چرخش دوباره آمریکا در مسئله خاشقجی، آخرین چرخش خواهد بود؟ نارضایتی ترامپ از سرپوش ناشیانه سعودی

رئیس‌جمهور آمریکا: اگر کسی در عربستان در ماجرا دست داشته باشد، بن‌سلمان است
روح‌اله نخعی: رئیس‌جمهور آمریکا که پیش از اعلام مواضع رسمی دولت‌های عربستان و ترکیه، مواضع متفاوتی در مقصردانستن یا ندانستن عربستان اتخاذ کرده بود، این بار نیز بعد از واکنش اولیه در پذیرش ادعای سعودی‌ها در روند کشته‌شدن خاشقجی، دوباره فرمان را گردانده و نوک پیکان انتقادات را به سمت حکومت عربستان چرخانده است.
دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا در آخرین اظهارنظر خود درباره قتل خاشقجی، به‌تندی تصمیمات عربستان در فرایند ناپدیدشدن و قتل خاشقجی را به باد انتقاد گرفت. به گزارش رویترز، ترامپ در کاخ سفید و در گفت‌وگو با خبرنگاران ماجرای قتل خاشقجی را روندی خواند که هم در اجرا ایراد داشته و هم در سرپوش‌گذاشتن. او گفت البته نه باید اجرا می‌شد و نه سرپوش‌گذاشته می‌شد: این بدترین لاپوشانی در تاریخ لاپوشانی‌ها بود. هرگز نباید این اتفاق می‌افتاد.
به گزارش ایسنا، ترامپ تصریح کرد: نقشه اولیه آنها خیلی بد بود، به بدی اجرا شد و در تاریخ سرپوش‌گذاری، این بدترین نمونه بود. به نظرم هرکسی این ایده را مطرح کرد، به مخمصه بدی افتاده است و باید هم افتاده باشد.


ترامپ همچنین در گفت‌وگو با وال استریت ژورنال سرانجام بر مسئله‌ای که از ابتدای ماجرا کارشناسان روی آن تاکید می‌کردند، صحه گذاشت: محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان در این مرحله عربستان را به شکل گسترده اداره می‌کند و اگر کسی در قتل خاشقجی دست داشته باشد او خواهد بود. رئیس‌جمهور آمریکا البته پادشاه را بی‌تقصیر دانست: من معتقدم سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان اطلاع قبلی از این قتل نداشته است.
او همچنین توضیح داد، بارها با محمد بن سلمان تماس داشته و چندین بار و به طرق مختلف از او درباره این موضوع سوال کرده و او جواب منفی داده است:‌ من می‌خواهم آنها را باور کنم واقعا می‌خواهم آنها را باور کنم.
آمریکا تصمیمش را گرفته است؟
از یک نگاه، اظهارات ترامپ، ممکن است حاکی از این باشد که آمریکا مواضع خود را به مواضع دیگر متحدان غربی‌اش نزدیک کرده و از عربستان سعودی، یا لااقل از بن‌سلمان فاصله گرفته است. تاکید بر خرابکاری در این پرونده و انکار تقصیر کسی جز شخص بن‌سلمان، به طور طبیعی راه چندانی پیش پای آمریکا نمی‌گذارد که واکنشی نشان ندهد. از این صحبت‌ها می‌توان نتیجه گرفت که پشت صحنه اطلاعاتی و سیاست خارجی آمریکا نیز به این نتیجه رسیده که آخرین تخطی عربستان از قواعد بین‌المللی و انسانی، دست‌وپای متحدانش را در ادامه حمایت از رهبرانش بسته است.
از طرف دیگر اما با نگاهی به سابقه ترامپ، می‌توان در جدیت این اظهارات تردید کرد. ترامپ پیشتر در رابطه به سوریه، ناتو، چین، کره شمالی، روسیه و دیگر مسائل اساسی مواضعی متناقض و تند داشته است و بسیاری مواقع در نهایت هیچ کدام از دو مسیر اعلام‌شده نیز به طور عملی دنبال نشده‌اند. زاگِ مقصر‌دانستن بن‌سلمان نیز مثل زیگِ تاکید بر تعامل با او ممکن است موقت و بی‌پشتوانه باشد.
با این حال، این بار، نشانه‌هایی از اقدامات عملی نیز در رفتار آمریکا دیده شده است که شاید حاکی از تغییر مسیری جدی‌تر باشد. آمریکا، مانند انگلیس، ۲۱ تبعه سعودی را در ارتباط با پرونده قتل خاشقجی ممنوع‌الورود کرده است. آن طور که ایسنا از رویترز نقل می‌کند، هدر ناوئرت، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد، به دنبال کشته‌شدن جمال خاشقجی، خبرنگار منتقد سعودی در کنسولگری عربستان در استانبول، روادید ۲۱ تبعه سعودی لغو شده یا ورود آنها به خاک آمریکا ممنوع می‌شود. این اقدامات البته بعید است افکار عمومی آمریکا را راضی کرده باشد. طبق گزارشی که ایرنا به نقل از هیل کار کرده، نتایج نظرسنجی موسسه آیسوس که روز چهارشنبه منتشر شد، حاکی از آن است که به غیر از ۵۶ درصد از آمریکایی‌های شرکت‌کننده در این نظرسنجی که معتقدند ترامپ در پرونده خاشقچی در قبال عربستان سهل‌گیری کرده است، حدود 32 درصد گفتند که واکنش وی «تقریبا درست» بوده است و فقط 5 درصد واکنش ترامپ را سختگیرانه ارزیابی کردند؛ اما سابقه نشان می‌دهد مسائل سیاست خارجی تاثیر چندانی در تصمیمات انتخابات مردم آمریکا ندارد و جدی‌ترین منتقد این تصمیمات نیز هواداران حزب رقیب هستند و هزینه اضافی ایجاد نمی‌کنند.
آنچه از شواهد و اظهارنظرها بر می‌آید این است که دولت آمریکا، فعلاً به این نتیجه رسیده که در مواجهه با متحدان خارجی و مواضع اعضای کنگره، مسیر پذیرش ادعای سعودی و عبور از ماجرای خاشقجی، بن‌بست است؛ با این حال، همچنان این امکان وجود دارد که مجازاتی حداقلی و ظاهری، حداکثر تصمیمی باشد که ترامپ به آن تن بدهد، طبق تاکیدات رئیس‌جمهوری که از ابتدای ماجرا چندین بار تاکید کرده، حاضر نیست اما منافع مالی گسترده رابطه با عربستان به سادگی دست بکشد.
سایر اخبار این روزنامه