسی ایالات متحده آمریکا، فسخ کنوانسیون بین‌المللی از اختیارات مجلس سنای آمریکاست.
سوم اينكه طبق بند ۳ ماده ۲۳عهدنامه مودت، حق فسخ حداقل یک سال مهلت دارد که عطف به‌ماسبق نمی‌شود و در دعوی کنونی بی‌تاثیر است.
این رای فقط ابعاد حقوقی ندارد و بلکه انعکاس سیاسی و بین‌المللی آن و اعلام شکست آمریکا در چالش حقوقی، آثار سیاسی مطلوبی دارد.
بنابراین می‌توان گفت که این رای برای ایران بسیار واجد اهمیت و یک پیروزی بزرگ است .این پیروزی در مقایسه با پیروزی در میدان‌های ورزشی و فوتبال و حتی نبرد با تروریسم بسی ارزشمندتر است. اين رای صادرشده از دیوان، از رای دیوان درباره ملی شدن صنعت نفت مهم تر است. دیوان لاهه در رای مربوط به ملی شدن صنعت نفت فقط قرار رد دعوی دولت انگلیس را به دلیل غیر بین‌المللی بودن ماهیت قرارداد ایران با شرکت نفت ایران و انگلیس صادر وحکم به رد دعوی صادر كرد.
رد دعوی دولت انگلیس در پرونده صنعت نفت ایران فقط یک قرار رد دعوی بود ولی دستور موقت دیوان، حکم علیه دولت آمریکاست. دستور موقتی که می‌تواند طلیعه حکم نهایی دیوان درباره خسارات و مسئولیت بین المللی دولت آمریکا باشد.
سایر اخبار این روزنامه
