تحریم‌ها می‌شکند اگر...

آرمان: چندی پیش بود که دولت دونالد ترامپ به دلایل مختلف از برجام خارج شد. امری که در تاریخ توافقات بین‌المللی کم سابقه بود، اما غیر قابل پیش بینی نبود، چرا که جریان جمهوری خواه حاکم بر آمریکا از زمان تبلیغات انتخاباتی این توافق را نشانه رفته بود و دلایلی مانند عدم دربرگیری فعالیت‌های موشکی و عدم کنترل نفوذ ایران در کشورهای منطقه را دستاویز خروج از این توافق قرار داد. از همان زمان بود که رئیس‌جمهور آمریکا و اعضای جمهوری خواه کنگره، شدیدا پیگیرِ «بازگشت تحریم‌ها علیه ایران» -مانند قبل و حتی شدیدتر از قبل- بودند؛ اتفاقی که در تاریخ 13 آبان سال جاری به وقوع پیوست. در این مطلب، نگاهی خواهیم داشت به انواع تحریم‌ها و کلیت آن‌ها در طول تاریخ علیه ایران و سایر کشورها که همزمان، پیامدها و راهکارهای برون رفت از آن را نیز، بررسی می‌کنیم.
تحریم‌های چهارگانه علیه ایران
تحریم‌ها علیه برنامه اتمی کشورمان را می‌توانیم به 4دسته کلی تقسیم کنیم: تحریم‌هایی که شورای امنیت سازمان ملل وضع کرده است مانند «2 قطع نامه‌ای که در زمان محمود احمدی‌نژاد علیه ایران» صادر شد. دسته دوم «تحریم‌های اتحادیه اروپا» است که تا پیش از برجام تحریم‌های متنوع و متعددی را علیه برنامه اتمی ایران تصویب کرده بود. دسته سوم «تحریم‌های یکجانبه» است که دولت‌ها علیه کشورمان اعمال کرده‌اند و هم اکنون نیز، آمریکایی‌ها با همین شیوه جدا از کشورهای دیگر عضو برجام، ایران را تحریم کرده‌اند، هرچند گستردگی روابط تجاری و بین‌المللی آن‌ها سبب تسری این تحریم‌ها به سایر کشورها نیز می‌گردد. دسته آخر که دشوارترین بخش تحریم‌های برنامه ایران است، مربوط به «تحریم‌های کنگره آمریکا» است. لغوِ این تحریم‌ها، تصویب همـــزمانِ مجلس نمایندگان و نمایندگان سنا را می‌خواهد.
انواع تحریم‌ها


اما تحریم‌ها از نگاه جهانی و به صورت کلی شامل دسته «تحریم‌های اقتصادی»، «سیاسی»، «نظامی»، «ورزشی» و «محیط زیستی» است. تحریم‌های اقتصادی متمرکز بر محدود کردن تجارت و ممنوعیت تجارت جنگ افزارهاست و معمولا استثنأ‌های خاصی مانند غذا و دارو نیز در آن، وجود دارد. در بخش سیاسی کاهش یا حذف روابط دیپلماتیک مانند حذف سفارتخانه‌هاست. در بخش نظامی هم محدود کردن یا انحلال ارتش یک کشور -مانند آن چه برای ژاپن و آلمان رخ داد- نقطه تمرکز آن به شمار می‌آید. در زمینه ورزشی جلوگیری از فعالیت یک کشور در زمینه ملی و مسابقات بین‌المللی مد نظر است. در زمینه محیط زیست نیز، سخت‌گیری‌ها و نظارت‌های جدی برای حفظ محیط زیست کشورها و جلوگیری از تخریب‌های بیش‌تر در این زمینه است که پس از بیانیه سازمان ملل در استکهلم در سال 1972 با جدیت بیشتری مراقبت از محیط زیست و توجه به این تحریم‌ها در دستور کار قرار گرفت. شایع‌ترین نوع تحریم‌ها شامل «بلوکه کردن دارایی‌ها»، «ممنوعیت سفر افراد خاص» و تحریم‌هایی در راستای عدم دستیابی به سلاح اتمی مانند کره شمالی است که به مناقشه‌ای پردامنه میان واشنگتن و پیونگ یانگ تبدیل شده است.
چگونه تحریم‌ها اجرا می‌شود؟
تحریم به عنوان یک ابزار سیاست خارجی جهت اعمال فشارهای اقتصادی و سیاسی به عنوان «روشِ چوب و هویج» -تنبیه و تشویق- برای برخورد با تجارت و سیاست بین‌المللی شناخته می‌شود.
ادامه صفحه13