تامین امنیت ملی در گرو امنیت روانی دستگاه دیپلماسی

 
شاید بتوان یک اشکال جدی و عمده را در بحث سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران وارد دانست و آن اینکه برخی مسئولان کشور، سیاست خارجی را امری ثابت و ایستا در نظر می‌گیرند، حال آنکه در جهان امروز، سیاست خارجی امری پویا و فعال است. لذا نمی‌توان براساس وضعیتی پیش آمده و یا اینکه پیش خواهد آمد، نسبت به آینده پیش‌بینی قطعی داشت. به نظر می‌آید خروج از توافقنامه برجام، یعنی بازگشت تحریم‌های سازمان ملل متحد، تشدید تحریم‌های ایالات متحده و تحریم‌های اتحادیه اروپا. متاسفانه در سیاست بین‌الملل شرایط به گونه‌ای است که باتوجه به اینکه آمریکا و در واقع دولت آقای دونالد ترامپ از برجام خارج شده است، راهکارهایی که پیش روی جمهوری اسلامی برای برخورد با عهدشکنی واشنگتن وجود داشت، چندان موثر نبود و عملا راه به جایی نبرد. اما اگر ایران از برجام خارج شود، به دلیل وجود ابزارهای طرف غربی، تحریم‌های لغو شده شورای امنیت سازمان ملل دوباره بازخواهد گشت و ایجاد مشکل خواهد نمود. این واقعیتی است که در عرصه بین‌المللی، جهان شاهد آن است. در شرایطی که سیاست خارجی جمهوری اسلامی به دلیل ماهیت انقلاب اسلامی، همواره با سیاست بین‌المللی و سازمان‌ها و نهادهای جهانی درگیر بوده است(باید توجه داشت که سیاست خارجی برآمده از انقلاب اسلامی سال 57، یک سیاست تجدیدنظرطلبانه بوده است)، این تجدیدنظرطلبی برای کشورهای مختلف جهان و به‌ویژه قدرت‌های جهانی ایجاد حساسیت کرده و همین حساسیت، گاه جمهوری اسلامی ایران را با چالش مواجه ساخته است. تا وقتی که این چالش وجود دارد، تحت فشار قرار دادن مجریان دستگاه دیپلماسی کشور و یا تیم مذاکره کننده ایران، چندان کار عاقلانه‌ای نخواهد بود. اینکه مدام توجه و تمرکز دستگاه دیپلماسی کشور از مسائل مهم و اساسی به موارد داخلی و جزئی معطوف شود، کمک چندانی به پیشبرد منافع ملی ایران نخواهد کرد. شاید به همین دلیل است که احتمالا مقامات عالی نظام از فشارها روی آقای ظریف، وزیر امورخارجه، چندان رضایت نداشته باشند. در مجموع به نظر می‌آید که در شرایط فعلی، باید فراغ‌بالی برای مسئولان دستگاه دیپلماسی کشور فراهم آورد تا آنها بتوانند در پرتو حمایت‌ها و پشتیبانی‌های داخلی، از منافع ملی کشور حمایت کرده و درصدد هرچه بیشتر تامین منافع ملی برآیند. حال می‌توان این پرسش را مطرح کرد که آیا با سیاستی که مجموعه دستگاه‌های جمهوری اسلامی در پیش دارند، می‌توان به همراهی ادامه‌دار و البته شکننده اتحادیه اروپا با تهران امیدوار بود یا خیر؟ واقعیت این است که متاسفانه سیاست خارجی جمهوری اسلامی، به لحاظ ماهیت ذکر شده آن، با محدودیت‌های زیادی رو‌به‌روست. یعنی ایران در سیاست خارجی برخلاف بیشتر کشورها، از آزادی عمل زیادی برخوردار نیست. جمهوری اسلامی ایران ناچار است روسیه و چین را به عنوان شرکای سیاسی و بین‌المللی خود انتخاب کند و در این راه چه بسا ناچار به دادن امتیاز هم می‌شود. لذا در قبال اتحادیه اروپا، عملا دست بازی برای تهران وجود ندارد. به این دلیل که اگر ایران اتحادیه اروپا را هم از دست بدهد، دوباره با مجموعه‌ای از چالش‌ها و تنگناهای سخت مواجه خواهد شد. از این رو نباید رفتاری صورت داد که بین ایران و اتحادیه اروپا چالش به‌وجود ‌آید.
ادامه صفحه 2